نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سمیرا حسین جعفری ¹
• عادل سپهری ²
• حسین سلطانلو ³
• علی اکبر کریمیان ⁴

¹ دانشجوی دکترای علوم مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

² استاد، گروه مدیریت مرتع، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

³ دانشیار، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولیدات گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

⁴ دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، ایران

چکیده

گونه‌های گیاهی دارای اکوتیپ‌های مختلفی می‌باشند. شناسایی اکوتیپ‌هایی که فراورده بیشتری تولید می‌کنند، می‌تواند بسیار مفید و از لحاظ تجاری سودآور باشد. این پژوهش اولین مطالعه در مورد میزان شیره‌دهی گیاه آنغوزه تلخ Ferula pseudalliacea و شرایط ادافیکی رویشگاه‌های آن در مراتع بیابانی استان یزد است. بدین‌منظور، در هر منطقه 20 پایه گیاهی که هم سن بودند (5-6 سال) به طور کاملاً تصادفی انتخاب و بهره‌برداری از آنها طبق روش مرسوم انجام شد. نمونه‌برداری از خاک نیز از عمق cm30-0 انجام شد. تمام داده‌ها با نرم‌افزارهای SPSS16 و Excel مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که پایه‌های آنغوزه تلخ در رویشگاه چنارناز در دفعات تیغ‌زنی 7، 8، 11 (05/0>P)، 9 و 10 (01/0>P) به‌طور معنی‌داری میزان شیرابه بیشتر و در دفعات 3 و 13 شیرابه کمتری داشتند (05/0>P). میزان شیرابه کل با مقدار 63/63 گرم در منطقه چنارناز افزایش معنی‌داری نسبت به منطقه بوروئیه (14/60 گرم) نشان داد (01/0>P). در هر دو رویشگاه بیشترین میزان شیرابه تولیدی در برش 9 و 10 مشاهده شد. در کل برداشت آنغوزه تلخ طی 10 مرحله برش در مراتع استان یزد برای بهره‌برداری پایدار پیشنهاد می‌شود. مقایسه پارامترهای خاک نشان داد که درصد شن در منطقه بوروئیه و درصد رطوبت، سیلت، مواد آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم در منطقه چنارناز به‌طور معنی‌داری بیشتر بود (01/0>P). افزایش ذخیره رطوبتی خاک، مواد آلی و عناصر مورد نیاز گیاه در منطقه چنارناز باعث افزایش عملکرد شیرابه آنغوزه شده است. در این تحقیق اسیدیته در رویشگاه چنارناز افزایش معنی‌داری داشت که عامل مؤثری در رشد و میزان تولید آنغوزه است. از نظر عددی منطقه چنارناز آهک بیشتر و عملکرد بهتری از لحاظ تولید شیرابه دارد. با توجه به نتایج، گیاه آنغوزه تلخ منطقه چنارناز عملکرد بهتری از لحاظ تولید شیرابه داشت.

کلیدواژه‌ها

• آنغوزه تلخ
• Ferula pseudalliacea
• شیرابه
• شرایط ادافیکی
• استان یزد

عنوان مقاله [English]

Investigating the Effect of Cutting Times and Edaphic Factors on Resin Yield of Ferula pseudalliacea Plant in Desert Rangelands of Yazd Province

نویسندگان [English]

• Samira Hosein Jafari ¹
• Adel Sepehri ²
• Hosein Soltanlou ³
• Aliakbar Karimian ⁴

¹ PhD Student of Agricultural Science and Natural Resources University of Gorgan, Iran

² Professor, Department of Range and Watershed Management, Agricultural Science and Natural Resources University of Gorgan, Iran

³ Associate professor, Faculty of Plant Production, Agricultural Science and Natural Resources University of Gorgan, Iran

⁴ Associate professor, Department of Natural Resources, Yazd University, Iran

چکیده [English]

      Plant species have different ecotypes. Identification of ecotypes with more yield operation can be useful and commercially profitable. This is the first study to investigate resin yield amount of Ferula pseudalliacea and edaphic conditions of its habitats in desert rangelands of Yazd province. For this purpose, in each region, 20 plants of the same age (5-6 years) were completely randomly selected and used according to the conventional method. Soil sampling was carried out at a depth of 0-30 cm. All data were analyzed using SPSS16 and Excel software. The results showed that bitter asafetida plants had significantly more resin yield in 7, 8, 11 (P<0.05), 9 and 10 cutting times (P<0.01) but less yield in 3 and 13 times in Chenarnaz habitat (P<0.05). The total amount of resin with 63.63 g showed a significant increase in Chenarnaz compared to Borooieh region (60.14) (P<0.01). The most amount of resin yield was observed in 9 and 10 incisions in both habitats. Totally, it is recommended to harvest bitter asafetida during ten cutting times in Yazd province rangelands for sustainable exploitation. Comparison of soil parameters showed that the sand percentage in Borooieh region and the percentages of moisture, silt, organic matter, nitrogen, phosphorus and potassium in Chenarnaz region were significantly higher (P<0.01). Increasing soil moisture storage, organic matter and essential elements of the plant caused resin yield improvement of asafetida in Chenarnaz region. In this study, acidity had a significant increase in Chenarnaz habitat, which is an effective factor in the growth and production rate of asafetida. Chenarnaz region had numerically more lime and better operation of resin yield. According to the results, bitter asafetida plants of Chenarnaz region had better resin yield operation.

کلیدواژه‌ها [English]

• Bitter asafetida
• Ferula pseudalliacea
• resin yield
• edaphic conditions
• Yazd province