نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه منتظری ¹
• رضا تمرتاش ²
• محمدرضا ظاطیان ³
• محمد حجتی ⁴

¹ دانشجوی دکترای علوم مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

² استادیار،، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

³ استادیار،دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

⁴ استادیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

چکیده

در این تحقیق توانایی گیاهان مرتعی گون و کلاه میرحسن در جذب و تجمع فلزات سنگین مانند کادمیوم، سرب، مس، روی و کروم در اطراف کارخانه سیمان فیروزکوه بررسی شد. نمونه برداری از خاک و پوشش گیاهی در فواصل 500، 1500 و 2500 متر از مرکز کارخانه، به روش سیستماتیک تصادفی انجام شد. تعداد 2 گونه گیاهی از قبیل گون و کلاه میرحسن با 3 تکرار (جمعا 18 نمونه از گیاه و 18 نمونه از خاک ریزوسفری) در غالب طرح آزمایشی بلوک‌های کاملا تصادفی مورد آزمایش قرار گرفت. در این آزمایش نمونه‌ها با استفاده از روش هضم اسیدی و با استفاده از دستگاه جذب اتمی تعیین گردید. نتایج به دست آمده از روش آماری آنالیز واریانس حاکی از این است که  غلظت عناصر کادمیوم و روی در گونه‌های گون و کلاه میرحسن و غلظت سرب در این گونه‌ها با فاصله از کارخانه به ترتیب از روند افزایشی و کاهشی برخوردار بوده است. همچنین غلظت کروم در گونه کلاه میرحسن سیر نزولی داشته است. مقایسه میانگین عناصر سنگین در اندام‌های مختلف گونه‌ها نشان داد که غلظت عناصر مس، سرب و روی در گونه گون و غلظت عناصر کادمیوم و سرب  در گونه کلاه میرحسن در برگ بیشتر از ریشه و ساقه می‌باشد. با استفاده از آزمون-t  Test مقایسه بین دو گونه مورد بررسی قرار گرفت و تعیین شد که غلظت کادمیوم و روی در گونه کلاه میرحسن به ترتیب 02/0 و 50/1 میلی گرم در کیلوگرم بیشتر بوده است و در مورد عنصر سرب گونه گون به میزان 19/0 میلی گرم در کیلوگرم غلظت بیشتری را به خود اختصاص داده است. همبستگی بین عناصر موجود در خاک و گونه‌ها نشان داد که عناصر مس، کادمیوم، سرب و کروم در گونه گون و عناصر مس، روی و سرب در گونه کلاه میرحسن با این عناصر در خاک ارتباط معنی‌داری (05/0>P) برقرار کرده‌اند. بنابراین با توجه به آلودگی گیاهان غالب نزدیک کارخانه می‌توان استنباط کرد که مهمترین عامل تجمع فلزات سنگین سرب و کروم در گونه‌های مورد مطالعه، ناشی از آلودگی جوی حاصل از مجاورت به کارخانه است. در این راستا پیشنهاد می‌گردد که از گونه‌های فوق الذکر برای پاکسازی این عناصر از خاک آلوده، استفاده گردد. همچنین توصیه می‌گردد که تمهیدات لازم در ارتباط با مصرف این گونه‌ها توسط دام در اطراف کارخانه صورت گیرد.

کلیدواژه‌ها

• پتانسیل جذب
• خاک آلوده
• فلزات سنگین
• کارخانه سیمان فیروزکوه
• گیاه پالایشی

عنوان مقاله [English]

Potential of rangeland species Astragalus globiflorus and Acantholimon hohenackeri in heavy metals absorption (Case study: rangelands around the Firoozkouh cement factory)

نویسندگان [English]

• Fatemeh Montazeri ¹
• Reza Tamartash ²
• Mohammad Reza Tatian ³
• Mohammad Hojati ⁴

¹ Ph.D. Candidate of Rangeland science, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Iran

² Assistant Professor, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Iran

³ Assistant Professor, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Iran

⁴ Assistant Professor, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Iran

چکیده [English]

    In this study, the potential of rangeland species Astragalus globiflorus and Acantholimon hohenackeri in heavy metals absorption including cadmium, lead, copper, zinc, and chromium was investigated around the Firoozkouh cement factory. Soil and vegetation sampling was performed at distances of 500, 1500, and 2500 meters from the center of the factory. Astragalus globiflorus and Acantholimon hohenackeri with three replications were examined in a completely randomized block design. In this experiment, samples were determined using the acidic digestion method using atomic absorption device. The results indicated that, as the distance from the factory increased, the concentration of cadmium and zinc in Astragalus globiflorus and Acantholimon hohenackeri showed an increasing trend, contrary to the concentration of lead. In addition, a decreasing trend was observed for chromium concentration in Acantholimon hohenackeri. The results of mean comparison showed that the concentration of copper, lead and zinc in Astragalus globiflorus, and the concentration of cadmium and lead in Acantholimon hohenackeri were higher in leaves as compared with roots. According to the results, there was a significant relationship between Astragalus globiflorus and copper, cadmium, lead and chromium, and between Acantholimon hohenackeri and copper, zinc and lead (P <0.05). It can be concluded that the proximity to the factory was the most important factor for the accumulation of lead and chromium in the species studied. In this regard, it is suggested that the above species be used to remediate these elements from contaminated soil. It is also recommended that appropriate measures be taken regarding the use of these species by livestock around the factory.

کلیدواژه‌ها [English]

• Absorb Potential
• Contaminated soils
• Heavy metals
• phytoremediation
• Firoozkooh cement factory