تحقیقات مرتع و بیابان ایران

همکاری با انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

راهنمای نویسندگان

فرم های ضروری

داوران برگزیده

راهنمای داوران

داوران همکار

تأثیر قرق و تغییرات آب و هوایی بر خصوصیات پوشش گیاهی در رویشگاه‌های شور حاشیه کویر میقان اراک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اراک، ایران

2 استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 استادیار، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اراک، ایران

4 مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اراک، ایران

چکیده

تخریب مداوم پوشش گیاهی و خاک مراتع عمدتاً ناشی از عوامل طبیعی یا انسانی مانند چرای بی‌رویه دام است و شناخت میزان تغییرات انجام شده در اکوسیستم‌های مرتعی و علت آنها برای مدیریت مراتع ضروریست. بر این اساس پایش و بررسی روند تغییرات پوشش گیاهی و خاک در دو سایت قرق و تحت چرای دام در رویشگاه‌های شور حاشیه کویر میقان اراک طی سال‌های 1396 تا 1400 انجام شد. در هر سایت برای اندازه­گیری پارامترهای گیاهی مانند درصد پوشش، تراکم و تولید از روش نمونه‌برداری تصادفی- سیستماتیک در طول شش ترانسکت به فواصل 100 متر از یکدیگر استفاده شد و نمونه‌برداری خاک نیز در طول ترانسکت‌های آماربرداری پوشش گیاهی انجام گردید. نتایج نشان داد که میزان تاج پوشش گیاهی سایت چرا شده در طول دوره آماربرداری از 43/23 تا 67/28 درصد و در سایت قرق از 8/32 تا 40 درصد در سال‌های مختلف متغیر بوده است. میانگین تولید کل علوفه سایت قرق در طول دوره آماربرداری از 6/174 تا 5/203 کیلوگرم در هکتار و میانگین تولید کل علوفه سایت چرا شده از 2/117 تا 1/139 کیلوگرم در هکتار در سال‌های مختلف متغیر بود. بیشترین مقادیر درصد پوشش و تولید علوفه کل سالانه در سال پرباران‌تر 1398 با 490 میلیمتر بارندگی و کمترین مقادیر پارامترهای مذکور در سال کم باران‌تر 1400 با 223 میلیمتر بارندگی سالانه مشاهده گردید. وضعیت مرتع به روش چهار فاکتوره در سایت قرق از درجه ضعیف تا خوب و در سایت چرا شده از درجه ضعیف تا متوسط در سال‌های مختلف متغیر بود. گرایش مرتع در سال‌های مختلف در سایت قرق مثبت یا ثابت و در سایت چرا شده منفی بود. بررسی شاخص­های خاک نشان داد که در طول دوره ارزیابی در سایت قرق و چراشده تغییرات شاخص‌های کربن آلی، پتاسیم و نیتروژن در سطح پنج درصد معنی‌دار بوده و تغییرات سایر شاخص‌ها معنی‌دار نشد. نتایج آزمون همبستگی و رگرسیون نیز نشان داد که میزان بارندگی سالانه و بارندگی فصل رویش بیشترین همبستگی مثبت را با تغییرات میزان تاج پوشش و تولید علوفه گیاهان منطقه دارند و بعد از آن فاکتورهای کربن آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم همبستگی بالایی با نوسانهای تاج پوشش و تولید گیاهان داشتند. به‌طورکلی دو عامل چرای دام و نوسانهای اقلیمی به‌ویژه تغییرات میزان بارندگی سالانه بیشترین تأثیر را بر تغییرات خصوصیات پوشش گیاهی مراتع مورد مطالعه داشتند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of exclosure and climate changes on vegetation characteristics in the saline habitats of Meyghan playa margin, Arak

نویسندگان [English]

  • Ali Farahani 1
  • alireza eftekhari 2
  • Hamidreza Mirdavoudi 3
  • Gholamreza Goudarzi 4

1 Assistant Professor, Markazi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Arak, Iran

2 ssistant Professor, Rangeland Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

3 Associate Proffessor, Research Division of Natural Resources, Markazi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Arak, Iran

4 Department of Natural Resources, Markazi Agricultural and Natural Resources Research and Training Center, AREEO, Arak, I.R. Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • Forage yield
  • Markazi province
  • Range management
  • Rangeland monitoring
  • Rangeland trend
مراجع
- Akbarzadeh, M., 2005. Investigating vegetation changes in and out of Rude-Shure exclosure. Iranian Journal of Rangeland and Desert Research, 12(2): 167-188. (In Persian)
- Arzani, H., 1994. Some aspect of estimating short term and long term rangeland carrying capacity in the western division of new though- wales Ph.D. thesis. University of New South Wales. Australia.
- Arzani, H. and Abdollahi, J., 2005. Investigating the process of changes in rangelands in a 5-year period in Yazd province. Iranian Journal of Rangeland and Desert Research, 12(3): 263-286. (In Persian)
- Arzani, H. and Abedi, M., 2014. Rangeland Assessment - Audit and Monitoring, Tehran University Press, 224 pages. (In Persian)
- Asadiyan, GH., Akbarzadeh, M. and Sadeghi Manesh, M., 2009. Investigation of changes in vegetation cover of Nahavand rangelands in grazing and exclosure conditions. Iranian Journal of Rangeland and Desert Research, 16 (3): 352-343. (In Persian)
- Baghestani Meybodi, N. and Zare, M., 2007. Investigation of rainfall relations and production of annual forage in Step rangelands of Poshteh-Kuh area of Yazd province. Research and construction in natural resources, No. 75. (In Persian)
- Bork, E. Thomas, W.T. and McDougall, B., 2001. Herbage response to precipitation in central Alberta boreal grasslands. Journal of Range Management, 54:243-248.
- Duncan, D. and Wood Manse, R.G., 1975. Forecasting forage yield from precipitation in California's annual rangeland, Journal of Range Management, 28:152-158.
- Ehsani, A., Arzani, H., Farahpour, M., Ahmadi, H., Jafari, M., Jalili, A., Abasi, H.R., Azimi, M.S. and Mirdavoudi, H.R., 2007. The effect of climatic conditions on range forage production in steppe Rangelands, Akhtarabad of Saveh. Iranian Journal of Rangeland and Desert Research, 14 (2):249-260. (In Persian)
- Heshmati, M. and Gheitoori, M., 2021. The role of long-term rangeland exclosure on improving some physical and chemical properties of soil and its stability. Soil Research (Soil and Water Sciences), 35(1): 15-27 (In Persian).
- Koc, A., 2001. Autumn and Spring drought periods affect vegetation on high elevation Range land of Turkey. Journal of Range Management, 54:622-627.
- Le Houerou, H.N. and Hoste, C.H., 1977. Rangeland production and annual rainfall relations in the Mediterranean basin and in the African Sahelo-Sudanian Zone. Journal of Range management, 30:258-264.
- Martin, M.H.J.R. and Ibarra, F., 1995. Climatic effects on buffelgrass productivity in the Sonoran desert. Journal of Range Management, 48:60-63.
- McKeon, G.M., Stone, G.S., Syktus, J.I., Carter, J.O., Flood, N.R., Ahrens, D.G., Bruget, D.N.C., Chilcott, R., Cobon, D. H., Cowley, R. A., Crimp, S.J., Fraser, G.W., Howden, S.M., Johnston, P.W., Ryan, J.G., Stokes, C.J. and Day, A.K., 2009. Climate change impacts on Australia's rangeland livestock carrying capacity. A review of challenges, The Rangeland Journal, 31(1):1-29.
- Mesdaghi, M., 2015. Range management in Iran. Publications of Sajjad Technology University. 326 p. (In Persian)
- Mirzaee, A. and Tarnian, F., 2020. Comparison of vegetation and soil characteristics in two areas of enclosed and under grazing (Case study: Northeast of Delfan-Lorestan). Journal of Rangeland,14(2): 171-182 (In Persian).
- Moghaddam, M., 2016. Rangeland and Range management. Tehran University Press. 545 p. (In Persian).
- Muir, S. and Mc Claran, M.P., 1997. Rangeland Inventory, Monitoring, and Evaluation, http://Rangelandswest.org/az/ inventory monitoring/index.html.
- Newbauer, J.J., White, L.M., Moy, R.M. and Perry, D.A., 1980. Effects of increased rainfall on native forage production in Eastern Montana. Journal of Range management, 33(4):246-250.
- Omar, S.A.S., 1990. Influence of precipitation on vegetation in the rangelands of Kuwait. Proceeding of the second international conference on Range management in the Persian Gulf. Kuwait: 126-138.
- Sharifi, J. and Akbarzadeh, M., 2016. Investigation of the effect of exclosure on vegetation change and restoration of rangeland suitability index species in Ardabil province. Journal of Rangeland, 10(4): 376-385 (In Persian).
- Sharifi, J., Shahmoradi, A., Allahverdi, A. and D. Mohammadi. 2017. Vegetation monitoring of semi-steppe rangelands of Ardabil province, Rangeland Journal, Pages: 283-293 (In Persian).
- Wylie, B.K. and Southward, G.M., 1992. Estimating herbage standing crop from rainfall data in Niger. Journal of Range management.45:277-284.
 
تحقیقات مرتع و بیابان ایران
دوره 29، شماره 3
مهر 1401
صفحه 201-210
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار