دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 0-0
لیلا عوض پور؛ مهدی قربانی؛ رضا عرفانزاده
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 465-474
چکیده
چکیده در شرایطی که بحران و عدم قطعیت در حال رشد می‌باشد، تاب‌آوری به عنوان مفهوم مواجهه با اختلالات و تغییرات معرفی می‌شود. در واقع هدف رویکرد تاب‌آوری، کاهش میزان آسیب‌پذیری افراد در مواجهه با بحران پیش‌رو می‌باشد. هدف اصلی این مقاله سنجش و ارزیابی شاخص‌های موثر بر ارتقاء تاب‌آوری بهره‌برداران در مواجهه با تخریب مرتع در سطح ...
بیشتر
چکیده در شرایطی که بحران و عدم قطعیت در حال رشد می‌باشد، تاب‌آوری به عنوان مفهوم مواجهه با اختلالات و تغییرات معرفی می‌شود. در واقع هدف رویکرد تاب‌آوری، کاهش میزان آسیب‌پذیری افراد در مواجهه با بحران پیش‌رو می‌باشد. هدف اصلی این مقاله سنجش و ارزیابی شاخص‌های موثر بر ارتقاء تاب‌آوری بهره‌برداران در مواجهه با تخریب مرتع در سطح روستای حق‌الخواجه از توابع شهرستان میامی استان سمنان می‌باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و حجم نمونه در تحقیق، طبق جدول مورگان، 24 نفر از بهره‌برداران مرتع برآورد شده است. در این راستا پس از مروری بر متون نظری و حاکم بر تاب‌آوری، با استفاده از معیارها و شاخص‌ها در ابعاد مختلف اجتماعی- فرهنگی، انسانی، اقتصادی، نهادی، فیزیکی و طبیعی، میزان تاب‌آوری بهره‌برداران در مواجهه با تخریب مرتع از طریق پرسشنامه تاب‌آوری و با استفاده از نرم‌افزار SPSS سنجش شده است. نتایج یافته‌ها حاکی از آن است که میانگین تاب‌آوری بهره‌برداران مرتع روستای حق‌الخواجه 21/2 است که نشان می‌دهد بهره‌برداران مرتع این روستا از لحاظ تاب‌آوری از میزان متوسط پایین‌تر بوده و در وضعیت نامساعدی هستند. همچنین نتایج حاصل از سنجش ضریب تاثیر هر یک از مولفه‌های شش‌گانه بر ارتقاء تاب‌آوری بهره‌برداران مرتع بیانگر آن است که، بعد انسانی بیشترین اثرگذاری را بر تاب‌آوری داشته و جامعه بهره‌بردار مرتع از نظر بعد انسانی موثر بر تاب‌آوری وضعیت مناسب‌تری داشته (ضریب تاثیر 662/·) ولی بعد فیزیکی کمترین اثرگذاری بر تاب‌آوری را داشته (ضریب تاثیر 108/·) و بهره‌برداران مرتع روستای حق‌الخواجه از نظر تاب‌آوری فیزیکی وضعیت نامناسب‌تری دارند، بنابراین ضروری است در برنامه‌ریزی‌ها و تخصیص منابع به ارتقا و بهبود وضعیت تاب‌آوری بهره‌برداران مرتع روستای حق‌الخواجه توجه ویژه‌ای شود.
سید محمد رضا حبیبیان؛ حسین بارانی؛ احمد عابدی سروستانی؛ عادل سپهری
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 475-488
چکیده
شیوه زندگی عشایری بر سه مولفه، کوچ، دام و مرتع استوار است. خشکسالی‌ها اثرات قابل توجهی بر کاهش تولیدات علوفه و خوراک دام عشایر می‌گذارد. این شیوه به دلیل وابستگی شدید به مراتع برای تعلیف دام خسارات جبران ناپذیری را متحمل می شوند. بنابراین مشخص کردن میزان و درصد وابستگی دام عشایر به مرتع در خشکسالی و ترسالی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار ...
بیشتر
شیوه زندگی عشایری بر سه مولفه، کوچ، دام و مرتع استوار است. خشکسالی‌ها اثرات قابل توجهی بر کاهش تولیدات علوفه و خوراک دام عشایر می‌گذارد. این شیوه به دلیل وابستگی شدید به مراتع برای تعلیف دام خسارات جبران ناپذیری را متحمل می شوند. بنابراین مشخص کردن میزان و درصد وابستگی دام عشایر به مرتع در خشکسالی و ترسالی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نظر به نقش و اهمیت مراتع در تامین علوفه دام‌های عشایر، این تحقیق در زیست‌بوم ایل قشقایی(طایفه شش بلوکی) طی دو سال 1393 و 1394 انجام گرفت تا میزان وابستگی دام به مرتع، پس جر مزارع و علوفه دستی به تفکیک در ییلاق و قشلاق در ترسالی‌ها و در خشکسالی‌ها مشخص شود. روش جمع‌آوری اطلاعات در این تحقیق، کتابخانه‌ای و میدانی (پرسشنامه و مصاحبه) بود. برای تعیین حجم نمونه از روش کوکران استفاده شد. روایی-پایایی پرسشنامه انجام شد. از 405 خانوار عشایری نمونه پرسشنامه تکمیل و مصاحبه انجام و نسبت به جمع‌آوری و طبقه‌بندی اطلاعات مورد نیاز تحقیق اقدام شد. سپس با استفاده از نرم‌افزارهای آماری، داده‌های به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که بین تیره‌های مختلف عشایر طایفه شش بلوکی از نظر درصد وابستگی دام به مرتع، پسچر و تغذیه دستی در ترسالی‌ها و خشکسالی‌ها، تفاوت معنی‌داری(01/0 P<) وجود دارد. به طوری که در تیره‌های عشایر مورد بررسی، وابستگی دام به مرتع در تر سالی 35/53 درصد، در خشکسالی 8/34 درصد، وابسنگی دام به پسچر مزارع در ییلاق در ترسالی 6/25 درصد و در خشکسالی 5/30 درصد، وابستگی دام به علوفه دستی در قشلاق در تر سالی 9/20 درصد و در خشکسالی 6/34 درصد بدست آمد. ضمنا در این بررسی مشخص شد که هنوز با وجود تخریب شدید مراتع، درصد وابستگی دام‌های عشایر تیره‌های مذکور به مراتع چشمگیر است و به نظر می‌رسد، همین مسئله موجب شده تا هنوز کوچ عشایر به شیوه سنتی تداوم داشته باشد.
سیدفرزاد سجادی؛ محمد بادسار؛ غلامرضا مجردی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 489-499
چکیده
رشد سریع جمعیت و افزایش روزافزون تقاضا برای غذا موجب گردیده که بهره‌برداری از منابع طبیعی نسبت به ادوار گذشته سیر صعودی داشته باشد که ادامه چنین روندی می‌تواند پیامدهای منفی به دنبال داشته و منجر به بحران‌های زیست‌محیطی و تهدید امنیت بشر و اکوسیستم‌ها گردد. این تحقیق با هدف بررسی وضعیت منابع طبیعی غرب استان کردستان و نقش اقدامات ...
بیشتر
رشد سریع جمعیت و افزایش روزافزون تقاضا برای غذا موجب گردیده که بهره‌برداری از منابع طبیعی نسبت به ادوار گذشته سیر صعودی داشته باشد که ادامه چنین روندی می‌تواند پیامدهای منفی به دنبال داشته و منجر به بحران‌های زیست‌محیطی و تهدید امنیت بشر و اکوسیستم‌ها گردد. این تحقیق با هدف بررسی وضعیت منابع طبیعی غرب استان کردستان و نقش اقدامات پدافندی در مدیریت بحران منابع طبیعی انجام گردید. جامعه آماری تحقیق شامل روستاییان غرب استان کردستان (133837=N) می باشد که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه برابر با 220 نفر انتخاب گردید. داده‌ها با استفاده از ابزار پرسشنامه جمع‌آوری گردید. روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه بر اساس نظر گروهی ازاساتید و کارشناسان و پایایی آن با اجرای پیش آزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ بالای 70/0 برای بخش‌های مختلف پرسشنامه تایید گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها بوسیله نرم‌افزار SPSS20 انجام شد. یافته های تحقیق نشان داد که سطح تخریب منابع طبیعی از دیدگاه 95 درصد پاسخگویان در سطح بالا ارزیابی شده است. همچنین نتایج نشان داد که اقدامات پدافندی اعم از اقدامات غیرعاملی و سطح رضایت از اقدامات عاملی دارای اثر منفی و معنی داری بر سطح تخریب منابع طبیعی در منطقه مورد مطالعه می‌باشند. نتایج حاکی از تبیین 7/41 درصد از تغییرات سطح تخریب منابع طبیعی توسط اقدامات پدافندی می‌باشد.
ژیلا قربانی؛ کیومرث سفیدی؛ فرشاد کیوان بهجو؛ مهدی معمری
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 500-511
چکیده
این مطالعه به منظور تعیین رابطه بین زیست توده اندام هوایی و اندام زیرزمینی و ارزیابی تأثیر شدت‌های چرای دام بر کمیت زیست توده دو گونه Festuca ovinaوAgropyron libanoticumدر مراتع ییلاقی دامنه جنوبی سبلان در استان اردبیل انجام شد. دو گونه مورد مطالعه که از گونه‌های شاخص و خوشخوراک منطقه می‌باشند، در هر سه منطقه چرای سبک، متوسط و سنگین انتخاب ...
بیشتر
این مطالعه به منظور تعیین رابطه بین زیست توده اندام هوایی و اندام زیرزمینی و ارزیابی تأثیر شدت‌های چرای دام بر کمیت زیست توده دو گونه Festuca ovinaوAgropyron libanoticumدر مراتع ییلاقی دامنه جنوبی سبلان در استان اردبیل انجام شد. دو گونه مورد مطالعه که از گونه‌های شاخص و خوشخوراک منطقه می‌باشند، در هر سه منطقه چرای سبک، متوسط و سنگین انتخاب شد. پس از تعیین سه منطقه نمونه‌برداری به عنوان تیمارهای مختلف چرای دام، نمونه‌برداری از پوشش گیاهی در هر سه منطقه به روش تصادفی- سیستماتیک در قالب 25 پلات در طول ترانسکت 600 متری (در هر منطقه) انجام شد. به منظور تعیین رابطه احتمالی بین وزن زیست توده اندام هوایی و اندام زیرزمینی در هر یک از تیمار‌ها از رگرسیون خطی ساده استفاده شد. مقایسه داده‌ها در سه تیمار از طریق تجزیه واریانس یک طرفه و آزمون توکی با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شد. نتایج نشان داد که رابطه رگرسیونی معنی‌داری بین زیست توده اندام هوایی و اندام زیرزمینی این دوگونه در تیمارهای مختلف برقرار است. افزایش شدت چرای دام منجر به کاهش معنی‌دار زیست توده اندام هوایی و اندام زیرزمینی و زیست توده کل دو گونه مورد ارزیابی شد. افزایش شدت چرا منجر به کاهش محسوس زیست توده اندام هوایی در هر دو تیمار چرای متوسط و چرای سنگین به‌ترتیب 31/26 و 24/42 درصد در مقایسه با تیمار چرای سبک برای گونه Festuca ovina و 04/22 و 76/48 درصد برای گونه Agropyron libanoticum شده است. همچنین افزایش شدت چرا منجر به کاهش محسوس زیست توده اندام زیرزمینی در تیمارچرای متوسط و چرای سنگین نسبت به چرای سبک به‌ترتیب معادل 14/25 و 75/42 درصد برای گونه Festuca ovina و معادل 39/9 و 30/35 درصد برای گونه Agropyron libanoticum شد. به‌طور کلی شدت چرا باعث کاهش زیست توده اندام هوایی و زیرزمینی گونه‌های مورد ارزیابی شد. بنابراین توجه مدیران اکوسیستم‌های مرتعی را در جهت حفاظت خاک و جلوگیری از قهقرای این گونه مهم مرتعی ضروری می‌سازد.
منصوره کارگر؛ زینب جعفریان؛ رضا تمرتاش؛ سید جلیل علوی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 512-523
چکیده
اکولوژِیست‌ها و مدیران محیط زیست به طور فزاینده‌ای مدل‌های پیش‌بینی را به عنوان وسیله‌ای برای بررسی الگوهای پراکنش گونه‌ای تأکید می‌کنند. هدف تحقیق حاضر بررسی کارآمدی مدل خطی تعمیم یافته (GLM) و مدل جمعی تعمیم یافته (GAM) در تعیین روابط بین پوشش گیاهی و عوامل محیطی در مراتع خطه ریز است. شاخص‌های محیطی مطالعه شده شامل خصوصیات خاک (15 ...
بیشتر
اکولوژِیست‌ها و مدیران محیط زیست به طور فزاینده‌ای مدل‌های پیش‌بینی را به عنوان وسیله‌ای برای بررسی الگوهای پراکنش گونه‌ای تأکید می‌کنند. هدف تحقیق حاضر بررسی کارآمدی مدل خطی تعمیم یافته (GLM) و مدل جمعی تعمیم یافته (GAM) در تعیین روابط بین پوشش گیاهی و عوامل محیطی در مراتع خطه ریز است. شاخص‌های محیطی مطالعه شده شامل خصوصیات خاک (15 مورد)، عوامل توپوگرافی (3 مورد) و عوامل اقلیمی (3 مورد) بودند. نمونه‌برداری با روش طبقه‌بندی- تصادفی مساوی صورت گرفت. سه گونه غالب در منطقه عبارتند از Bromus tomentollus،Ferula ovina و Agropyron repens تشخیص داده شدند. نتایج نشان داد در مدل GLM برای گونهFerula ovina متغیرهای فسفر و شیب تأثیرگذار بودند. برای گونه‌های Bromus tomentollus و Agropyron repens متغیرهای رطوبت سالانه، بارندگی، سیلت، و شیب تأثیر داشتند. در مدل GAM نیز در رابطه با گونهFerula ovina رطوبت در دسترس، سیلت و ماده آلی از عوامل تأثیرگذار بر پراکنش این گونه بودند. برای گونهBromus tomentollus سیلت، پتاسیم، اسیدیته و رطوبت سالانهدر پراکنش تأثیر داشتند. همچنین متغیرهای تأثیرگذار بر پراکنش گونه Bromus tomentollus در مدل GAM شیب و سیلت بوده‌اند. ارزیابی مدل با استفاده از ضرایب آماری سطح زیر منحنی (AUC) به ترتیب برای مدل‌های GLM و GAM 63/0 و 70/0 بودند که نشان‌دهنده دقت مدل قابل قبول و خوب می‌باشد.
مهشید سوری؛ احسان زندی اصفهان؛ نادیا کمالی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 524-535
چکیده
بررسی تاثیر عوامل محیطی بر عملکرد گیاهان علوفه‌ای، یکی از ضرورت‌های اصلاح، احیاء و توسعه مراتع است. گونه مرتعی Festuca Ovina از گندمی‌های علفی چندساله است. این گونه به دلیل قدرت سازگاری با شرایط کم‌آبی و درجه حرارت پایین تا 20- درجه سانتیگراد، در مراتع نیمهاستپی کشور، به صورت عنصر اصلی تیپ گیاهی مرتعی به وفور یافت می‌شود. این ...
بیشتر
بررسی تاثیر عوامل محیطی بر عملکرد گیاهان علوفه‌ای، یکی از ضرورت‌های اصلاح، احیاء و توسعه مراتع است. گونه مرتعی Festuca Ovina از گندمی‌های علفی چندساله است. این گونه به دلیل قدرت سازگاری با شرایط کم‌آبی و درجه حرارت پایین تا 20- درجه سانتیگراد، در مراتع نیمهاستپی کشور، به صورت عنصر اصلی تیپ گیاهی مرتعی به وفور یافت می‌شود. این گونه مرتعی، نقش مهمی در تأمین علوفه، تثبیت خاک، جلوگیری از فرسایش و حفاظت خاک در مراتع نیمهاستپی دارد. بنابراین، هدف از این تحقیق بررسی تاثیر عوامل شوری و آلاینده بر عملکرد گونه مرتعی Festuca Ovina می‌باشد. این تحقیق بصورت آزمایش در شرایط گلخانه ای در قالب طرح فاکتوریل برپایه طرح کاملاً تصادفی تحت تأثیر فاکتور اول تیمارهای اکسید مس در 2 سطح (50 و 100 میلی‌گرم بر لیتر)، نانواکسید مس در 2 سطح (50 و 100 میلی‌گرم بر لیتر) و تیمار شاهد، و فاکتور دوم تیمار کلرید سدیم در 3 سطح (0، 200 و 400 میلی‌مولار) در 5 تکرار بر روی گیاه Festuca Ovina به صورت گلدانی در گلخانه هیدروپونیک انجام گرفت. پس از طی دو ماه از اعمال تنش، تغییرات کلروفیل، پتاسیم و طول بخش اندام هوایی اندازه‌گیری شدند. داده های حاصل از اندازه‌گیری به روش طرح آزمایشی فاکتوریل و با استفاده از نرم افزار SPSS.18 و آزمون چند‌دامنه‌ای SNK مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. با توجه به نتایج تحقیق حاضر، گونه Festuca ovina علاوه بر توانایی استقرار و رشد در هر کدام از شرایط تنش شوری و آلاینده، همچنین توانایی استقرار در شرایط توامان (شوری+آلاینده) را نیز دارد، بنابراین می‌تواند مورد توجه خاص برنامه‌ریزان، مدیران منابع طبیعی و محیط زیست قرار گیرد و بعنوان یک گونه سازگار، به منظور اصلاح و احیا مراتع این مناطق پیشنهاد گردد.
سیدمهرداد کاظمی؛ حمیدرضا کریم زاده؛ مصطفی ترکش اصفهانی؛ حسین بشری
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 536-546
چکیده
خاک از مهمترین مؤلفه‌های اکوسیستم‌های مرتعی است و ارزیابی اثرات ناشی از نحوه مدیریت بر ویژگی‌های ساختاری و عملکردی اکوسیستم، می‌تواند راهنمای موثری جهت برنامه‌های اصلاح و بهره‌برداری صحیح از مراتع باشد. این مطالعه با هدف، بررسی تاثیر قرق بلندمدت (33 ساله) و چرای تناوبی- استراحتی بر برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در منطقه نیمه‌خشک ...
بیشتر
خاک از مهمترین مؤلفه‌های اکوسیستم‌های مرتعی است و ارزیابی اثرات ناشی از نحوه مدیریت بر ویژگی‌های ساختاری و عملکردی اکوسیستم، می‌تواند راهنمای موثری جهت برنامه‌های اصلاح و بهره‌برداری صحیح از مراتع باشد. این مطالعه با هدف، بررسی تاثیر قرق بلندمدت (33 ساله) و چرای تناوبی- استراحتی بر برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در منطقه نیمه‌خشک ایستگاه تحقیقات شهید حمزوی حنا واقع در شهرستان سمیرم استان اصفهان انجام گرفت. برای انجام این تحقیق، در هر منطقه شش ترانسکت 100 متری و در هر ترانسکت سه پلات 2 مترمربعی بصورت تصادفی– سیستماتیک مستقر گردید. سپس در هر پلات، دو نمونه مرکب خاک (4 نقطه رأس و مرکز پلات) از دو عمق 10-0 و 30-10 سانتیمتری و در مجموع تعداد 72 نمونه خاک برداشت شد. سپس عوامل اسیدیته، هدایت الکتریکی، کربنات کلسیم، ماده آلی، فسفر قابل جذب، ازت کل، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، درصد رطوبت اشباع، ظرفیت تبادل کاتیونی، درصد ذرات رس، سیلت، شن و شن خیلی ریز در آزمایشگاه تعیین شد. به منظور مقایسه میانگین خصوصیات خاک دو منطقه قرق و چرای تناوبی- استراحتی، از آزمون t مستقل استفاده گردید. نتایج نشان داد که چرای تناوبی- استراحتی، باعث بهبود ویژگی‌های مورد مطالعه خاک در این مراتع شده است. چرای تناوبی- استراحتی تأثیر معنی‌داری (5% = α) بر تمام خصوصیات اندازه‌گیری شده به جز اسیدیته، درصد رطوبت اشباع، منیزیم، درصد ذرات سیلت، شن و شن خیلی ریز داشته است. به طور کلی نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که چرای تناوبی- استراحتی و استفاده از سیستم‌های چرایی، علاوه بر کاهش هزینه و کسب رضایت دامداران، در حفظ و سلامت اکوسیستم مناطق نیمه‌خشک نسبت به قرق بلندمدت موفق‌تر عمل می‌کند.
الهام بنی هاشمی؛ پژمان طهماسبی؛ اسماعیل اسدی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 547-561
چکیده
چرای دام یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر ساختار و پویایی پوشش گیاهی مراتع محسوب می‌شود. این تحقیق با هدف شناسایی صفات عملکردی گیاهان که می‌توانند به عنوان شاخصی برای بررسی اثرات مدیریت چرای دام در مرتع استفاده شوند. در منطقه نیمهاستپی کرسنک استان چهارمحال و بختیاری صورت گرفته است.برای نمونه‌برداری 7 سایت قرق و چرا شده در طول گرادیان ...
بیشتر
چرای دام یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر ساختار و پویایی پوشش گیاهی مراتع محسوب می‌شود. این تحقیق با هدف شناسایی صفات عملکردی گیاهان که می‌توانند به عنوان شاخصی برای بررسی اثرات مدیریت چرای دام در مرتع استفاده شوند. در منطقه نیمهاستپی کرسنک استان چهارمحال و بختیاری صورت گرفته است.برای نمونه‌برداری 7 سایت قرق و چرا شده در طول گرادیان انتخاب و ضمن استقرار یک ترانسکت 100 متری به‌طور تصادفی و 5 پلات چهار مترمربعی به شکل سیستماتیک به فواصل 20 متر در طول این ترانسکت، در هر پلات پس از شناسایی گونه‌های موجود درصد پوشش هریک از گونه‌ها تخمین زده شد و صفات گیاهی اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که صفات گیاهی همچون ارتفاع گیاه، طول برگ، وزن کلی گیاه، خوشخوراکی کلاس I و خوشخوراکی کلاس II، فرم رویشی فورب، عمر زیستی یک‌ساله و چندساله و شکل زیستی تروفیت و ژئوفیت اختلاف معنی‌داری در دو منطقه مدیریتی قرق و غیرقرق دارند (05/0Sig ≤). همچنین مقادیر میانگین ارزش صفات طول برگ، خوشخوراکی II، فرم رویشی فورب و شکل زیستی تروفیت در منطقه قرق بیشتر از منطقه غیرقرق می‌باشند. طبق نتایج تحلیل مولفه‌های اصلی، تأثیرپذیرترین صفات به ترتیب عبارتند از وزن کلی گیاه، یک‌ساله و چندساله بودن، فرم رویشی بوته‌ای، فرم زیستی کامفیت، فانروفیت و تروفیت، ابعادبرگ و خوشخوراکی کلاس II و III است. این صفات حدود 60 درصد تغییرات را توجیه می‌کنند. در نهایت با تلفیق نتایج آزمون T و PCA صفات کلاس خوشخوراکی، وزن کلی گیاه، ابعاد برگ، کلاس خوشخوراکی و فرم رویشی و فرم زیستی گیاهان به عنوان مهمترین صفات در ارزیابی مدیریت چرای دام در منطقه معرفی می‌شوند.
سمانه محمدی؛ حسین بارانی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 562-576
چکیده
هدف از این تحقیق ارزیابی اثرات اقتصادی-اجتماعی طرحهای مرتعداری درحوزه شهرستان مشهد است. به این منظور طرحهای مرتعداری که از سال 1372 تا 1391 به تصویب رسیده اند، 16 طرح مرتعداری در قالب طرحهای اجرا شده، طرحهای اجرا نشده و طرحهای در حال اجرا بررسی شدند. به منظور رسیدن به این هدف پرسشنامه‌هایی تهیه شد و با توجه به 15 سامان عرفی، 48 نمونه ...
بیشتر
هدف از این تحقیق ارزیابی اثرات اقتصادی-اجتماعی طرحهای مرتعداری درحوزه شهرستان مشهد است. به این منظور طرحهای مرتعداری که از سال 1372 تا 1391 به تصویب رسیده اند، 16 طرح مرتعداری در قالب طرحهای اجرا شده، طرحهای اجرا نشده و طرحهای در حال اجرا بررسی شدند. به منظور رسیدن به این هدف پرسشنامه‌هایی تهیه شد و با توجه به 15 سامان عرفی، 48 نمونه به طور تصادفی انتخاب شد. پرسشنامه‌ها در سفرهایی که به مناطق هدف صورت گرفت توسط بهره‌برداران پاسخ داده شدند و اطلاعات بدست آمده با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مرتعداران اجرای این طرح‌ها را اثربخش می‌‌‌دانند اما در این میان با مشکلات زیادی نیز مواجه هستند. در مناطق طرحهای اجرا نشده، بهره‌برداران معتقدند این طرح‌ها نمی‌توانند بسیاری از مشکلات آنان را مرتفع سازند اما با وجود تمامی این مشکلات، امید دارند که اجرای این طرح‌ها از مسائل مربوط به مرتع از جمله مالکیت مرتع خواهد کاست و سندی که بعد از تصویب طرح برای مرتع آنها منظور می گردد آنها را صاحب امتیاز خواهد کرد. در نهایت با توجه به پاسخ بهره‌برداران و مصاحبه‌های زیادی که انجام شد، طرحهای مرتعداری از دیدگاه اقتصادی-اجتماعی، مثبت ارزیابی می‌شود
فرید دادجو؛ اردوان قربانی؛ مهدی معمری؛ محمود بیدارلرد
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 577-593
چکیده
هدف از انجام این پژوهش، بررسی رابطه بین تولید روی زمین فرم‌های رویشی گندمیان، پهن برگان علفی، بوته‌ای‌ها و تولید کل با عوامل دما و بارندگی 25 ساله، سال ماقبل نمونه‌برداری و سال نمونه‌برداری در مراتع هیر و نئور استان اردبیل بوده است. تولید سطح زمین در سه پروفیل ارتفاعی 1446 تا 2750 متر با استفاده از روش قطع و توزین در پلات‌های یک متر مربعی ...
بیشتر
هدف از انجام این پژوهش، بررسی رابطه بین تولید روی زمین فرم‌های رویشی گندمیان، پهن برگان علفی، بوته‌ای‌ها و تولید کل با عوامل دما و بارندگی 25 ساله، سال ماقبل نمونه‌برداری و سال نمونه‌برداری در مراتع هیر و نئور استان اردبیل بوده است. تولید سطح زمین در سه پروفیل ارتفاعی 1446 تا 2750 متر با استفاده از روش قطع و توزین در پلات‌های یک متر مربعی (جمعاً 330 پلات) نمونه‌برداری شد. دما و بارندگی برای هر نقطه با استفاده ازگرادیان محاسبه شد. نتایج نشان داد با گذشت زمان بارندگی کاهش، دما افزایش و میزان تولید کاهش یافته است. همچنین بین دما و بارندگی با تولید فرم‌های رویشی و کل رابطه معنی‌دار (01/0>P) بوده و تولید گندمیان و کل با بارندگی رابطه مستقیم دارند. همچنین بیشترین مقدار تولید پهن‌برگان علفی در طبقه میانی و بیشترین تولید بوته‌ای‌ها در طبقات بالاتر بارندگی سالانه ثبت شد. نتایج اثرات دما نیز نشان داد تولید گندمیان و تولید کل با دما رابطه عکس داشته و بیشترین مقدار تولید پهن‌برگان علفی و بوته‌ای‌ها، به‌ترتیب در طبقات میانی و پایین دمایی سالانه ثبت شد. با توجه به صحت معادلات رگرسیون نقشه‌های تولید در محیط GIS تهیه شد. نتایج نشان داد که نقشه‌های تهیه شده توسط داده‌های اقلیمی سال 1394 و 1395 نسبت به داده‌های اقلیمی 25 ساله نتیجه بهتری داشته است. از نتایج این مطالعه میتوان در تعادل بین عرضه و تقاضای تولید، زیتوده و شاخص توازن کربن اکوسیستم که یک ابزار بالقوه مهم از نظر توسعه پایدار است و به عنوان شاخص تنش بر محیط‌زیست ناشی از افزایش مصرف زیتوده است استفاده کرد.
علی اکبر نظری سامانی؛ لیلا بیابانی؛ حمیدرضا عباسی؛ حسن خسروی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 594-612
چکیده
باد به عنوان عامل اصلی در تخریب و فرسایش مناطق خشک و نیمه‌خشک می باشد که برای جلوگیری از اثرات تخریبی آن باید شناخت کافی از ویژگی بادهای منطقه حاصل گردد. هدف اصلی این تحقیق، وضعیت فرسایندگی باد و میزان حمل‌ماسه در منطقه مورد مطالعه می‌باشد. جهت بررسی از داده‌های بادسنجی 8 ایستگاه سینوپتیک حاشیه دریاچه ارومیه با دوره آماری ...
بیشتر
باد به عنوان عامل اصلی در تخریب و فرسایش مناطق خشک و نیمه‌خشک می باشد که برای جلوگیری از اثرات تخریبی آن باید شناخت کافی از ویژگی بادهای منطقه حاصل گردد. هدف اصلی این تحقیق، وضعیت فرسایندگی باد و میزان حمل‌ماسه در منطقه مورد مطالعه می‌باشد. جهت بررسی از داده‌های بادسنجی 8 ایستگاه سینوپتیک حاشیه دریاچه ارومیه با دوره آماری موجود مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. گلبادهای سالانه منطقه نشان داد که بهرغم تغییرات زمانی و مکانی بسیار‌زیاد باد در حاشیه این دریاچه، عمده بادهای غالب از سمت شرق و سپس از غرب میوزد. گلتوفانهای سالانه نشان داد که بادهای فرساینده عمدتاً دارای جهات جنوب و جنوب غربی است که این بادها در فصول تابستان و بهار به صورت یکطرفه و در فصول پاییز و زمستان به صورت چندجهته میوزند. به منظور محاسبه توان حمل ماسه با استفاده از رابطه فرای‌برگر و دین، منطقه مورد مطالعه از نظر قدرت فرسایش باد در کلاس کم تا متوسط قرار گرفته است و جهت نهایی حمل ماسه عمدتاً به‌سمت شمال‌شرقی است که براساس معادله لتو-لتو دبی (شار) حمل ماسه بین 05/0 تا 73/2 تن بر متر درسال محاسبه شد. همچنین با استفاده از معادله تسوار، شاخص تحرک تپههای ماسهای برای تمام ایستگاهها کمتر از 1 شد که نشان‌دهندة غیر فعال بودن اشکال تراکمی ماسه است. ولی چون پوشش گیاهی بسیار کمی بر روی آنها مستقر شده است میتوان نقش عامل انسانی (بویژه چرای دام و لگد کوبی احشام) و شوری بیش از حد تپه ها را در آن مهم دانست.
محمدامین سلطانی پور؛ سعیده ناطقی؛ محمد فیاض
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 612-626
چکیده
به منظور تعیین رفتار چرایی بز تالی به عنوان دام غالب منطقه، این بررسی در منطقه زمین‌سنگ استان هرمزگان از سال 1385 به مدت چهار سال انجام شد. شاخص‌های مورد بررسی این تحقیق شامل زمان ورود و خروج دام از مرتع، مسافت روزانه طی شده توسط دام، مسیر دام در مرتع با توجه به شیب آن، حداکثر و میانگین سرعت دام، همچنین مدت زمان استراحت، حرکت و چرای دام ...
بیشتر
به منظور تعیین رفتار چرایی بز تالی به عنوان دام غالب منطقه، این بررسی در منطقه زمین‌سنگ استان هرمزگان از سال 1385 به مدت چهار سال انجام شد. شاخص‌های مورد بررسی این تحقیق شامل زمان ورود و خروج دام از مرتع، مسافت روزانه طی شده توسط دام، مسیر دام در مرتع با توجه به شیب آن، حداکثر و میانگین سرعت دام، همچنین مدت زمان استراحت، حرکت و چرای دام در روز بود. برای تعیین شاخص‌های ذکر شده از دستگاه موقعیتیاب جغرافیایی جیپیاس گارمین استفاده گردید که با استفاده از کمربندی مخصوص به پشت یک بز سه ساله بسته شده و پس از خروج دام از آغل فعال شده، سپس در پایان روز داده‌های آن با استفاده از مدتراک در محیط الویس استخراج گردید. مسیر حرکت دام به انتخاب چوپان مشخص شد. نتایج رفتار چرایی دام در ماههای فصل چرا برای چهار سال مورد مطالعه نشان داد که در بین سالها، فقط میانگین سرعت دام در سال چهارم و برای ماههای فصل چرا نیز تنها زمان حرکت و زمان استراحت در ماههای چهارم و پنجم معنی‌دار شد و دیگر خصوصیات رفتاری چرای دام اختلاف معنی‌داری نداشتند. همچنین در طی سالهای بررسی 31 تا 39 درصد از زمانی که دام در مرتع حرکت میکرد به چرا اختصاص داشت.
حسن یگانه؛ محمدرضا شریعتی؛ عادل سپهری
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 527-543
چکیده
ارزش‌گذاری کارکردها و خدمات غیر بازاری محیط زیست از جمله گردشگری به دلایل زیادی از جمله شناخت و فهم منافع زیست محیطی و اکولوژیکی توسط انسانها، ارائه مسائل محیطی کشور به تصمیم گیرندگان برنامه‌ریزان، تعدیل و اصلاح مجموعه محاسبات ملی مانند تولید ناخالص ملی و جلوگیری از تخریب و بهره‌برداری بی رویه منابع طبیعی، مهم می‌باشد. هدف این ...
بیشتر
ارزش‌گذاری کارکردها و خدمات غیر بازاری محیط زیست از جمله گردشگری به دلایل زیادی از جمله شناخت و فهم منافع زیست محیطی و اکولوژیکی توسط انسانها، ارائه مسائل محیطی کشور به تصمیم گیرندگان برنامه‌ریزان، تعدیل و اصلاح مجموعه محاسبات ملی مانند تولید ناخالص ملی و جلوگیری از تخریب و بهره‌برداری بی رویه منابع طبیعی، مهم می‌باشد. هدف این پژوهش برآورد ارزش تفریحی حوزه آبخیز ابر با استفاده از روش ارزش‌گذاری مشروط است. برای بررسی عوامل موثر بر میزان تمایل به پرداخت افراد، الگوی لوجیت به روش حداکثر راستنمایی برآورد شد. روش استخراج پیشنهاد روش دوگانه-دوبعدی است. داده‌های مورد نیاز از طریق تکمیل 130 پرسشنامه و مصاحبه حضوری با بازدیدکننده از منطقه مذکور جمع آوری شد. براساس نتایج مدل مورد استفاده در تعیین عوامل موثر بر میزان ارزش تفرجی منطقه، متغیرهای رضایت از خدمات رفاهی، اقامت شبانه در صورت ایجاد کمپ، هزینه خانوار و پیشنهاد در سطح احتمال 5 درصد معنی دار می‌باشند و از عوامل مؤثر در میزان WTP بازدیدکنندگان برای استفاده از حوزه آبخیز ابر می‌باشند. در این مطالعه، متوسط WTP بهعنوان قیمت ورودیه برای هر بازدیدکننده جهت استفاده از مراتع منطقه 8096 ریال بدست آمدهاست و ارزش تفرجی هر هکتار مراتع منطقه نیز 790958 ریال در سال تعیین شد. نتایج بیان می‌کند که حوزه آبخیز ابر ارزش تفرجی قابل توجهی داشته که این ارزش برای سیاستگزاران و تصمیم گیرندگان، توجیهی را فراهم می‌کند تا از کیفیت منابع طبیعی حمایت نمایند و از کم جلوه دادن منابع مرتعی جلوگیری کنند.
رهام رحمانی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 644-656
چکیده
این مطالعه با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر مشارکت دامداران مرتع‌دار در عملیات حفاظتی طرحهای مرتعداری استان فارس انجام شد. برای این منظور با توجه به شرایط آب و هوایی، پوشش گیاهی و تعداد طرحهای مرتعداری اجرا شده و بر اساس روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی شده، 89 طرح مرتعداری انتخاب گردید. سپس با توجه پرسشنامه‌های طراحی شده با ...
بیشتر
این مطالعه با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر مشارکت دامداران مرتع‌دار در عملیات حفاظتی طرحهای مرتعداری استان فارس انجام شد. برای این منظور با توجه به شرایط آب و هوایی، پوشش گیاهی و تعداد طرحهای مرتعداری اجرا شده و بر اساس روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی شده، 89 طرح مرتعداری انتخاب گردید. سپس با توجه پرسشنامه‌های طراحی شده با 267 بهره‌بردار فعال (10 تا 100 درصد بهره‌برداران با توجه به تعداد بهره‌برداران هر طرح) در مراتع در نیمه دوم سال 1393 و بهار سال 1394 مصاحبه و داده‌های لازم جمع‌آوری شد. مدل رگرسیون پواسون و روش شبه برآورد حداکثر درستنمایی برای شناسایی عوامل مؤثر بر مشارکت مرتعداران در عملیات حفاظتی طرحهای مرتعداری استفاده شد. براساس نتایج تأثیر متغیرهایی مانند تجربه‌ی بهره‌برداران و تعداد دامداران عضو هر طرح مرتعداری بر میزان مشارکت آنها در عملیات حفاظتی طرحهای مرتعداری منفی و در سطح یک درصد معنی‌دار بوده‌است. متغیرهایی مانند سطح تحصیلات رسمی، تعداد افراد شاغل خانوار در بخش کشاورزری و ارتباط با اداره‌های منابع طبیعی و تشکل‌های مربوطه دارای رابطه مثبت با مشارکت در عملیات حفاظتی طرحهای مرتعداری می‌باشند، اما این رابطه معنی‌دار نبوده‌است. تأثیر متغیرهایی مانند میزان اطلاعات دریافتی بهره‌برداران بعد از شروع فعالیت در طرحهای مرتعداری، مدت زمان استفاده از مراتع برای چرای دام، مقدار اراضی مرتعی هر مرتع‌دار در قالب طرح و تعداد گوسفند و بز داشتی بر میزان مشارکت آنها در عملیات حفاظتی مثبت و در سطح یک درصد معنی‌دار بوده‌است. براین اساس لازم است با ترکیب دانش محلی و علمی اهمیت برنامه‌ها و عملیات حفاظتی را برای بهره‌برداران بیان کرد. و با توانمند نمودن بهره‌برداران و فراهم نمودن زمینه‌ی سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های تکمیلی مناسب، امکان مشارکت بیشتر آنها در عملیات حفاظتی و استفاده از خدمات مراتع و معیشت پایدار را فراهم نمود.
حسین ارزانی؛ جواد معتمدی؛ تقی میرحاجی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 657-670
چکیده
اطلاع از نیاز روزانه دام‌های چرا کننده در مرتع، یکی از ملزومات اساسی، به‌منظور محاسبه ظرفیت چرا در طرحهای مرتعداری است. در همین راستا، نیاز انرژی متابولیسمی روزانه رده‌ای مختلف گوسفند سنگسری (میش، قوچ و بره) در مرتع بررسی شد. برای این منظور با توجه به میانگین مقادیر شاخص‌های کیفیت علوفه و سهم گونه‌ها در ترکیب گیاهی، مقدار انرژی ...
بیشتر
اطلاع از نیاز روزانه دام‌های چرا کننده در مرتع، یکی از ملزومات اساسی، به‌منظور محاسبه ظرفیت چرا در طرحهای مرتعداری است. در همین راستا، نیاز انرژی متابولیسمی روزانه رده‌ای مختلف گوسفند سنگسری (میش، قوچ و بره) در مرتع بررسی شد. برای این منظور با توجه به میانگین مقادیر شاخص‌های کیفیت علوفه و سهم گونه‌ها در ترکیب گیاهی، مقدار انرژی متابولیسمی در یک کیلوگرم علوفه خشک در مراحل مختلف رشد مرتع، برآورد شد و با مدنظر قرار دادن نیاز انرژی متابولیسمی روزانه، مقدار علوفه تامین کننده نیاز دام، برآورد گردید. نیاز انرژی متابولیسمی روزانه، بر اساس معادله پیشنهادی MAFF (1984) در حالت نگهداری و در شرایط چرا در مرتع، با مدنظر قرار دادن خصوصیات فیزیکی مرتع، فواصل آبشخور، تراکم گیاهان و اعمال ضریب افزایشی 70 درصد محاسبه گردید. بر مبنای نتایج حاصل، مقدار علوفه لازم برای تأمین نیاز روزانه میش بالغ گوسفند سنگسری با میانگین وزن 37 کیلوگرم، در اوایل، اواسط و اواخر فصل رشد، به‌ترتیب 6/1، 1/2 و 3/2 کیلوگرم علوفه خشک برآورد گردید. مقادیر مذکور برای قوچ بالغ با میانگین وزن 75/48 کیلوگرم، در مراحل مختلف رشد مرتع 9/1، 5/2 و 9/2 کیلوگرم برآورد شد. نیاز روزانه بره‌ها با میانگین وزن 88/19 کیلوگرم، در هر یک از زمان‌های فصل رشد، به‌ترتیب 3/1، 7/1 و 9/1 برآورد گردید. نتایج نشان داد که درنظر گرفتن مقدار 5/1 کیلوگرم علوفه خشک برای تامین نیاز روزانه انواع و رده‌های مختلف دام، صحیح نمی‌باشد و ضرورت دارد، نیاز روزانه دام بر مبنای کیفیت علوفه در مراحل مختلف فصل رشد، مشخص شود. ضمن اینکه نتایج بر این موضوع تاکید دارد که جهت تطابق نیاز روزانه دام با کیفیت علوفه مرتع، ضرورت دارد مقادیر شاخص‌های کیفیت علوفه و سهم تمامی گونه‌های مورد چرای دام در ترکیب گیاهی، درنظر گرفته شود و تنها به ذکر نتایج بخشی از گونه‌های تشکیل‌دهنده رژیم غذایی، اکتفا نشود. در غیر اینصورت، همانند مطالعه حاضر، مقدار نیاز برآورد شده، بیش از توان مصرف روزانه دام خواهد بود.
آزاده کاوندی؛ علی اشرف جعفری؛ مجتبی جعفرزاده
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 671-685
چکیده
به منظور بررسی تاثیر اسموپرایمینگ در افزایش توان جوانه زنی و رشد گیاهچه بذرهای زوال یافته اسپرس Onobrichis viciifolia، دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در سال 94-1393 در آزمایشگاه و گلخانه بانک ژن موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور انجام گرفت. فاکتور اول شامل منشا بذر اکسشن ها (در ۴ سطح، خوانساز ، کرج، اردبیل و تهران)، ...
بیشتر
به منظور بررسی تاثیر اسموپرایمینگ در افزایش توان جوانه زنی و رشد گیاهچه بذرهای زوال یافته اسپرس Onobrichis viciifolia، دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در سال 94-1393 در آزمایشگاه و گلخانه بانک ژن موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور انجام گرفت. فاکتور اول شامل منشا بذر اکسشن ها (در ۴ سطح، خوانساز ، کرج، اردبیل و تهران)، فاکتور دوم شرایط نگهداری بذرها در دو سطح سردخانه پایه (دمایC ْ۱۸-) و فعال (دمایC ْ4+) و فاکتور سوم تیمارهای اسموپرایمینگ با استفاده از پلی اتیلن گلایکول 6000 در 6 سطح با پتانسیل‌های اسمزی 0 و 3- ، 6- ، 9- و 12- بار و شاهد بدون پرایمینگ بودند. در محیط آزمایشگاه بذور پرایم شده در ظروف پتری (75 عدد بذر در سه تکرار) در شرایط استاندارد جوانهزنی دمای 20 درجه کاشته شدند و پس از دو هفته صفات مختلف مرتبط با جوانهزنی بذر یادداشت شدند. در آزمایش گلخانه از گلدان‌های یک لیتری استفاده شد و بعد از پر کردن گلدانها به نسبت مساوی با خاک معمولی و ماسه و خاک برگ (75 عدد بذر در سه گلدان) کشت گردید و گلدانها در دمای در روز 5±20 درجه و در شب 5± 12 درجه سانتیگراد قرار گرفتند. پس از 45 روز صفات جوانهزنی شامل درصد و سرعت جوانهزنی، بنیه بذر، طول ریشهچه و ساقهچه، طول و وزن گیاهچه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که میانگین صفات درصد جوانه زنی، سرعت جوانهزنی و بنیه در بذرهای نگهداری شده در سردخانه پایه در مقایسه با بذرهای سردخانه فعال، بیشتر بود. ولی از لحاظ سایر صفات تفاوت معنی‌داری بین دو شرایط نگهداری بذر مشاهده نشد. مقایسه میانگین تیمارهای پرایمینگ و اثر متقابل شرایط نگهداری در پرایمینگ نشان داد که خیساندن بذر در آب مقطر (هیدروپرایمینگ) موجب افزایش درصد و سرعت جوانه زنی و رشد ساقهچه گردید. در حالیکه اسموپرایمینگ موجب افزایش طول ریشهچه، طول گیاهچه، شاخص بنیه بذر، وزن گیاهچه و نسبت طول ریشهچه به ساقهچه در هردو محیط آزمایشگاه و گلخانه گردید.
نادیا کمالی؛ احمد صادقی پور؛ علیرضا افتخاری
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 686-698
چکیده
این مطالعه با هدف بررسی تغییرات بانک بذر خاک در اجرای عملیات اصلاحی کپه‌کاری در منطقه سیساب استان خراسان شمالی انجام شد. جهت شناخت پتانسیل‌های بانک بذر نمونه‌برداری به روش تصادفی- سیستماتیک از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتی متری در زمستان 1394 در 40 پلات انجام شد. 2 ترانسکت (به طول پانصد متر) در منطقه کپه کاری شده و 2 ترانسکت (به طول پانصد متر) در منطقه ...
بیشتر
این مطالعه با هدف بررسی تغییرات بانک بذر خاک در اجرای عملیات اصلاحی کپه‌کاری در منطقه سیساب استان خراسان شمالی انجام شد. جهت شناخت پتانسیل‌های بانک بذر نمونه‌برداری به روش تصادفی- سیستماتیک از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتی متری در زمستان 1394 در 40 پلات انجام شد. 2 ترانسکت (به طول پانصد متر) در منطقه کپه کاری شده و 2 ترانسکت (به طول پانصد متر) در منطقه شاهد (فاقد کپه کاری) مستقر گردید و 10 پلات (یک متر مربعی) به فاصله های 50 متری از هم در امتداد آنها تعیین گردید. جهت بررسی تأثیر عملیات کپه‌کاری و عمق و همچنین اثر متقابل آنها بر روی خصوصیات بانک بذر خاک از آزمایش فاکتوریل استفاده گردید. در مواردی که اثر متقابل عملیات کپه‌کاری و عمق معنی‌دار شد از آزمون t غیر جفتی جهت بررسی مقایسه هر کدام از خصوصیات بانک بذر خاک هر کدام از عمق‌های خاک بین منطقه کپه‌کاری شده و شاهد استفاده شد. همچنین جهت مقایسه هر کدام از خصوصیات بذر خاک بین دو عمق از آزمون t جفتی استفاده گردید. نتایج نشان داد عملیات کپه‌کاری تأثیر معنی‌داری بر روی خصوصیات بانک بذر خاک گذاشته است و تراکم، تنوع و غنای گونه‌ای بانک بذر خاک در منطقه کپه‌کاری به‌طور معنی‌داری بیشتر از منطقه شاهد بود. همچنین تمامی خصوصیات بانک بذر عمق سطحی خاک به‌طور معنی‌داری بیشتر از عمق پایینی بود. نتایج این تحقیق نشان داد که اجرای طرح کپه‌کاری نه تنها سبب افزایش تولید علوفه در منطقه شده است بلکه تنوع و تراکم بذور در بانک بذر را نیز در این منطقه افزایش داده است که نتیجه نهایی آن بهبود عملکرد اکوسیستم مرتعی خواهد بود.
رستم خلیفه زاده؛ رضا تمرتاش؛ محمدرضا طاطیان؛ محمدرضا سراجیان مارالان
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، صفحه 699-712
چکیده
کربن آلی خاک، یکی از مهمترین شاخص‌های کیفیت خاک است که تقریباً تمامی ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک را تحت تأثیر خود قرار داده و سبب حاصلخیزی خاک می‌شود. این شاخص نقش کلیدی در چرخة سراسری کربن دارد. هدف از انجام این پژوهش مطالعة رفتارهای طیفی و غیرطیفی خاک به منظور برآورد کربن آلی خاک سطحی با استفاده از روش‌های تحلیل عاملی ...
بیشتر
کربن آلی خاک، یکی از مهمترین شاخص‌های کیفیت خاک است که تقریباً تمامی ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک را تحت تأثیر خود قرار داده و سبب حاصلخیزی خاک می‌شود. این شاخص نقش کلیدی در چرخة سراسری کربن دارد. هدف از انجام این پژوهش مطالعة رفتارهای طیفی و غیرطیفی خاک به منظور برآورد کربن آلی خاک سطحی با استفاده از روش‌های تحلیل عاملی و رگرسیون چندگانه در مراتع نیمهاستپی لزور فیروزکوه است. نمونه‌برداری از خاک، با استفاده از روش نمونه‌برداری تصادفی طبقه‌بندی شده صورت گرفت. تعداد 157 سایت تعلیمی در واحدهای کاری همگن انتخاب شد. اطلاعات 127 سایت برای واسنجی مدل و اطلاعات 30 سایت برای اعتبارسنجی آن بکار گرفته شد. در هر یک از سایت‌های تعلیمی به شیوه تصادفی، یک نمونه خاک متشکل از 9 مشاهده از عمق صفر تا 20 سانتیمتری خاک سطحی برداشت شد. کربن آلی خاک با استفاده از روش تیتراسیون والکلی – بلاک اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد متغیرهای آلبیدو، شاخص رس، شاخص گیاهی تفاضلی بهنجار، شاخص‌های روشنایی و سبزینگی تبدیل تسلدکپ و ارتفاع نسبی، همبستگی معنی‌داری با کربن آلی خاک دارند. همچنین نتایج تحلیل عاملی به روش تجزیة مؤلفه‌های اصلی (PCA) با مقادیر ویژة بزرگتر از یک نشان داد کل واریانس تجمعی تبیین‌شده بوسیلة شش متغیر مذکور، برابر 146/81 درصد بود که این میزان واریانس بوسیلة دو عامل توضیح داده شد. معادلة رگرسیون تولید شده با دو عامل استخراج شده، از پتانسیل مناسبی برای پیش‌بینی کربن آلی خاک سطحی برخوردار بود (789/0 = R2). میانگین نسبی خطای مطلق (MARE) و ریشة متوسط مربعات خطا (RMSE) مدل پیشنهادی به ترتیب برابر 1/0 و 24/0 محاسبه شد. با توجه به ارتباط مستقیم کربن آلی خاک با عوامل حاصلخیزی و مقاومت خاک در مقابل فرسایش، مدل توزیع مکانی کربن آلی خاک می‌تواند بعنوان یک زیرمدل مهم به منظور طراحی سایر مدل‌های پیچیده همچون تولید (بایومس) اکوسیستم‌های خشکی و مدل‌های فرسایش خاک مورد استفاده واقع شود.
