نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• پروانه عشوری ¹
• بهنام حمزه ²
• عادل جلیلی ³

¹ استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

² دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات گیاه‌شناسی، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

³ استاد پژوهش، بخش تحقیقات گیاه‌شناسی، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

مدل اکولوژی رابطه تولید- غنای گونه‌ای بیان می‌کند که حداکثر تنوع گونه‌ای زمانی رخ می‌دهد که تولید گونه‌ای در حد متوسط باشد و یک الگوی کوهانی شکل بین تولید به‌عنوان متغیر انرژی اکوسیستم و غنای گونه‌ای وجود داشته باشد. کشف این رابطه سبب درک فرایندهای شکل‌گیری تنوع زیستی در اکوسیستم‌ها می‌شود. به‌منظور آزمون این مدل، تولید و غنای گونه‌ای در اکوسیستم‌ نیمه‌استپی قره‌بوق در منطقه پناهگاه حیات وحش انگوران واقع در استان زنجان اندازه‌گیری شد. از همبستگی و آنالیز رگرسیون خطی و غیرخطی برای بررسی رابطه بین غنای گونه‌ای به‌عنوان متغیر وابسته و تولید به‌‌عنوان متغیر مستقل استفاده شد. تعداد 41 گونه گیاهی در 30 پلات شناسایی گردید. میزان متوسط غنای گونه‌ای در هر پلات یک متر‌مربعی برابر 9 گونه محاسبه شد. درصد تولید نسبی به‌ترتیب 15% به بوته‌ای‌ها، 16% پهن‌برگان علفی و 69% به علف‌گندمیان اختصاص یافت. بیشترین درصد حضور در پلات‌ها به گونه‌های Stipa lessingiana، Poa bulbosa،Astragalus stevenianus و Bromus tomentellus تعلق داشت. تولید کل گونه‌ها حدود 83 گرم بر مترمربع محاسبه گردید. تولید بوته‌ای‌ها و پهن‌برگان علفی رابطه رگرسیونی خطی معنادار افزایشی با غنای گونه‌ای از خود نشان دادند. همچنین تولید بوته‌ای‌ها رابطه رگرسیونی غیرخطی معناداری با غنای گونه‌ای داشت که شکل نمودار کوهانی شکل را نشان دادند. یافته‌های این تحقیق نشان داد که افزایش تولید سبب ازدیاد غنای گونه‌ای می‌شود و با توجه به مقادیر ضریب تبیین روابط رگرسیونی، علاوه بر عامل تولید فاکتورهای مهم دیگری نیز بر غنای گونه‌ای مؤثرند، بنابراین این فرضیه در مقیاس محلی قابل تأیید نیست.

کلیدواژه‌ها

• تنوع زیستی
• تئوری هامپ-بک
• زنجان
• قره بوق

عنوان مقاله [English]

Testing biomass-species richness’s humped-back shape hypothesis in the Anguran wildlife refuge

نویسندگان [English]

• Parvaneh Ashouri ¹
• Behnam Hamzeh ²
• Adel Jalili ³

¹ Assistant Professor, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

² Associate Professor, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

³ Professor, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

چکیده [English]

     The ecological model of productivity-species richness relationships states that maximum species diversity occurs when species production is moderate, and there is a humped-back pattern between production as ecosystem energy variable and species richness. The discovery of this relationship leads to an understanding of the processes of biodiversity formation in ecosystems. To test this model, species production and richness were measured in the semi-steppe ecosystem of Gharebough in the Anguaran wildlife refuge in Zanjan province. Correlation and linear and nonlinear regression analysis were used to examine the relationship between species richness as a dependent variable and productivity as an independent variable. A total of 41 plant species were identified in 30 plots. The average species richness per plot per square meter was calculated as nine species. The relative production percentages were 15% for shrubs, 16% for forbs, and 69% for grasses. The highest percentage of presence in the plots was allocated to Stipa lessingiana, Poa bulbosa, Astragalus stevenianus, and Bromus tomentellus. The total production of the species was calculated to be 83 g/m². Shrub production and forbs showed a significant linear regression relationship with species richness. Also, the shrub production had a significant nonlinear regression relationship with species richness, showing a humped-back pattern. The findings of this study showed that increasing production increases species richness and according to the values of the coefficient of explanation of regression relations (R2), in addition to the production factor, other important factors play a role in species richness. Therefore, this hypothesis cannot be confirmed on a local scale.

کلیدواژه‌ها [English]

• Biodiversity
• Humped-back theory
• Zanjan
• Gharebough