نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• جواد معتمدی ¹
• حسین ارزانی ²
• محمد جعفری ²
• مهدی فرح پور ¹
• محمدعلی زارع چاهوکی ²

¹ دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

² استاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

      محاسبه اصولی ظرفیت چرا، مستلزم در نظر گرفتن عوامل مؤثر بر آن است. در این پژوهش با مورد توجه قرار دادن عوامل مؤثر بر ظرفیت چرا، مدل ظرفیت چرای بلندمدت مراتع طراحی گردید و بر اساس آن ظرفیت بلندمدت مراتع نیمه‌خشک گلستانکوه، وردشت و پشمکان محاسبه شد. تعیین ظرفیت چرا توسط مدل پیشنهادی، در چهار مرحله شامل برآورد متوسط خوب تولید، محاسبه انرژی متابولیسمی در دسترس، محاسبه نیاز روزانه دام و محاسبه ظرفیت چرا انجام گردید. نتایج نشان داد که با توجه به وضعیت خشکسالی رویشگاه‌ها و به‌تبع آن نوسان تولید علوفه در سال‌های مختلف، نمی‌توان با یکبار اندازه‌گیری تولید، ظرفیت چرا را برای بلندمدت محاسبه کرد. از این‌رو، متوسط خوب تولید رویشگاه‌ها مشخص و بر مبنای آن ظرفیت بلندمدت محاسبه شد. متوسط خوب تولید رویشگاه‌های گلستانکوه، وردشت و پشمکان در یک دوره آماری 7-6 سال، به‌ترتیب 425، 8/263 و 3/343 کیلوگرم در هکتار برآورد شد که مرتبط با سال‌های 1385، 1380 و 1381 (سال‌های نرمال از نظر بارندگی) می‌باشند. ظرفیت چرای بلندمدت رویشگاه‌ها بر مبنای متوسط خوب تولید، در یک دوره چرایی چهارماهه 8/0، 3/0 و 5/0 واحد دامی در هکتار محاسبه شد که به‌ترتیب متعلق به مراتع گلستانکوه، وردشت و پشمکان بود و به‌گونه‌ای می‌باشد که اگر 12 ماه پیاپی در منطقه خشکسالی اتفاق بیفتد، در عین‌حال که به پوشش گیاهی صدمه‌ای وارد نخواهد شد، دامدار هم متوجه خسارت چندانی نمی‌شود و مجبور به فروش بیش از اندازه دام‌های خود نخواهد بود. بر این اساس، مساحت لازم برای چرای یک واحد دامی، در مراتع گلستانکوه، وردشت و پشمکان 3/1، 3/3 و 2 هکتار پیشنهاد گردید. مقدار مذکور بر مبنای روش رایج در طرح‌های مرتع‌داری، برابر یک هکتار برای یک دوره 30 سال پیشنهاد شده است که این امر، بیانگر لزوم توجه به عوامل مؤثر بر ظرفیت چرا است و بر کاربرد مدل پیشنهادی، به‌منظور محاسبه ظرفیت چرای بلندمدت مرتع در طرح‌های مرتع‌داری تأکید دارد.

کلیدواژه‌ها

• ظرفیت چرا
• تولید علوفه
• حد بهره‌برداری مجاز
• خوشخوراکی
• کیفیت علوفه

عنوان مقاله [English]

A model for estimating long-term grazing capacity

نویسندگان [English]

• Javad Moetamedi ¹
• Hosein Arzani ²
• Mohammad Jafari ²
• Mehdi Farahpour ¹
• Mohammad Ali Zarechahouki ²

¹ Associate Professor, Rangeland Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

² Professor, Department of Rehabilitation of Arid and Mountainous Regions, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

چکیده [English]

     The calculation of the grazing capacity requires the consideration of factors affecting it. Due to the effective factors, the long-term grazing capacity model was designed, and then the capacity of the rangelands was calculated. Grazing capacity was calculated by the proposed model in four steps including estimating the average good production, calculation of available metabolic energy, the daily requirement of the animal unit and grazing capacity. Due to the drought condition of habitats and fluctuation of forage production in different years, one cannot calculate grazing capacity with once production measurement for the long-term. Hence, the average good production of habitats was determined and based on that, long-term grazing capacity was calculated. The average good production of Golestan Kouh, Vardast, and Pashmakan habitats in the statistical period of 6-7 years was estimated to be 425, 233.8 and 343.3 kg/ha, which are related to normal years in terms of rainfall. The grazing capacity of habitats in a quarterly period of four months was calculated to be 0.8, 0.3 and 0.5 animal unit per hectare so that if there is a drought for 12 consecutive months, there will be no damage to vegetation. Meanwhile, there is not much damage to the beneficiary and he will not have to sell too much of his livestock. The area needed for grazing of an animal unit in the rangelands was suggested to be 1.3, 3.3 and 2 hectare. This amount is recommended to be one hectare for a 30-year period based on a common method in range management plans. This indicates the need to pay attention to the factors affecting the grazing capacity and emphasizes the application of the proposed model in order to calculate the rangeland capacity.

کلیدواژه‌ها [English]

• Grazing capacity
• forage production
• allowable use
• palatability
• forage quality