نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مجید دشتی ¹
• محمد فیاض ²
• علامرضا حسینی بمرود ³

¹ استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران

² استادیار پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

³ محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران

چکیده

به‎‎منظور تعیین فصل و روش مناسب مرتعکاری گونه اسپرس خراسانی و فراهم کردن زمینه برای افزایش تولید علوفه مراتع تخریب یافته کشور در شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک، دو آزمایش جداگانه ‎‎بصورت کرتهای خرد شده ‎‎در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار در طی سالهای 1392 تا 1396در مراتع ییلاقی و قرق سایت گلستان مشهد در شیب شمالی رشته ‎‎کوه‌های بینالود انجام گردید. تیمارهای آزمایش شامل فصل مرتعکاری (مرتعکاری پائیزه‎‎ و بهاره) و روش‌ مرتعکاری (بذرکاری در داخل چاله‎های کوچک و بذرکاری در داخل شیار) بودند. در آزمایش اول مقایسه ‎‎میانگین حاصل از تجزیه ‎‎مرکب در طی دو سال نشان داد درصد سبز شدن و استقرار گیاهچه‌ها در سال زراعی 94-1393 با 7/57% و 1/26% به‎‎طور معنی‌داری بیشتر از سال زراعی 93-1392 به‎‎ترتیب با 5/21 و 4/10% بود. مقایسه ‎‎درصد سبز شدن و استقرارگیاهان نیز در مرتعکاری پاییزه‎‎ به‎‎ترتیب با 8/58% و 8/26% تفاوت معنی‌داری با مرتعکاری بهاره ‎‎(4/20% و 7/9%) نشان داد. مقایسه ‎‎روش‌های مختلف مرتعکاری نیز بیانگر عدم تفاوت معنی‌دار بین دو روش در هر دو سال اجرای طرح بود. نتایج آزمایش دوم نشان داد درصد استقرار گیاهان در دومین سال استقرار (1/22%) به‎‎طور معنی‌داری کمتر از سال اول (1/26%) بود. با وجود افزایش درصد استقرار گیاهان مرتعکاری شده در پاییز ‎‎در مقایسه ‎‎با مرتعکاری بهاره ‎‎به ‎‎میزان 7/2 برابر، زمان مرتعکاری تأثیر معنی داری بر عملکرد ماده ‎‎خشک برگ، ساقه ‎‎و میوه ‎‎نداشتند. استفاده ‎‎از روش مرتعکاری در چاله ‎‎باعث شد عملکرد برگ، ساقه، میوه ‎‎و زیست توده ‎‎هوایی کل با 2/2، 8/4 ، 2/4 و 2/11 گرم بر پایه ‎‎به‎‎ترتیب به‎‎میزان 58، 33، 14و 26 درصد در مقایسه ‎‎با بذرکاری در داخل شیار افزایش یابند. نتایج این تحقیق نشان داد که ‎‎فصل مرتعکاری پاییزه بر بهاره ارجحیت دارد اما‎ روش مرتعکاری در داخل شیار در مقایسه با چاله تفاوت معنی داری در افزایش درصد سبز شدن و استقرار گیاهچه ها ندارد. با وجود این مرتعکاری در داخل چاله منجر به بهبود عملکرد علوفه ‎‎و بذر و در نهایت پایداری تولید می‎گردد.

کلیدواژه‌ها

• اسپرس خراسانی
• فصل مرتعکاری
• روش مرتعکاری
• ماده ‎‎خشک

عنوان مقاله [English]

Suitable season and rangeland planting method of Onobrychis chorassanica Bunge. in summer rangeland of Khorasan-e-Razavi

نویسندگان [English]

• Majid Dashti ¹
• Mohammad Fayaz ²
• Gholamreza Hosseini Bamrood ³

¹ Assistant Professor, Khorasan-e-razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Mashhad, Iran.

² Assistant Professor, Rangeland Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

³ Researcher, Khorasan-e-razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Mashhad, Iran

چکیده [English]

In order to determine the appropriate season and method of rangeland planting of Onobrychis chorassanica Bunge., and providing conditions for increasing forage production of degraded rangelands in arid and semi-arid climates, two separate experiments were carried out in split plots in a randomized complete block design with four replications during the years 2013 to 2017 in Golestan preserved summer rangeland of Mashhad on the northern slope of the Binalood Mountains. The treatments were rangeland planting seasons (autumn and spring) and planting methods (seeding in pitting and in shallow grooves). In the first experiment, the mean comparisons of the combined analysis for two years showed that the emergence and seedlings establishments were 57.7% and 26.1%, in 2014-2015 growth season, respectively, were significantly higher than the 2013-2014 (21.5% and 10.4%). Results also indicated that the emergence and seedlings establishment percentage (58.8% and 26.8%) in the autumn season showed significant differences with spring (20.4% and 9.7%). Mean comparisons of rangeland planting methods had no significant difference in both growing seasons. The results of the second experiment showed that the seedlings establishment percentage (22.1%) in the 2^nd year of establishment was significantly lower than (26.1%) comparing with the first year. Although establishment percentage in autumn season was increased by 2.7 times compared with spring season, but planting dates had no significant effect on leaves, stem and fruit dry matter yield. The planting method with pitting led to a significant increase in leaves, stem, fruit and total areal biomass yield with 2.2, 4.8, 4.2 and 11.2 gr plant ^-1, respectively, by 58, 33, 14 and 26%, compared to shallow groove planting method. The results of this study showed that autumn rangeland season is preferable to spring but seeding in shallow grooves compared to pitting is not significantly different in increasing the percentage of emergence and seedling establishment. However, seeding in pitting leads to improved forage and seed yield and ultimately production stability.

کلیدواژه‌ها [English]

• Onobrychis chorassanica
• Planting season
• Planting method
• Dry matter