نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• بایزید یوسفی ¹
• علی اشرف جعفری ²

¹ نویسنده مسئول، استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان

² استاد، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ایران

چکیده

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات در جمعیت‌های اسپرس زراعی در شرایط آبی و تنش خشکی دو آزمایش مجزا در قالب دو طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 50 جمعیت در 3 تکرار در نهالستان تحقیقاتی زاله سنندج در سال 1389 اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس تلفیقی نشان داد که بین شرایط آبی و دیم از لحاظ صفات شادابی گیاه، درصد فیبر خام، قندهای محلول در آب و دیواره سلولی منهای همی‌سلولز ADF در سطح احتمال 1 درصد و از لحاظ صفات ارتفاع گیاه، تعداد ساقه ، وزن خشک گیاه، عملکرد علوفه خشک و درصد قابلیت هضم در سطح احتمال 5 درصد اختلاف معنی‌دار وجود داشت. عملکرد علوفه خشک و بقیه صفات به استثنای تعداد روز تا گلدهی، درصد قابلیت هضم و قندهای محلول در آب در شرایط آبی بیشتر از شرایط دیم بود. تفاوت بین اکوتیپ‌ها از لحاظ صفات تعداد بوته ، تعداد ساقه در سطح احتمال 1 درصد و عملکرد علوفه خشک در سطح 5 درصد معنی‌دار بودند. هیچکدام از صفات مورد بررسی در این آزمایش اثر متقابل محیط (آبی و دیم)× اکوتیپ معنی‌داری را نشان ندادند. به‌طوری‌که تا این مرحله اکوتیپ‌های شماره14 (سنقر2)، 19 (الیگودرز2)، 25 (میاندوآب) و 3 (سراب) به‌ترتیب با تولید علوفه برابر 299، 289، 266 و 249 گرم در کرت (2 متر مربع ) بیشترین میزان علوفه خشک را تولید نمودند. عملکرد علوفه خشک با تعداد بوته ، شادابی گیاه، ارتفاع گیاه، تعداد ساقه و درصد خاکستر دارای رابطه مثبت و معنی‌داری در سطح احتمال 1 درصد و با نسبت برگ به ساقه و روز تا گلدهی رابطه منفی و معنی‌دار داشت نتیجه رگرسیون گام به گام نشان داد که صفات وزن خشک گیاه، تعداد بوته ، شادابی گیاه، روز تا گلدهی و ارتفاع گیاه به‌عنوان اجزای اصلی عملکرد علوفه خشک با ضریب رگرسیون معنی‌دار در بین صفات بودند (91٪= R²). گروه‌بندی اکوتیپ‌های اسپرس مورد بررسی الگوی مشخصی را منطبق بر اختلافات اکولوژیکی (اقلیمی و مکانی منشأ جمع‌آوری بذر اکوتیپ‌های اسپرس) در دندروگرام تجزیه خوشه‌ای نشان نداد.

کلیدواژه‌ها

• اسپرس (Onobrychis viciifolia Scop)
• عملکرد علوفه
• کیفیت علوفه خشکی

عنوان مقاله [English]

Evaluation of quantitative and qualitative traits of Sainfoin (Onobrychis viciifolia Scop) ecotypes under irrigation and rainfed conditions in Kurdistan, Iran

نویسندگان [English]

• Bayazid Yousefi ¹
• Ali Ashraf Jafari ²

چکیده [English]

This research was aimed to investigate the effect of drought stress on sainfoin ecotypes using two randomized complete block designs with three replications under rainfed and irrigated conditions. The pooled analysis of variance showed significant differences between irrigated and rainfed conditions for  most of the traits, indicating significant impact of drought stress. Higher values were obtained for dry forage yield as well as most of the traits under irrigated condition as compared to the rainfed condition. The average number of plant and main stem per plot, (p≤ 0.01) and dry forage yield (p≤0.05) showed significant differences among the ecotypes of sainfoin. The interaction effect between ecotype x environment was not significant for the studied traits. The highest dry forage was recorded for the ecotypes of  14, 19, 48, 25 and 3, with a production of 299.5, 289.1, 266.9, 266.1 and 249.4 g per plot (2m2), respectively. A positive significant correlation (p≤0.01) was found between dry forage yield and number of plants and stems per plot, plant vitality, plant height, and total ash while dry forage yield showed a negative significant correlation with leaf to stem ratio (p ≤ 0.01) and days to flowering (p ≤ 0.05). Stepwise regression results showed that dry weight, number of plants per plot, vitality, days to flowering, and plant height were the main components of dry forage yield (R2=91). There was no direct associatin between cluster analysis grouping and geographical origin of ecotypes

کلیدواژه‌ها [English]

• Sainfoin (Onobrychis viciifolia Scop)
• forage yield
• ecotype
• forage quality