نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکترای علوم مرتع دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
2 دانشیار، گروه مرتع، آبخیزداری و شیلات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
3 استاد، گروه مرتع، آبخیزداری و شیلات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
چکیده
به منظور شناسایی و تحلیل مهمترین عوامل موثر بر کوچ زودهنگام و بهنگام به مراتع ییلاقی در زیستبوم عشایر قشقایی (طایفه شش بلوکی) در سال 1394، اقدام به نمونه آماری به تعداد 405 خانوار از گروه بهرهبرداران عشایری و نیز 45 نفر از گروه کارشناسان مطلع و خبره در زمینه کوچ و مدیریت چرای دام در استانهای فارس و بوشهر شد. روش تحقیق، پیمایش توصیفی و تحلیلی و ابزار تحقیق پرسشنامه همراه با مصاحبه بود. در این تحقیق نظرات دو گروه آماری در قالب طیف (پنج گزینهای) لیکرت جمعآوری شد و سپس از طریق آزمونهای پارامتریک و ناپارامتریک از جمله: آنالیز تجزیه واریانس، u مان ویتنی، کروسکال والیس مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین نظرات کارشناسان و بهرهبرداران از نظر اولویت عوامل موثر، تفاوت معنیداری (01/0p<) وجود دارد. به طوری که کارشناسان مهمترین عوامل موثر بر کوچ زودهنگام را به ترتیب اولویت: ناکافی بودن علوفه در مراتع قشلاقی، گرمای زودرس در قشلاق، کاهش بارندگی و خشکسالیهای پی در پی، نداشتن پروانه چرا در قشلاق و از بین رفتن مراتع میانبند نسبت به بقیه عوامل میدانند در حالی که بهرهبرداران مهمترین عوامل موثر بر کوچ زودهنگام را به ترتیب اولویت: کاهش بارندگی و خشکسالیهای پی در پی، نداشتن پروانه چرا در قشلاق، ناکافی بودن علوفه در مراتع قشلاقی، کمبود امکانات و خدمات بهداشتی در مسیر کوچ از قشلاق به ییلاق و رقابت در رسیدن و بهرهبرداری از مراتع ییلاقی بین بهرهبرداران ذیحق نسبت به بقیه عوامل میدانند. همچنین کارشناسان مهمترین عوامل موثر بر کوچ بهنگام را به ترتیب اولویت: تعیین تاریخ کوچ از سوی دولت با هماهنگی بهرهبرداران، برقراری اتراقگاههای موقت از سوی دولت در مسیر کوچ عشایر از قشلاق به ییلاق، کنترل گیاه بهمن در قشلاق از طریق اصلاح مراتع، گماشتن قرقبان برای مراتع ییلاقی و حمایت دولت از طریق تامین علوفه نسبت به بقیه عوامل میدانند در حالی که بهرهبرداران مهمترین عوامل موثر بر کوچ بهنگام را به ترتیب اولویت: وجود علوفه مرغوب در قشلاق، حمایت دولت از طریق تامین علوفه، نبودن رقابت در رسیدن و بهرهبرداری از مراتع ییلاقی بین بهرهبرداران ذیحق، وجود مقدار زیاد علوفه در مرتع قشلاق و کافی بودن آب در قشلاق نسبت به بقیه عوامل میدانند. ضمناً در این تحقیق مشخص شد که بین نظرات کارشناسان همبستگی معنیداری (01/0p<) وجود دارد ولی بین نظرات بهرهبرداران(تیرهها و بنکوهای عشایری مورد بررسی) همبستگی معنیداری وجود ندارد.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Identification and analyzing the most important factors affecting early and well-timed migration in Shesh-Bolooki nomad tribe
نویسندگان [English]
- seyed Habibian 1
- Hosein Barani 2
- Ahmad Abedi Sarvestani 2
- Adel Sepehri 3
1 Ph.D. Student of Rangeland Science, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
2 Associate Professor, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
3 Associate Professor, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
چکیده [English]
Data gathering was done using 405 respondents from nomads and also 45 respondents from well-skilled and knowledgeable experts regarding migration and livestock grazing management in Fars and Bushehr provinces with the aim of identification and analyzing the most important factors affecting early and well-timed migration toward summer rangelands in Qashqai nomad (Shesh-Bolooki tribe) ecosystem in 2015. Descriptive and analytic methodology was applied using questionnaire and interview methods. In this study, the views of two respondent groups were assessed using Likert scale (five ordered response levels). Then, they were compared through parametric and non-parametric tests including analysis of variance, Mann–Whitney U and Kruskal–Wallis tests. The results showed that there was a significant difference between experts and beneficiaries views with regard to the priority of factors (P<0.01). Based on experts’ views, the lack of enough forage in winter rangelands, early warm weather in winter rangelands, decreasing of precipitation and consecutive droughts, not having grazing license in winter rangelands and degradation of migration route were the most important factors affecting early migration. However, according to the beneficiaries’ views, reduced precipitation and consecutive droughts, not-having grazing license for winter rangelands, lack of enough forage in winter rangelands, lack of health facilities and services on the way from winter rangelands to summer rangelands and competing to reach summer rangelands among the beneficiaries, were introduced as the most important factors affecting early migration. Based upon the experts views, determining migration time by the government in coordination with beneficiaries, establishment of temporary settlements on the way between summer and winter rangelands, controlling the Stipa capensis species in winter rangelands through rangeland improvement plans, assigning rangers for summer rangelands and government support through providing supplementary forage were among the most important factors affecting well timed migration. According to the beneficiaries’ views, existing of suitable forage in winter rangelands, government support through supplementary forage provision, lack of competition between beneficiaries on reaching and exploiting summer rangelands, existing of enough forage in winter rangelands and having enough drinking water in winter rangelands rangelands In this research, it was found that there is a significant correlation between experts views (P <0.01); however, no significant correlation was found between the beneficiaries views.
کلیدواژهها [English]
- Early migration
- timely migration
- premature grazing
- summer rangelands
- Tribe of Shesh-Bolokii