نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سیدمهرداد کاظمی ¹
• حمیدرضا کریم زاده ²
• مصطفی ترکش اصفهانی ²
• حسین بشری ²

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، ایران

² استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، ایران

چکیده

خاک از مهمترین مؤلفه‌های اکوسیستم‌های مرتعی است و ارزیابی اثرات ناشی از نحوه مدیریت بر ویژگی‌های ساختاری و عملکردی اکوسیستم، می‌تواند راهنمای موثری جهت برنامه‌های اصلاح و بهره‌برداری صحیح از مراتع باشد. این مطالعه با هدف، بررسی تاثیر قرق بلندمدت (33 ساله) و چرای تناوبی- استراحتی بر برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در منطقه نیمه‌خشک ایستگاه تحقیقات شهید حمزوی حنا واقع در شهرستان سمیرم استان اصفهان انجام گرفت. برای انجام این تحقیق، در هر منطقه شش ترانسکت 100 متری و در هر ترانسکت سه پلات 2 مترمربعی بصورت تصادفی– سیستماتیک مستقر گردید. سپس در هر پلات، دو نمونه مرکب خاک (4 نقطه رأس و مرکز پلات) از دو عمق 10-0 و 30-10 سانتی‌متری و در مجموع تعداد 72 نمونه خاک برداشت شد. سپس عوامل اسیدیته، هدایت الکتریکی، کربنات کلسیم، ماده آلی، فسفر قابل جذب، ازت کل، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، درصد رطوبت اشباع، ظرفیت تبادل کاتیونی، درصد ذرات رس، سیلت، شن و شن خیلی ریز در آزمایشگاه تعیین شد. به منظور مقایسه میانگین خصوصیات خاک دو منطقه قرق و چرای تناوبی- استراحتی، از آزمون t مستقل استفاده گردید. نتایج نشان داد که چرای تناوبی- استراحتی، باعث بهبود ویژگی‌های مورد مطالعه خاک در این مراتع شده است. چرای تناوبی- استراحتی تأثیر معنی‌داری (5% = α) بر تمام خصوصیات اندازه‌گیری شده به جز اسیدیته، درصد رطوبت اشباع، منیزیم، درصد ذرات سیلت، شن و شن خیلی ریز داشته است. به طور کلی نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که چرای تناوبی- استراحتی و استفاده از سیستم‌های چرایی، علاوه بر کاهش هزینه و کسب رضایت دامداران، در حفظ و سلامت اکوسیستم مناطق نیمه‌خشک نسبت به قرق بلندمدت موفق‌تر عمل می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک
• چرای تناوبی- استراحتی
• سیستم چرایی
• قرق
• مراتع حنا

عنوان مقاله [English]

Effects of long-term exclosure and rest-rotation grazing system on some soil physicochemical properties in semi-arid rangelands (Case study: semi-steppe rangelands of Hamzavi research station, Semirom of Isfahan)

نویسندگان [English]

• Seyed Mehrdad Kazemi ¹
• Hamidreza Karimzadeh ²
• Mostafa Tarkesh Esfahani ²
• Hosein Bashari ²

¹ M.Sc. Student, Faculty of Natural Resources, Isfahan University of Technology, Iran

² M.Sc. Student, Faculty of Natural Resources, Isfahan University of Technology, Iran

چکیده [English]

     Soil serves as an important rangeland ecosystem component and evaluating the effects of management practices on structure and function of range ecosystems can assist managers to select the best option in their reclamation plans. This study aimed to compare the effects of long-term exclosure (33 years) and rest-rotation grazing system on some soil physicochemical properties in semi-arid rangelands of Hamzavi research station, Hanna- Semirom in Isfahan province. Six transects were established in each area and three plots of 2m² were placed along each transect randomly and 72 soil samples were collected from five points of the plot at the soil depth of 0-10 and 10-30 cm. Soil properties such as pH, EC, CaCO₃, organic carbon, absorbable phosphor, total nitrogen, K, Ca, Mg, soil saturated percentage, cation exchange capacity, soil clay, silt, sand, and fine sand contents were measured in the soil laboratory. Independent t-test was used to compare soil properties in both areas. Results revealed that soil properties were more appropriate in areas under long-term rest-rotation grazing system compared with exclosure area. According to the results, most soil properties were differed significantly (α = 5%) due to rest-rotation grazing system in both areas, except pH, Mg, soil saturated percentage, silt, sand, and fine sand contents. This study showed that rest-rotational grazing systems can maintain ecosystem health condition in semi-arid area as well as decrease the costs of animal husbandry and is a more appropriate management option for ranchers compared with long-term grazing exclosure.

کلیدواژه‌ها [English]

• Soil physicochemical properties
• rest-rotation grazing
• grazing system
• exclosur
• Hanna rangelands