نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
2 دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
چکیده
رابطه انتشار گونه Festuca ovina با عوامل بوم‌شناختی پستی و بلندی، اقلیمی و خاکی در مراتع جنوب‌شرقی سبلان در استان اردبیل در سطح 45 رویشگاه بررسی شد. در داخل رویشگاه‌های تعیین شده 3 پلات بزرگ10×10 متری در طول ترانسکت 120 متری از پائین دامنه تا ارتفاعات که فاصله هر پلات از همدیگر 40 متر بوده است، انتخاب شد. اندازه‌گیری پارامترهای پوشش تاجی در 3 پلات با ابعاد 60 × 25 سانتی‌متری در داخل پلات وسطی انجام شد و از پلات‌های پائین و بالا برای کنترل استفاده گردید. پارامترهای ارتفاع، شیب و جهات جغرافیایی برای سه پلات محاسبه و متوسط‌گیری شد. در سطح پلات وسط یک پروفیل خاک به‌عمق 30 سانتی‌متر حفر و از دو عمق 0-15 و 15-30 نمونه‌برداری انجام و پارامترهای خاک در آزمایشگاه تعیین گردید. از روش تجزیه خوشه‌ای و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA) برای گروه‌بندی سایت‌ها و از روش تجزیه و تحلیل متمایز کننده (DA) برای تعیین اهمیت پارامترها استفاده شد. با استفاده از روش‌های چند متغیّره، سایت‌ها به 4 گروه مختلف تقسیم شدند. سایت‌های با درصد پوشش بالا از گونه F.ovina در گروه 3 قرار گرفتند که در این گروه ارتفاع، شیب و نزولات جوی بیشتر از گروه‌های دیگر و دما، شوری و اسیدیته خاک کمتر از گروه‌های دیگر بود. این نشان می‌دهد که گونه مورد مطالعه به ارتفاعات بالاتر و به دماهای پایین‌تر سازگاری بیشتری دارد. شوری خاک را نمی‌پسندد و با اسیدیته 1/7 تا 3/7 سازگار می‌باشد. مقدار مواد آلی، فسفر و پتاسیم نیز شرایط بهتری را برای رویش این گونه ایجاد می‌کند. نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی نشان داد که دو مؤلفه اصلی اول 95 درصد از تغییرات داده‌ها را توجیه کردند و گروه‌بندی سایت‌ها با استفاده از این دو مؤلفه نتایج تجزیه خوشه‌ای را تأیید کرد. نتایج تجزیه و تحلیل متمایز کننده (DA) نشان داد که به‌ترتیب ارتفاع، پارامترهای دمایی و اقلیم، درصد سیلت در عمق سطحی، فسفر، درصد شن خاک سطحی، درصد مواد آلی، درصد شیب، هدایت الکتریکی عمق سطحی خاک، جهات شمالی و غربی، پتاسیم، اسیدیته، درصد رس خاک، جهات شمال‌غربی و شمالی در گروه‌بندی سایت‌ها و گسترش گونه F.ovina مؤثر هستند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Ecological factors affecting the distribution of Festuca ovina in Southeastern rangelands of Sabalan
نویسندگان [English]
- Ardovan Ghorbani 1
- Ali Asghari 2
چکیده [English]
The relationship between the distribution of Festuca ovina and ecological factors such as topography, climatic and edaphic characteristics was investigated in 45 sites of Southeastern rangelands of Sabalan in Ardabil province.Within the determined sites, three large plots of 10 × 10 m, 40 meters away from each other, were established along a 120–meter transect from lower slopes to highlands. The measurement of canopy cover parameters was performed in three plots with dimensions of 60 × 25 cm within the middle plot and the lower and upper plots were used as control. Different parameters including altitude, slope and aspect were calculated and averaged for three plots. In the middle plot, a soil profile was dug to a depth of 30 cm and soil samples were collected from two depths of 0-15 and 15-30 cm to measure soil parameters. Cluster analysis and principal components analysis (PCA) were used to classify the sites and the importance of parameters was determined by discriminate analysis (DA). Using multivariate analysis, the study sites were classified into four groups.The sites having high canopy cover percentage of F.ovina were classified in group 3, in which altitude, slope, and precipitation were higher than those of other groups, while temperature, salinity and pH were lower. This shows that this species is more compatible to higher altitudes and lower temperatures and dose not tolerate soil salinity. It is more compatible to a pH of 7.1 to 7.3. Organic matter, phosphorus and potassium will provide better conditions for growth. Results of principal component analysis showed that the two main components could explained 95% of the data variations, and the classification of sites using these two components confirmed the results of cluster analysis. According to the obtained results, the distribution of F.ovina was affected by several ecological factors including temperature, climate, soil, and aspect.
کلیدواژه‌ها [English]
- Festuca Ovina
- multivariate analysis
- ordination
- indirect gradient analysis
- Ardabil province
)