تحقیقات مرتع و بیابان ایران

همکاری با انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

راهنمای نویسندگان

فرم های ضروری

داوران برگزیده

راهنمای داوران

داوران همکار

شناسایی مناطق مناسب احداث سامانه‌های استحصال آب باران با استفاده روش MCA-HM در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: زیست بوم عشایری آب بهاره در استان کهگیلویه و بویراحمد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه یاسوج، ایران

2 دانشجوی دکترای جغرافیای طبیعی، ژئومورفولوژی، دانشگاه شهید بهشتی، ایران

3 استادیار، گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان

چکیده

استحصال آب باران یک تکنیک مدیریتی با نتایج مثبت متعدد است که برای تأمین آب مورد نیاز دام در مراتع مورد استفاده قرار ­گیرد. در این پژوهش مناطق مناسب برای احداث سامانه­های استحصال آب باران با استفاده از تجزیه‌وتحلیل چند معیاره (MCE) و مدل هیدرولوژیکی (HM) در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) در زیست‌بوم عشایری آب بهاره در حدفاصل شهرستان­های بهمئی و لنده واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد شناسایی گردید. برای این منظور نقشه معیارهای مناسب برای شناسایی مناطق استحصال آب باران شامل شیب، جنس سنگ، کاربری اراضی و پوشش زمین، ارتفاع رواناب و تراکم زهکشی در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. بعد از طبقه­بندی نقشه شایستگی هر معیار، نقشه­های طبقه­بندی شده معیارها در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی رویهم­گذاری گردید و مناطق مناسب برای استحصال آب باران شناسایی شد. نتایج نشان داد که از لحاظ هریک از پارامترهای انتخاب شده به‌جز شیب، حدود 30 تا 50 درصد منطقه آب بهاره شایستگی مناسبی برای احداث سامانه­های استحصال آب باران دارد. به دلیل کوهستانی بودن منطقه، پارامتر شیب محدودیت اصلی برای احداث سامانه­های استحصال آب باران است. بر اساس تجزیه‌وتحلیل ترکیبی همه معیارهای انتخاب شده، حدود 25 درصد از سامان عرفی آب بهاره شایستگی مناسبی برای احداث سامانه­های استحصال آب باران به‌ویژه چاله­ها و حوضچه­ها، حوضه­های رخنمون­های سنگی، آبخیزهای جاده­ای شکل و سدهای اصلاحی دارد که از این طریق می­توان آب مورد نیاز دام منطقه را در دوره خشکی بین بارندگی­ها تأمین کرد. با توجه به تعداد حدود 4000 رأس بز و گوسفند در 5 روستا در منطقه سامان عرفی آب بهاره، با فرض نیاز روزانه هر رأس دام به 4 لیتر آب و دوره خشکی 30 روزه بین بارندگی­های اصلی، مجموع مساحت آبگیر سامانه استحصال آب برای تأمین آب مورد نیاز دام­ها برای یک باران 25 میلی­متری، حدود 4/2 هکتار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identification of suitable sites for construction of rainwater harvesting systems using MCA-HM method in GIS environment (Case study: Ab Bahareh nomadic ecosystem in Kohgiluyeh and Boyerahmad province)

نویسندگان [English]

  • Mohsen Armin 1
  • Afsaneh Khairi 2
  • Vajihe Ghorbannia Kheybari 3

1 Assistant Professor, Department of Natural Resources Engineering, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Yasouj, Iran

2 Ph.D. Student of Natural Geography- geomorphology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

3 Assistant Professor, Department of Environmental Science, Faculty of Natural Resources, Behbahan Khatam Alanbia University of Technology, Iran

چکیده [English]

      Rainwater harvesting is a management technique with many positive results that can be used to supply the water needed by livestock in rangelands. In this study, suitable sites for the construction of rainwater harvesting systems using multi-criteria analysis (MCE) and hydrological model (HM) in the GIS environment were identified in the nomadic ecology of Ab Bahareh at the interval of Bahmaei and Lendeh counties in Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad province. For this purpose, appropriate criteria maps to identify sites of rainwater harvesting system including slope, rock type, land use and land cover, runoff depth, and drainage density were provided in the GIS environment. After classifying the suitability map of each criterion, the classified map of the criteria was overlaid into the geographic information system environment and the appropriate sites for the rainwater harvesting system were identified. The results showed that in terms of each of the selected parameters, except for the slope, about 30 to 50 percent of the Ab Bahareh area was very suitable for the construction of rainwater harvesting systems. Due to the mountainous nature of the region, the slope parameter is the main limitation for the construction of rainwater harvesting systems. Based on the combined analysis of all the criteria selected, about 25% of the nomadic ecosystem of Ab Bahareh is highly suitable for the construction of rainwater harvesting systems, especially pits and ponds, rock outcropping catchment, road catchment, and check dams that can be provided during the dry season between rains. In regard to the number of 4000 goats and sheep in 5 villages in the nomadic ecosystem of Ab Bahareh, assuming the daily requirement of each livestock to 4 liters of water and the dry period of 30 days between the main rains, the total catchment area for the 25 mm rainwater harvesting system to meet the needs of livestock in the region is about 2.4 hectares.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geographical Information System
  • Hydrological Model
  • Locating
  • Multi Criteria Evaluation
  • Nomadic ecosystem of Ab Bahareh
  • Rain Water Harvesting
مراجع
-  Adham, A., Riksen, M., Ouessar, M. and Ritsema, C., 2016. Identification of suitable sites for rainwater harvesting structures in arid and semi-arid regions: A review. International Soil and Water Conservation Research, 4:108–120.
-  Ahmad, I., 2013. Investigating of potential water harvesting sites at Potohar using modeling approach. Pakistan Journal of Agricultural Sciences, 50(4): 723–729.
-  Ajorlu, M. and Ebrahimian, M., 2013. Water supply for livestock in rangelands through rainwater harvesting. 6th National Conference on Watershed Management and Soil and Water Resources Management, February 1, 2014, Kerman.   
-  Al-Adamat, R., 2008. GIS as a decision support system for siting water harvesting ponds in the Basalt Aquifer/NE Jordan.Journal of Environmental Assessment Policy and Management, 10 (02):189–206.
-  Al-Adamat, R., AlAyyash, S., Al-Amoush, H., Al-Meshan, O., Rawajfih, Z., Shdeifat, A., Al- Harahsheh, A. and Al-Farajat, M., 2012. The combination of indigenous knowledge and geoinformatics for water harvesting sitting in the Jordanian Badia. Journal of Geographic Information System, 4: 366–376.
-  Ayantunde, A. A., Cofie, O. and Barron, J., 2018. Multiple uses of small reservoirs in crop-livestock agro-ecosystems of Volta basin: Implications for livestock management. Agriculture Water Management, 204: 81–90.
-  Azarnivand, H. and Zare Chahooki, M. A., 2019. Rangelands Modification, Second edition, Tehran University Press. 
-  Camacho, J., Sánchez, E., Aguilar, F., Gómez, A. and Lozano, A., 2011. Manual práctico de balsas agrícolas. Diseño y gestión para su mejora ambiental; Agencia Andaluza del Agua. Conserjería de Medio Ambiente. Junta de Andalucía: Sevilla, Spain.
-  Casas, J., Toja, J., Bonachela, S., Fuentes, F., Gallego, I., Juan, M., Leon, D., Penalver, P., Perez, C. and Sanchez, P., 2011. Artificial ponds in a Mediterranean region (Andalusia, southern Spain): Agricultural and environmental issues. Water Environment Journal, 25: 308–317.
-  Cathey, J., Persyn, R. A., Porter, D., Dozier, M., Mecke, M. and Kniffen, B., 2008. Harvesting rainwater for wildlife. Texas Cooperative Extension. The Texas A&M University.
-  Critchley, W. and Siegert, K., 1991. Water harvesting: a manual for the design and construction of water harvesting schemes for plant production. FAO, Rome, Italy.
-  De Winnaar, G., Jewitt, G.P.W. and Horan, M., 2007. A GIS-based approach for identifying potential runoff harvesting sites in the Thukela River basin, South Africa.Physics and Chemistry of the Earth, 32:1058–1067.
-  Delavari, A., Bashari, H, Tarkesh Esfahani, M. and Moghadam, M., 2017. The effects of rehabilitation operations of semi-circular bunds on vegetation indices and frequency distribution models (Case study: Narvan Rangelands- Sistan and Baluchestan). Journal of Rangeland, 15(3): 331-341.
-  Delavari, A., Bashari, H., Tarkesh Esfahani, M., Mirzokahi, A. and Moghadam, M., 2014. Evaluation of the effect of semi-circular bunds on on soil surface cover performance using landscape performance analysis method. Journal of Rangeland, 8(3): 251-260.
-  Environment Agency., 2009. Rainwater Harvesting: an on-farm guide. www.environmentagency.gov.uk
-  Ezzat, S., Omer, M. A. and Fadlalla, B., 2013. Effect of water harvesting and re-seeding on forage biomass production from rangelands in Sheikan Locality, North Kordofan State, Sudan. Proceedings of the 22nd International Grassland Congress.
-  FAO., 2003. Land and water digital media series, 26. Training course on RWH (CDROM). Planning of water harvesting schemes, unit 22. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations, FAO.
-  Frasier, G.W., 1980. Harvesting water for agricultural, wildlife and domestic uses.  Journal of Soil Water Conservation. 35: 125–128.
-  Gregersen, H. M., Folliott, P. F. and Brooks, K. N., 2007. Integrated watershed management: Connecting people to their land and water. CABI.
-  Gupta, K. K., Deelstra, J. and Sharma, K. D., 1997. Estimation of water harvesting potential for a semiarid area using GIS and remote sensing. IAHS Publications Series of Proceedings and Reports-Intern Assoc Hydrological Sciences, pp: 63, 242.
-  IMSD., 1995. Integrated mission for sustainable development: technical guidelines, P:120.
-  Isioye, O. A., Shebe, M. W., Momoh, U. O. and Bako, C. N., 2012. A Multi Criteria Decision Support System (MDSS) for identifying rainwater harvesting site(s) in Zaria, Kaduna State, Nigeria. International Journal of Advanced Scientific Engineering and Technological Research, 1(1): 53–71.
-  Kahinda, J. M., Lillie, E.S.B., Taigbenu, A.E., Taute, M. and Boroto, R.J., 2008. Developing suitability maps for rainwater harvesting in South Africa.Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, 33(8): 788–799.
-  Kniffen, B. and Machen, R., 2008. Rainwater harvesting: livestock. The Texas A&M University System.
-  Krois, J. and Schulte, A., 2014. GIS-based multi-criteria evaluation to identify potential sites for soil and water conservation techniques in the Ronquillo watershed, northern Peru.Applied Geography, 51:131–142.
-  Lasage, R. and Verburg, P. H., 2015. Evaluation of small scale water harvesting techniques for semi-arid environments. Journal of Arid Environment, 118: 48–57.
-  Mahmoodi Moghadam, G., Saghari, M., Rostampoorm, M. and Chakoshi. B., 2015. The effect of constructing a semi-circular bunds on production of rangeland plants and some soil characteristics in arid areas (Case study: steppe rangelands of Sarbisheh county). Journal of Rangeland, 9(1): 66-75.
-  Marín-Comitre, U., Schnabel, S. and Pulido-Fernández, M., 2020. Hydrological Characterization of Watering Ponds in Rangeland Farms in the Southwest Iberian Peninsula. Water, 12: 1038.
-  Mati, B., De Bock, T., Malesu, M., Khaka, E., Oduor, A., Nyabenge, M. and Oduor, V., 2006. Mapping the potential of rainwater harvesting technologies in Africa. A GIS overview on development domains for the continent and ten selected countries. Technical Manual, 6: 126.
-  Mkiramwinyi, F. O., Mbilinyi, B. P., Tumbo, S. D., Munishi, P.T. K. and Mahoo, H. F., 2007. Development of a methodology for identifying potential sites for rainwater harvesting: a case of  Makanya catchment in Tanzania. Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, 32: 1074-1081.
-  Moges, G., 2009. Identification of potential rainwater harvesting areas in the central Rift Valley of Ethiopia using a GIS based approach (Doctoral dissertation).  The Netherlands: Wageningen University.
-  Munyao, J. N., 2010. Use of satellite products to assess water harvesting potential in remote areas of Africa: a case study of Unguja Island, Zanizbar (Doctoral dissertation, MSc thesis) (p. 80) The Netherlands: Faculty of Geoinformation Science and Earth Observation in Water Resources and Environmental management, ITC, Enschede.
-  Oweis, T., Oberle, A. and Prinz, D., 1998. Determination of potential sites and methods for water harvesting in central Syria, Advances in GeoEcology, 3:83–88.
-  Padmavathy, A. S., Raj, K. G., Yogarajan, N., Thangavel, P. and Chandrasekhar, M.G., 1993. Checkdam site selection using GIS approach, Advances in Space Research, 13(11): 123–127.
-  Prinz, D., Oweis, T. and Oberle, A., 1998. Rainwater harvesting for dry land agriculture-Developing a methodology based on remote sensing and GIS. In Proceedings of XIII international congress agricultural engineering (pp. 12), ANAFD.
-  Ramakrishnan, D., Durga Rao, K.H.V. and Tiwari, K.C., 2008. Delineation of potential sites for water harvesting structures through remote sensing and GIS techniques: a case study of Kali watershed, Gujarat, India. Geocarto International, 23(2): 95–108.
-  Rango, A. and Havstad, K., 2011. Review of water-harvesting techniques to benefit forage growth and livestock on arid and semiarid rangelands, water conservation, Manoj Jha (Ed.), ISBN: 978 – 953 – 307 - 960 - 8, In Tech, Available from: http://www.intechopen.com.
-  Senay, G. B. and Verdin, J. P., 2004. Developing index maps of water-harvest potential in Africa.Applied Engineering in Agriculture, 20(6): 789–799.
-  Smith, G.E. and Moench, E., 2010. Harvesting Rainwater for Animals. Texas AgriLife Extension.
-  Tumbo, S. D., Mbilinyi, B. P., Mahoo, H. F. and Mkilamwinyi, F. O., 2014. Identification of suitable indices for identification of potential sites for rainwater harvesting. Tanzania Journal of Agricultural Sciences, 12(2): 35–46.
-  Van der Zaag, P. and Gupta, J., 2008. Scale issues in the governance of water storage projects. Water Resource Research, 44: 65-77.
-  Yusof, K.W., Serwan, M. and Baban, J., 2000. Identifying optimum sites for locating reservoirs employing remotely sensed data and geographical information systems.In Proceedings of the 21st Asian conference on remote sensing, 35–40.
تحقیقات مرتع و بیابان ایران
دوره 27، شماره 3 - شماره پیاپی 80
مهر 1399
صفحه 596-616
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار