نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرشاد کیوان بهجو ¹
• حسن ملازاده اصل ²
• جابر شریفی نیارق ³

¹ دانشیار، گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

² دانشجوی کارشناسی ارشد، رشته مرتعداری دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

³ استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران

چکیده

هدف اصلی این تحقیق، ارزیابی میزان تاثیر تاج پوشش درختی بر مقدار تولید وتنوع گونه‌ای گیاهان علفی در زیراشکوب درختان واقع در منطقه فندقلوی اردبیل بود.منطقه مورد مطالعه پس از استخراج واحدهای ژئومرفولوژیکی یکسان مناطق فندقلو، شغاله دره و نیارق انتخاب گردید. آماربرداری به‌صورت تصادفی- سیستماتیک و ابعاد پلات‌ها با توجه به ساختار پوشش گیاهی به روش سطح حداقل و تعداد پلات‌هابا استفاده از فرمول آماری انتخاب شد؛ سپس فهرست گونه‌های موجود، درصد تاج پوشش، لاشبرگ، سنگ و سنگریزه، خاک لخت ثبت شد. نمونه‌برداری از عرصه‌های مراتع باز و زیراشکوب درختی در چهار کلاس شیبی 10-0، 20-10، 35-20 و 50-35 درصد و در چهار جهت جغرافیایی شمال، جنوب، شرق و غرب انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین درصد تاج پوشش گونه‌های موجود در زیراشکوب درختان در منطقه فندقلو، نیارق و شغاله دره در کلاس شیب 20-10 درصد به ترتیب با مقادیر 20، 25 و 25 درصد و بیشترین مقدار درصد پوشش گیاهی در مراتع باز این مناطق در کلاس شیب 20-10 درصد به ترتیب با مقادیر 81، 86 و 86 درصد می‌باشد. همچنین نتیایج نشان داد که جهت جغرافیایی شمال نسبت به جهت‌های دیگر در همه مناطق در زیراشکوب درختان و مرتع باز دارای بیشترین درصد پوشش می‌باشد. با مقایسه میانگین اثرات متقابل بین نوع مرتع و کلاسه‌های شیب، بالاترین میزان تولید در مراتع باز مشاهده شد که نسبت به مراتع زیراشکوب تفاوت معنی‌داری داشتند. همچنین میزان تولید گیاهان علفی و اثرات متقابل نوع مرتع و جهات جغرافیایی تفاوت‌های معنی‌داری را در مراتع مورد بررسی نشان داد. بر این اساس مراتع باز در شیب‌های شمالی دارای میزان تولید بالاتر و معنی‌داری نسبت به مراتع زیراشکوب درختی نشان داد. از طرفی نتایج بررسی شاخص‌های تنوع و یکنواختی در مراتع باز و زیر اشکوب درختی نشان داد بالاترین مقادیر این شاخص ها در مراتع زیر اشکوب درختی قابل مشاهده است.

کلیدواژه‌ها

• مراتع باز
• مراتع زیر آشکوب درختی
• تنوع گونه‌ای
• تولید
• اردبیل

عنوان مقاله [English]

Assessment and comparison of production and diversity of grassy species of woody rangelands with open Rangelands in Fandoghlou semi-dense ecosystems, Ardabil

نویسندگان [English]

• Farshad Keivan Behjou ¹
• Hasan Mollazadeh Asl ²
• Jaber Sharifi Naiaragh ³

¹ Associate Professor, Department of Natural Resources, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

² M.Sc. Student of Rangeland Sciences, Department of Natural Resources, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

³ Research Assistant Professor, Ardabil Agricultural and Natural Resources Research Centre, AREEO, Ardabil, Iran

چکیده [English]

    The main objective of this study was to evaluate the effect of tree species canopy on production and diversity of grass species in the understory of trees in Fandoghlou, Ardabil. The study area was selected after extracting similar geomorphological units of Fandoghlou, Shoghal Dareh and Niaragh. Inventory was conducted by systematic random sampling and dimension of plots was determined regarding the structure of vegetation. The number of plots was selected using statistical formulas, and the list of species, canopy cover, litter, rock, and bare soil percentage were recorded. Sampling in open and forested rangelands was done in four slope classes including 0-10, 10-20, 20 -35 and 35-50% and in four geographical aspects including northern, southern, eastern and western. The results showed that the highest vegetation cover percentage was observed in the understory of trees in Fandoghlou, Niaragh and Shoghal Dareh in slope classes of 10-20%, respectively, with 20, 25 and 25%. The highest vegetation cover in open rangelands were observed in slope classes of 10-20%, respectively, with 81, 86 and 86%. The northern aspect compared to other aspects had the highest vegetation cover in both rangelands. According to the results, the highest production was observed in open rangelands, showing a significant difference with forested rangelands. In addition, the production of grass species and interaction of rangeland type and aspect showed significant differences in the study rangelands. Accordingly, production in the open rangelands of northern slopes was significantly higher as compared with forested rangelands. On the other hand, the results of diversity and evenness indices in open and forested rangelands showed that the highest amounts of these indices were observable in forested rangelands.

کلیدواژه‌ها [English]

• Open Rangelands
• Under-tree Rangelands
• species diversity
• Production
• Ardabil