همکاری با انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری بیابان‌زدایی، گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

2 دانشیار، گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

3 دانشیار، گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

4 عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خوزستان، ایران

5 دانشجوی دکتری جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

اثر فعالیت‏های انسان بر کاربری اراضی و سیمای سرزمین و اثرات متعاقب آن بر محیط طبیعی‎ همواره مورد توجه بوده است. بنابراین آگاهی از این تغییرات به‌منظور برنامه‏ریزی پایدار سرزمین مهم است. در این پژوهش به‌منظور بررسی روند تغییرات و تهیه نقشه‏های پوشش، از تصاویر ماهواره‏ای سنجنده TM در سال 1990، سنجنده +ETM در سال 2002، سنجنده OLI لندست 8 در سال 2013 استفاده شد. مراحل اجرایی شامل تجزیه‌وتحلیل گرادیان ساختار کاربری اراضی در طول هشت جهت جغرافیایی، برای سنجه‏های مساحت کلاس (CA)، تعداد لکه (NP)، متوسط اندازه لکه (MPS) در هفت طبقه کاربری بیشه‏زار (جنگل کم تراکم و باغ)، پهنه آبی، کشاورزی، رهاشده، مرتع، شهری و تپه ماسه‏ای است. نتایج نشان داد که کاربری اراضی بیشه‌زار، شهری و تپه‌های ماسه‌ای دارای روند افزایشی درحالی‌که کاربری اراضی بایر (رهاشده) دارای روند کاهشی بوده است. نتایج حاصل از تحلیل تغییر گرادیان در هشت جهت جغرافیایی در منطقه نشان داد که بیش‌ترین تغییرات در غرب و مرکز منطقه بوده است. هم‌چنین تحلیل بررسی نرخ تغییرات سنجه‏ها نشان داد که در دوره زمانی (2002-1990) کاربری مرتع، بایر (رهاشده) و شهری، در دوره زمانی(2013-2002) کاربری بیشه‏زار، کشاورزی و شهری و در دوره زمانی(2013-1990) کاربری مرتع، بیشه‌زار و شهری بیش‌ترین تغییرات را داشته‏اند. بنابراین با توجه به این‌که بخشی از جنبه‌های تغییر کاربری اراضی به جنبه‌های انسانی بستگی دارد، می‌توان از ارتباط بین این شاخص‌های کمی برای تعیین سطح پایداری و هم‌چنین روند آتی تغییر کاربری برای مشخص کردن مناطق بحرانی تحت تأثیر استفاده کرد. در این رابطه سنجه‌های مساحت لکه، تعداد لکه و متوسط اندازه لکه نیز به‌عنوان شاخص‌های کلیدی در بحث پایش تغییرات کاربری اراضی و تغییر چیدمان سیمای سرزمین می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Monitoring trend of land use changes and its role on the landscape metrics (A case study: North-east Ahvaz)

نویسندگان [English]

  • Mahsa Abdolshahnejad 1
  • Ali Akbar Nazari Samanni 2
  • Mehdi Ghorbani 3
  • Aziz Orsham 4
  • feridoon Taheri 5

1 Ph.D. Student of Combat Desertification, Department of Rehabilitation of Arid and Mountainous Regions, Faculty of Natural Resources, Tehran University, Karaj, Iran

2 Associate Professor, Department of Rehabilitation of Arid and Mountainous Regions, Faculty of Natural Resources, Tehran University, Karaj, Iran

3 Associate Professor, Department of Rehabilitation of Arid and Mountainous Regions, Faculty of Natural Resources, Tehran University, Karaj, Iran

4 Academic Member of Khuzestan Agriculture and Natural Resources Research and Education center, AREEO, Khozestan, Ahvaz, Iran

5 PhD Student in Forestry, Faculty of Natural Resources, Tehran University, Karaj, Iran

چکیده [English]

     The effects of human activities on the land use and landscape and its subsequent effects on the natural environment have always been considered. Therefore, to have a sustainable landscape planning, knowing about such changes would be essential. Satellite images of TM sensor in 1990, ETM+ Sensor in 2002 as well as OLI Landsat 8 in 2013 were used to investigate the trend of changes and preparation of cover maps. The executive phase of the study included the analysis of the gradient of land use structure in eight geographical directions for class area (CA), number of patch (NP), and mean patch size (MPS) in seven classes such as woodland) low-density forest and garden), water zone, agriculture, bare land,  rangeland, urban and sand dunes. The results showed that the land use of woodland, urban, and sand dunes had an increasing trend, while the bare land showed a decreasing trend. The results of gradient analysis of land use structure in eight geographical directions indicated that the most changes were in the west and center of the region. Based on the analysis of changes rate of metrics, the most changes were recorded for rangeland, bare land, and urban during 1990 to 2002; the woodland, agriculture, and urban during 2002 to 2013; and rangeland, woodland and urban during 1990 to 2013. Therefore, given that some aspects of land use change depend on human aspects, the relationship between these quantitative indicators can be used to determine the sustainability level as well as the future trend of land use change to identify the critical affected areas. Metrics of area, number of patches and mean patch size were recognized as the important indices in discussions of monitoring land use and mosaic changes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Land use
  • landscape metrics
  • Sand dunes
  • bare land
Alavipanah, S. k., 2004. Application of remote sensing in the earth sciences (soil). University of Tehran Press, Tehran.
-Bihamtaye Toosi, N., Safaian, A. and Fakhran, S., 2013. Investigation of land cover changes in central region of Esfahan by using landscape metrics. Iranian Journal of Applied Ecology, 6: 46-61.
-Bagheri, R., Mohamadi, S. and Saljoghi, M., 2016.Land use change effects on some soil physical properties (Case study: Baft city of Kerman province). Iranian Journal of Range and Desert Research, 23 (2): 231-243.
-Farina, A., 1998. Principles and methods in landscape ecology. Chapman and Hall, London.
-Fathizad, H., Nohe Gar, A., Faramarzi, M. and Tazeh, M., 2013. Investigation of land use changes based on analysis of landscape metrics by using of remote sensing and GIS in arid and semi-arid region of Dehloran. Journal of Town and Country Planning, 3: 79-99.
-Fathizad, H., Safari, A., Bazgir, M. and Khosravi, G. R., 2016. Evaluation of SVM with Kernel method (linear, polynomial, and radial basis) and neural network for land use classification. Iranian Journal of Range and Desert Research, 23 (4): 729-743.
-Feizizadeh, B. and Mir Rahimi, M., 2008. Detecting land use change based on object-oriented technique. Geomatics Conference. Tehran.
-Gergel, S. E. and Turner, M. G., 2002. Learning Landscape Ecology: A Practical Guide to Concepts and Techniques. New York, Springer, 31pp.
-Goomeh, Z., Zangzan, K., Nazari Samani, A. and Ghodoosi, J., 2014. Investigation trend of urban green space in karaj by using of remote sensing and landscape metrics. Journal of Natural Environmental, Iranian Journal of Natural Resources, 67(3): 323-331.
-Henderson Sellers, A., 1994. Land-use change and climate. Land Degrad Rehabil. 5:107-302.
-Herold, M., Goldstein, N.C. and Clarke, K.C., 2002. The human dimension of urban greenways: planning for recreation and related experiences, Landscape Urban Plan, 68: 147-165.
-Jafari, M., Zehtabian, G.H. and Ehsani, A.H., 2013. Effect of thermal bonding and supervised classification algorithms of satellite data in making land use maps (Case study: Kashan). Iranian Journal of Range and Desert Research, 20 (1): 72-87.
-Lausch, A. and Herzog, F., 2002. Applicability of landscape metrics for the monitoring of landscape change: issues of scale, resolution and interpretability. Journal of Ecological Indicators, 2: 3–15.
-Lausch, A., Blaschke, T., Haase, D., Herzog, F., Syrbe, R. U., Tischendorff, L. and Walz, U., 2015. Understanding and quantifying landscape structure - A review onrelevant process characteristics, data models and landscape metrics. Journal of Ecological Modeling, 295: 31–41
-Lubchenco, J., 1998. Entering the century of the environment: Journal of A new social contract for science, 279 (5350): 491-497.
-Masoomi, M. and Moshiri, R., 2014. Using spatial landscape metrics and remote sensing data for temporal-spatial analysis of land cover/use changes in urban case study: (Ardabil region). Journal of Geographic Space, 45: 179-196.
-McGarigal, k. and Marks. B.L., 1995. FRAGSTATS: Spatial Pattern Analysis program for Quantifying Landscape Structure. Gen. Tech. Report PNW-GTR, USDA Forest Servise, Pacific Northwest Research Station, Portland, OR.
-Peath, H., Born, K., Girmes, R., Podzun, R. and Jacob, D., 2009. Regional climate change in tropical and Northern Africa due to greenhouse forcing land use changes. Journal of Clim, 22:114-132.
 
-Sepasi, M., Darabi, H. and Irani Behbahani, H., 2013. Analysis of landscape of rural-urban Tarasht. First International Conference of Landscape Ecology.
-Sheikh Goodarzi, M., Alizadeh Shabani, A., Mahini, S. and Feghhi, j., 2012. Landscape ecological metrics-based investigation of land cover/use changes in Korganrud watershed. Journal of Natural Environmental. Iranian Journal of Natural Resources, 64 (4): 431-44.
-Statistical Yearbook, 2015. Ministry of Agriculture_Jahad, iran.
-Taheri Sartashnizi, F., Feghhi, J., Daneh Kar, A. and Babazade Khamene, S., 2014, the use of landscape metrics in gradient analysis of green-urban space. Sience and Engeneering environment, 2.
-Talebi Amiri, S., Azari Dehkordi, F., Sadeghi, S. H. and Soofbaf, S. R., 2009. Study on landscape degradation in Neka watershed using landscape metrics. Environmental Sciences, 6 (3): 133-144.
-Tang, J., Wang, L. and Yao, Z., 2008. Analysis of urban landscape dynamics using multi-temporal satellite image, a comparison of two petroleum-oriented cities. Landscape and Urban Planning, 87:269–278.
-Vitousek, P. M., Ehrlich, P. R., Ehrlich, A. H. and Matson, P. A., 1986. Human Appropriation of the products of Photosynthesis. Bioscience, 36 (6): 368-373.
-Zhang, H., Gao, X. And Li, Y., 2009. Climate impacts of land-use change in China and its uncertainty in a global model simulation. Clim Dyn, 32:437-494.