نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد فیاض ¹
• حسن یگانه ²
• میرطاهر قائمی ³
• حسین پیری صحراگرد ⁴
• مهدی معمری ⁵

¹ استادیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ایران

² نویسنده مسئول، استادیار، گروه مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

³ عضو هیئت علمی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، ارومیه، ایران

⁴ استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه زابل، ایران

⁵ دانشجوی دکتری مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

انتخاب گیاه به وسیله دام پدیده پیچیده‌ای است که به طور مسلم به نوع دام، نوع گیاه، شرایط آب و هوایی و غیره بستگی دارد. ارزش رجحانی گونه‌های مختلف مرتعی در زمان‌های مختلف فصل چرا برای هر نوع دام متفاوت است. شناخت خصوصیات ارزش رجحانی گونه‌های مرتعی در طول دوره چرا، از عوامل ضروری در برنامه‏ریزی و مدیریت مرتع و دام می‏باشد. از این رو شناخت ارزش رجحانی گونه‌های مختلف مورد چرای دام یکی از نکات کلیدی مهم در موفقیت یا عدم موفقیت مدیریت در دستیابی به اهداف مورد نظر می‌باشد. با در نظر داشتن این نکات، این تحقیق به‌منظور بررسی ارزش رجحانی گونه‏های مورد چرای گاو دو رگه در مقاطع مختلف فصل چرا و با استفاده از روش شاخص انتخاب گونه‌ها در مرتع تزخراب ارومیه انجام شد. اطلاعات مورد نیاز (اطلاعات مربوط به تولید و مصرف گونه‌ها در داخل و خارج و قرق) در شش ماه فصل چرا و به مدت چهار سال به‌منظور محاسبه شاخص انتخاب گونه جمع‌آوری شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها بیانگر معنی‌دار بودن اثرات مربوط به گونه، زمان چرا و اثرات متقابل بین این دو بر روی ارزش رجحانی گونه‌ها برای دام مورد مطالعه بوده است. بر اساس نتایج به‌دست آمده بیشترین ارزش رجحانی مربوط به گونه‌های Aeluropus littoralis (48/1، کلاس I) و Puccinella distans (شاخص 42/1، کلاس I) و کمترین ارزش رجحانی مربوط به گونه Halocenumum strobilaceum (41/0،  کلاس III) و گراس‌های یکساله (6/0، کلاس III) بود. البته تغییرات ارزش رجحانی گونه‌های مختلف در طی ماه‌های فصل چرا و سال‌های مختلف ثابت بود. در این مطالعه با داشتن میزان ارزش رجحانی گونه‌های گیاهی می‌توان علوفه قابل برداشت مراتع شورروی منطقه ارومیه را تعیین کرد.

کلیدواژه‌ها

• شاخص انتخاب گونه
• ارزش رجحانی
• رفتار چرایی
• تزخراب
• گاو دو رگه

عنوان مقاله [English]

Preference value of plant species grazed by cow in Tezkharab Rangeland of West Azerbaijan Province

نویسندگان [English]

• Mohammad Fayaz ¹
• Hasan Yeganeh ²
• Mirtaher Ghaemi ³
• Hosein Piri Sahragard ⁴
• Mehdi Moameri ⁵

چکیده [English]

Knowledge of preference value of rangeland species during the grazing period is essential for range management and planning. The purpose of this study was to investigate the preference value of plant species grazed by crossbreed cows during the grazing period in Tezkharab Rangeland of West Azerbaijan Province using species selection index. The data required were collected over six months of grazing season for four years to calculate the species selection index. According to the obtained results, the effects of species, grazing time and their interaction were significant on species preference value. Maximum and minimum preference values were recorded for Aeluropus littoralis (1.48, class I) and Halocenumum strobilaceum (0.14, class III), respectively. The preference value changes of the studied species were constant during the months of grazing season as well as the years. Overall, available forage of halophytes in saline rangelands of Urmia could be estimated using the data of preference value.

کلیدواژه‌ها [English]

• Species selection index
• Preference value
• Grazing behavior
• Tezkharab
• crossbred cows