همکاری با انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری بیابانزدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

2 استاد، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، ایران

3 دانشیار، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، ایران

4 استادیار، دانشکده منایع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، ایران

چکیده

پایش تغییرات پوشش‌گیاهی نقش اساسی در برنامه‌ریزی و مدیریت محیط زیست دارد. روش‌های متعددی برای آشکارسازی تغییرات یک منطقه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای وجود دارد که هر کدام دارای مزایا و محدودیت‌هایی هستند. یکی از روش‌های مطالعه تغییرات استفاده از شاخص‌های پوشش گیاهی است. در این حالت استفاده از داده‌های ماهوارهای امکان مطالعه گسترده پوشش گیاهی را فراهم می‌سازد. هدف از این تحقیق ارزیابی 4 شاخص گیاهی NDVI، SAVI، RVI و WAVI می‌باشد. این مطالعه در جزیره قشم در سال‌های 1380(2001) و 1393 (2014) انجام گرفت. در این تحقیق از داده‌های سنجده ETM+ و OLI که دارای تطابق هندسی مناسبی بودند استفاده شده است. پس از محاسبه هر یک از شاخص‌ها به منظور ارزیابی دقت شاخص‌ها، بر اساس اطلاعات حاصل از بازدید صحرایی از منطقه و تصاویر و به کمک تفسیر چشمی تصویر کاذب، نقاط تعلیمی تهیه شده و به محیط نرم افزار ENVI.5 وارد شدند. بدین ترتیب با در اختیار داشتن 100 نمونه تعلیمی و در نظر گرفتن چهار کلاس اراضی بایر، جنگل حرا، کشاورزی و آب از روش پیشنهادی دلاپیان و اسمیت صحت تولید کننده و صحت کاربر هر نقشه جهت بررسی صحت طبقه‌بندی ارزیابی گردید. نتایج نشان داد شاخص SAVI با بیشترین ضریب کاپا 93/0 درصد در سال 1393 و 0.83 درصد در سال 1380 بهترین عملکرد و شاخصWAVI  با کمترین ضریب کاپا 81/0 در سال 1380 و 43/0 در سال 1393 ضعیفترین نتایج را از بین شاخص‌ها داشت. برای ارزیابی تغییرات از روش جدول متعامد (crosstab) استفاده شد و نتایج نشان داد در طی 13 سال 21 درصد به مساحت جنگل‌های حرا و 60 درصد به اراضی کشاورزی و پوشش گیاهی طبیعی داخل جزیره افزوده شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating the vegetation changes upon vegetation index by using remote sensing

نویسندگان [English]

  • Saiedeh Nateghi 1
  • Ahmad Nohegar 2
  • Amir Houshang Ehsani 3
  • Omolbanin Bazrafshan 4

1 Ph.D. Student of Combat Desertification, Faculty of Natural Resources, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran

2 Professor, Faculty of Environment, University of Tehran, Iran

3 Associate Professor, Faculty of Environment, University of Tehran, Iran

4 Assistant Professor, Faculty of Natural Resources, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran

چکیده [English]

The monitoring of vegetation changes has a fundamental role in planning and management of environment. There are various methods to determine the changes in a region using satellite images that each has advantages and limitations. The use of vegetation indices is one of the methods to detect the changes. The aim of this study was to evaluate four vegetation indices including NDVI, SAVI, RVI and WAVI. This research was performed in Qeshm Island using Landsat images during 2001 and 2014. In this research, ETM+ and OLI data were used. After calculating each indicator, 100 sample training points were used to assess the accuracy of indicators by ENVI.5.3. Four classes including bare land, mangrove forests, agriculture and water were classified. Based on Dlapyan & Smith method, the product accuracy and user accuracy for each class were evaluated. The results showed that the SAVI index with the highest kappa coefficient, 0.93 in 2014 and 0.83 in 2001, had the best results and WAVI index with the lowest kappa coefficient, 0.43 in 2001 and 0.81 in 2014, had the weakest results. To evaluate the changes, crosstab method was used .The results showed that during 13 years the area of mangrove forests and agricultural lands and natural vegetation of Qeshm Island increased up to 21% and 60%, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • vegetation index
  • kappa coefficient. Vegetation change
  • Gheshm Island
-  امری کاظمی، ع.، 1383. اطلس ژئوتوریسم قشم، انتشارات سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
-  پورابراهیم‌زاده، ش. و یاوری، ا. ر.، 1382. برنامه‌ریزی توسعه آتی جزیره قشم در چارچوب آمایش سرزمین. محیط‌شناسی، 29(31): 71-88.
-  رحمانی، ن.، شاهدی، ک. و میریعقوب‌زاده، م. ح.، 1390. ارزیابی شاخص‌های پوشش‌گیاهی مورد استفاده در سنجش از دور (مطالعه موردی: حوضه هرسیک). همایش ژئوماتیک 90، سازمان نقشه‌برداری کشور،تهران،ایران.
-  سنجری، ص. و برومند، ن.، 1392. پایش تغییرات کاربری/ پوشش اراضی در سه دهۀ گذشته با استفاده از تکنیک سنجش از دور (مطالعۀ موردی: منطقه زرند استان کرمان). سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی ( کاربرد سنجش از دور و  GISدر علوم منابع طبیعی، 4 (1): 105-91
-  حجاریان، م.، 1384. بررسی تغییرات کمی جنگل‌های مانگرو منطقه قشم با استفاده از عکس‌های هوایی و داده‌های ماهواره‌ای. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی. دانشگاه تهران، کرج، ایران.
-  علوی‌پناه، س. ک. 1382. کاربرد سنجش از دور در علوم زمین (علوم خاک)، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ایران، 780ص.
-  فاطمی، س.ب. رضایی، ی. 1391. مبانی سنجش از دور، انتشارات آزاده، ایران، 189ص.
-  فتحی‌زاد، ح.، نوحه‌گر، ا.، فرامرزی.، م.، تازه.، م.، 1392. بررسی تغییرات کاربری اراضی بر اساس تجزیه و تحلیل متریک‌های سیمای سرزمین با استفاده از سنجش از دور و GIS در منطقه خشک و نیمه‌خشک دهلران. آمایش سرزمین، 5 (1): 79-99.
-  مهدوی، ع.، 1380. بررسی روند تغییرات کمی و کیفی جنگل‌های مانگرو منطقه قشم با استفاده از عکس‌های هوایی سال‌های 1346 و 1373. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج ، 78ص.
-  محمدیاری، ف. پورخباز، ح.ر.، توکلی، م. و اقدر، ح.،1393 . تهیه نقشه پوشش‌گیاهی و پایش تغییرات آن با استفاده از تکنیک‌های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه مورد: شهرستان بهبهان). اطلاعات جغرافیایی،23 (92): 45-53.
Allbed, A., Kumar, L. and Aldakheel,Y., 2014. Assessing soil salinity using soil salinity and vegetation indices derived from IKONOS high-spatial resolution imageries: Applications in a date palm dominated region. journal of Geoderma, 230 (231): 1–8.
Arzani, H., 1994. some aspects of estimating short term and long term rangeland carrying capacity in the Western Division of New South Wals. Ph.D. Thesis, University of New south Wals, Australia, 308Pp.
Boyd, D. S., Foody, G. M., Curran, P. J., Lucas, R. M. and Honzak. M., 1996. An assessment of radiance in Landsat TM middle and thermal infrared wavebands for the detection of tropical forest regeneration. International Journal of Remote Sensing ,17: 249–261.
Darwish, T. and Faour. G., 2008. Rangeland degradation in two watersheds of Lebnon. Lebanese Journal of Sci. 9: 71-80.
Dellepian, S. G. and Smith., P. C., 1999. Quality assessment of image classification algorithms for land cover mapping: A review  and a proposal for a cost based approach, International Journal of Remote Sensing. 20: 1461-1486.
Fatiha., B., Abdelkader, A., Latifa, H., Mohamed, E. and Spatio., A., 2014. Temporal Analysis of Vegetation by Vegetation Indices from Multi-dates Satellite Images: Application to a Semi-Arid Area in ALGERIA. International Conference-Advancements in Renewable Energy and Clean Environment. 667 – 675
Ghaemi, M., Sanaei Nejad, S. H., Starayy, A. R. and Mir Hosseini, P., 2009 Comparison and investigation of different vegetation indices using ETM+  satellite images studies for vegetation. In: Nishapur Plain, Khorasan Razavi, Iran. J. Agric. Res. Iranian Journal of Field Crops Researches, 8)1(:128-137.
Giriraj, A., Ullah, M. I., Murthy, M. R. and Beierkuhnlein, C., 2008. Modelling Spatial and Temporal Forest Cover Change Patterns (1973-2020): A Case Study from South Western Ghats (India). Sensors, 8: 6132-6153.
Jafarnia, Sh. and Akbarinia, M., 2014. Investigation of spatial distribution of soil and water properties by use of geostatistical in Mangrove forest of Qeshm Island. Iranian Journal of Forest and Poplar Research .22 (4):673-686.
Ming Lee, T. and Chung Yeh, H., 2009. Applying remote sensing techniques to monitor shifting wetland vegetation: A case study of Danshui River estuary mangrove communities, Taiwan. Ecological Engineering, 35:487-496 .
Oommen, T., 2008. An objective analysis of Support Vector Machine based classification for remote sensing. Mathematical Geosciences, 40; 409–424.
Pettorelli, N.,Vik, O., Mysterud. A., Gaillard, J. M,. Tucker, C. J . and Stenseth.N. C., 2005. Using the satellite–derived NDVI to assess ecological responses to environmental change. Journal Trends in Ecology and Evolution, 9 (20):200-216.
Ramachandra, T. V. and Kumar, U., 2004. Geografic resources decision support system for land use and land cover dynamics analysis. Proceedings of the FOSS/GRASS Users Conference Bangkok, Thailand, 12: 1-15.
Van Beek, E. and Meijer, K., 2006. Integrated water resources management for the sistan closed inland delta. Water research institute, Iran.