نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• لیلا عوض پور ¹
• مهدی قربانی ²
• رضا عرفانزاده ³

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مرتع‌داری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران

² دانشیار، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

³ دانشیار، گروه مرتع‌داری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران

چکیده

چکیده
در شرایطی که بحران و عدم قطعیت در حال رشد می‌باشد، تاب‌آوری به عنوان مفهوم مواجهه با اختلالات و تغییرات معرفی می‌شود. در واقع هدف رویکرد تاب‌آوری، کاهش میزان آسیب‌پذیری افراد در مواجهه با بحران پیش‌رو می‌باشد. هدف اصلی این مقاله سنجش و ارزیابی شاخص‌های موثر بر ارتقاء تاب‌آوری بهره‌برداران در مواجهه با تخریب مرتع در سطح روستای حق‌الخواجه از توابع شهرستان میامی استان سمنان می‌باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و حجم نمونه در تحقیق، طبق جدول مورگان، 24 نفر از بهره‌برداران مرتع برآورد شده است. در این راستا پس از مروری بر متون نظری و حاکم بر تاب‌آوری، با استفاده از معیارها و شاخص‌ها در ابعاد مختلف اجتماعی- فرهنگی، انسانی، اقتصادی، نهادی، فیزیکی و طبیعی، میزان تاب‌آوری بهره‌برداران در مواجهه با تخریب مرتع از طریق پرسشنامه تاب‌آوری و با استفاده از نرم‌افزار SPSS سنجش شده است. نتایج یافته‌ها حاکی از آن است که میانگین تاب‌آوری بهره‌برداران مرتع روستای حق‌الخواجه 21/2 است که نشان می‌دهد بهره‌برداران مرتع این روستا از لحاظ تاب‌آوری از میزان متوسط پایین‌تر بوده و در وضعیت نامساعدی هستند. همچنین نتایج حاصل از سنجش ضریب تاثیر هر یک از مولفه‌های شش‌گانه بر ارتقاء تاب‌آوری بهره‌برداران مرتع بیانگر آن است که، بعد انسانی بیشترین اثرگذاری را بر تاب‌آوری داشته و جامعه بهره‌بردار مرتع از نظر بعد انسانی موثر بر تاب‌آوری وضعیت مناسب‌تری داشته (ضریب تاثیر 662/·) ولی بعد فیزیکی کمترین اثرگذاری بر تاب‌آوری را داشته (ضریب تاثیر 108/·) و بهره‌برداران مرتع روستای حق‌الخواجه از نظر تاب‌آوری فیزیکی وضعیت نامناسب‌تری دارند، بنابراین ضروری است در برنامه‌ریزی‌ها و تخصیص منابع به ارتقا و بهبود وضعیت تاب‌آوری بهره‌برداران مرتع روستای حق‌الخواجه توجه ویژه‌ای شود.

کلیدواژه‌ها

• تاب‌آوری
• بهره‌برداران مرتع
• تخریب مرتع
• روستای حق‌الخواجه

عنوان مقاله [English]

Assessment of indicators influencing the resilience of rangeland users in arid areas (Case Study: Hagh-o-Al-Khaje village, Meyami County, Semnan Province)

نویسندگان [English]

• leila Avazpour ¹
• Mehdi Ghorbani ²
• Reza Erfanzadeh ³

¹ M.Sc. Student, Department of Range Management, Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University, Noor, Iran

² Associate Professor, Department of Reclamation of Arid and Mountainous Regions, Natural Resources Faculty, University of Tehran, Karaj, Iran

³ Associate Professor, Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University, Noor, Iran

چکیده [English]

    The present study seeks to measure indicators influencing the resilience of users of Hagh-o-Al-Khaje village, whose rangelands are degraded. The research method is descriptive-analytic and the size of sample was defined 24 rangeland users according to Morgan table. Following a review of literature around resilience, the level of different kinds of resilience of users encountered with rangeland degradation was measured applying questionnaire and SPSS software. It was found out that the average reilience of Hagh-o-Al-Khaje rangeland users was 2.21, which is lower than average and indicates an unpleasent condition. It was as well found that human indicators had the most impact on resilience (impact factor, 0.662), but physical indicators had the least impact upon resilience (impact factor, 0.108). It can therefore be said that users were in good state regarding human indicators but not in the case of physical indicators. Needless to say, planning and resource allocation strategies must pay due attention to improving the resilience of Hagh-o-Al-Khaje rangeland users.

کلیدواژه‌ها [English]

• Resilience
• rangeland users
• rangeland degradation
• Hagh-o-Al-Khaje village