نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سیده خدیجه مهدوی ¹
• فرامرز غفوری ²
• احمد عابدی سروستانی ³
• محمدرضا شهرکی ⁴

¹ استادیار، گروه منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، مازندران، ایران

² دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، مرتع‌داری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، مازندران، ایران

³ دانشیار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

⁴ کارشناس ارشد اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان، ایران

چکیده

    نظر به اهمیت و نقش اساسی مشارکت و انسجام اجتماعی بهره‌برداران در موفقیت فعالیت‌های احیایی و اصلاحی، هدف این تحقیق، بررسی تأثیر انسجام اجتماعی بهره‌برداران مرتعی در میزان مشارکت آنها در اجرای فعالیت‌های احیایی و اصلاحی در مراتع شمال‌شرق استان گلستان در شهرستان گنبدکاووس می‌باشد. این تحقیق از نوع توصیفی-پیمایشی با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی شده انجام شد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه استفاده شد. روایی ابزار تحقیق با استفاده از دیدگاه کارشناسان منابع‌طبیعی و علوم اجتماعی و پایایی آن بر اساس نتایج ضریب آلفای کرونباخ برای متغیرهای اصلی تحقیق بررسی شد. جامعه آماری تحقیق را 461 بهره‌بردار در دو نظام بهره‌برداری عشایری و روستایی (461=N) تشکیل داده‌اند که 210 نفر از آنها با استفاده از جدول مورگان، به‌عنوان نمونه مورد مصاحبه قرار گرفتند. طبق نتایج به‌دست آمده از تحقیق به‌ترتیب بُعد تعامل با میانگین 75/3، بیشترین تأثیر و بُعد نزاع با میانگین 37/3 کمترین میزان تأثیر را در انسجام اجتماعی بهره‌برداران داشته است. یافته‌ها حکایت از آن دارد که بهره‌برداران در فعالیت‌های احیایی نسبت به عملیات اصلاحی در طرح‌های مرتع‌داری بیشتر مشارکت داشته‌اند. همچنین بین انسجام اجتماعی و میزان مشارکت بهره‌برداران در فعالیت‌های احیایی و اصلاحی طرح‌های مرتع‌داری، با ضریب همبستگی 744/0 در سطح اطمینان 99 درصد اطمینان رابطه مثبت قوی و معنی‌داری وجود داشت. همچنین بهره‌برداران عشایری انسجام بیشتری نسبت به بهره‌برداران روستایی داشته‌اند. ضمن اینکه میزان مشارکت در دو نظام بهره‌برداری عشایری و روستایی تفاوت معنی‌داری نداشتند. بنابراین می‌توان از توانمندی جوامع محلی در مناطقی که تعامل و انسجام بالا باشد، در اجرای فعالیت‌های احیایی و اصلاحی، ایجاد زمینه‌های شغلی به صورت فصلی و پاره وقت در اجرای طرح‌های مرتع‌داری و برگزاری دوره‌های مختلف آموزشی ترویجی با توجه به اولویت‌های بهره‌برداران، استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

• مرتع
• بهره‌بردار
• طرح مرتع‌داری
• مشارکت
• انسجام

عنوان مقاله [English]

Effects of social cohesion on the participation rate of beneficiaries in reclamation and improvement practices of Golestan winter rangelands

نویسندگان [English]

• Seyedeh Khadijeh Mahdavi ¹
• Faramarz Ghafouri ²
• Ahmad Abedi Sarvestani ³
• Mohamadreza Shahraki ⁴

¹ Assistant Professor, Department of Natural Resources, Islamic Azad University, Nour Branch, Mazandarzn, Iran

² M.Sc. in Range management, Islamic Azad University, Nour Branch, Mazandarzn, Iran

³ Associate Professor, Department of Agricultural Extension and Education, University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran

⁴ Senior Expert, Department of Natural Resources and Watershed Management, Natural Resources Administration, Golestan Province, Iran

چکیده [English]

Considering the importance and basic role of participation and social cohesion of beneficiaries in the success of reclamation and improvement projects, the aim of this study was to investigate the effects of rangeland beneficiaries' social cohesion on their participation in reclamation and improvement activities in northeastern rangelands of Golestan province.
This research was descriptive-survey, conducted with stratified random sampling. Questionnaires were used for data collection. The validity of research was examined by using the views of natural resources and social sciences experts and its reliability was assessed according to the Cronbach's alpha coefficient for the main variables. The statistical population of the study consisted of 461 exploiters in two nomadic and rural exploitation systems (N = 461), among which 210 beneficiaries were interviewed using Morgan table. According to the results, the interaction section with an average of 3.75 and the conflict section with an average of 3.73 had the most and least impact on the social cohesion of the beneficiaries, respectively. The findings indicate that the beneficiaries have more contributed to reclamation practices as compared with rangeland improvement projects.Also, there was a positive and significant correlation between the social cohesion and the participation rate of beneficiaries in reclamation and improvement plans with a correlation coefficient of 0.474 at a confidence level of 99%. Nomadic beneficiaries had more social cohesion than rural beneficiaries.  Moreover, there was no significant difference in the participation rate in both nomadic and rural exploitation systems.Thus, the potential of local communities could be used in conducting range improvement and reclamation practices in areas where interaction and social cohesion are high.

کلیدواژه‌ها [English]

• Rangeland
• beneficiaries
• range management plan
• participation
• cohesion