تحقیقات مرتع و بیابان ایران

همکاری با انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

راهنمای نویسندگان

فرم های ضروری

داوران برگزیده

راهنمای داوران

داوران همکار

بررسی رویشگاه‌ها و الگوی پاسخ گونه مرتعی شور البرزی (Salsola kerneri (Wol) Botsch.) به عوامل محیطی در مراتع استان مازندران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران

2 دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اراک، ایران

3 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران

10.22092/ijrdr.2022.128068

چکیده

 شناخت ویژگی‌های اکولوژیکی گونه‌های‌گیاهی و چگونگی عکس‌العمل آنها به عوامل محیطی، اطلاعات لازم را برای مدیریت پوشش‌گیاهی و اصلاح مراتع،‌ فراهم می‌آورد. به دلیل اهمیت گونه شور البرزی (Salsola kerneri (Wol) Botsch.) در حفاظت خاک و تولید علوفه، در مقاله حاضر، به مطالعه نیازهای اکولوژیک آن با تاکید بر تعیین عوامل اکولوژیک مؤثر بر تغییرات پوشش‌گیاهی و بررسی پاسخ این گونه به تغییرات عوامل اکولوژیکی، با استفاده از روش آنالیز تطبیقی‌متعارفی (Canonical Correspondence Analysis, CCA) و مدل‌جمعی تعمیم‌یافته (Generalized Additive Models, GAM) در استان مازندران پرداخته شده است. نتایج حاصل از آنالیز تطبیقی متعارفی نشان داد که عوامل محیطی مثل درصد رس، شن خاک، جهت جغرافیایی، اسیدیته، درصد رطوبت اشباع، درصد ماده آلی، درصد آهک خاک و متوسط درجه حرارت سالیانه در رویشگاههای مورد مطالعه سالیانه، به‌ترتیب با بیان 3/10، 8/2، 1/4، 3/3، 6/1، 4/1، 3/1 و 4/1 درصد از واریانس موجود در ترکیب گیاهی، نقش مهمی در تغییرات پوشش گیاهی در رویشگاه‌های مورد مطالعه داشتند. نتایج نشان داد که پاسخ گونه S. kerneri به درصد ماده آلی، درصد کربن آلی، درصد ازت خاک و درصد لاشبرگ سطح خاک از مدل کاهشی (Monotonic decrease) پیروی می‌کند. الگوی پاسخ این گونه به درصد رس، وزن مخصوص ظاهری خاک، ارتفاع از سطح دریا، میانگین دمای سالانه و میزان پتاسیم و فسفر خاک از مدل زنگوله‌ای (Unimodal) پیروی کرده و حد بهینه رشد آن برای هر یک از این عوامل به ترتیب 11 درصد، 1/1 گرم بر سانتیمتر مکعب، 1700 متر، 5/12 درجه سانتیگراد،700 و 5 میلی‌گرم بر لیتر بود. عکس‌العمل گونه به جهت‌جغرافیایی، به گونه‌ای است که در شیب‌های شرقی بیشترین درصد پوشش گیاهی و در شیب‌های شمال شرقی کمترین حضور را دارد. در اراضی با شیب زیاد تا نسبتاً زیاد پراکنش داشته ولی در شیب‌های 50-40 درصد دارای عملکرد بهتری است، هر چند که پاسخ گونه به این عامل معنی‌دار نبود. پاسخ گونه به درصد شن و سیلت خاک و همچنین درصد سنگ و سنگریزه از مدل دو نمایی (Bimodal) پیروی کرد. مطالعه عکس العمل گیاه شور البرزی در امتداد شیب عوامل توپوگرافی و خاک، اطلاعات ارزشمندی برای تعیین نیازهای اکولوژیکی این گونه ارائه داد که می‌تواند در عملیات اصلاح مراتع در مناطق مشابه، مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The study of habitats and response pattern of Salsola kerneri (Wol) Botsch. to environmental factors in rangelands of Mazandaran province

نویسندگان [English]

  • Hassan Ghelichnia 1
  • Hamidreza Mirdavoudi 2
  • Ali Cherati 3

1 The study of habitats and response pattern of Salsola kerneri (Wol) Botsch. to environmental factors in rangelands of Mazandaran province

2 Associate Professor, Forest and Rangeland Research Department. Markazi Agriculture and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Arak, Iran.

3 Assistant Professor Professor, Soil and Water Research Department. Mazandaran Agriculture and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Sari, Iran

چکیده [English]

Understanding the ecological characteristics of plant species and how they respond to environmental factors provides information necessary for vegetation management and rangeland management. Therefore, in the present study, the ecological needs of the species Salsola kerneri (Wol) Botsch with emphasis on determining the ecological factors affecting vegetation changes and investigating the response of these species to ecological factors changes using Canonical Correspondona Analysis (CCA) and Generalized Additive Models (GAM) in Mazandaran province were discussed. Data were analyzed using SPSS17 and CANOC 4.5 software. The results showed that S.kerneri showed a significant response to some of environmental factors in its habitat. The response pattern of S.kerneri along the Ec, pH and Tnv (Lime) followed the monotonic increase model and increased with increasing values, abundance and percentage of vegetation. Therefore, with the increase of these factors in a certain range, the coverage percentage of this species increases. The response of this species along the pH of soil followed the monotonic increase model and by increasing this factor, the presence and percentage of vegetation decreased. The response of this species along the organic matter (%) of organic carbon (%), nitrogen (%) and litter%) followed the monotonic decrease model and by increasing this factor, the presence and percentage of vegetation decreased. The response pattern of S.kerneri along the clay (%),soil specific gravity, Altitude of sea, mean annual temperature, potassium (ppm) and phosphorus (ppm) followed the unimodal model and its optimum growth rate for these factors were 11%, 1.1 g/cm3,13C°,1700m,12.5°C, 700 ppm and 5 ppm respectively. It grows in lands with low to relatively high slopes, but it has more abundance in slopes of 40-50%. The highest cover percentage of this species in the eastern slopes and the lowest in the northeastern slopes. The stone (%), sand (%) and silt (%) response also followed the bimodal model. The study of this species response curve along the slope of topographic and soil factors provided valuable information to determine the ecological needs of this species that can be considered in rangeland improvement operations in similar areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ecological factors
  • Generalized Additive Models (GAM)
  • Ordination
  • Response curve
  • Salsola kerneri
مراجع
 
Alavi, J., Noori, Z. and Zahedi, Gh., 2016. The reaction curve of Fagus orientalis to environmental variables using generalized collective model In Khairud forest, Nowshahr. Journal of wood and forest science and technology research. 24(1): 29-42 (In Persian).
Ali Ehiaii,M., Behbahanizadeh,A., 2003. Description of soil chemical methods. Soil and water research institute.129p (In Persian).
Arzani, H., Abedi, M., 2014. Rangeland assessment, vegetation measurement. Tehran university. 305 P (In Persian).
Austin, M.P., 2002. Spatial prediction of species distribution: an interface between ecological theory and statistical modelling. Ecological Modelling. 157(2-3): 101-118.
Austin, M.P., Belbinb, J.A., Meyers, M.D., Dohertya. and Luotoc, M., 2006. Evaluation of statistical models used for predicting plant species distributions: Role of artificial data and theory. Ecological Modelling, 199(2):197-216.
Bakhshi Khaniki, G. and Mohammadi, B., 2009. Ecological study of some species of Salsola in Golestan province. New cellular and muleclolar biotechnology, 2(6):45-52 (In Persian).
Bakkenes, M., Alkemade, J.R.M., Ihle, F., Leemans, R. and Latour, J.B., 2002. Assessing the effects of forecasted climate change on the diversity and distribution of European higher plants for 2050. Global change biology, 8(4): 390–407.
Berkett, L.P., 1991. Management guide for low-input sustainable Apple Production. Publication of the USDA northeast LISA Apple production Project.
Ejtehadi, H., Bahadoran, M., Ghasemzadeh, F. and Abrishamchi, P., 2017. Aut ecology Salsola richeri in South Khorasan, Journal of Plant reseach, 2(29): 286-299 (In Persian).
 Fahimipoor, E., Zare Chahouki, M.A.,Tavili, A. and jafari, M., 2010. Investigation of environmental factors affecting species diversity changes in the middle Taleghan rangelands. Journal of Watershed management research, 2(87): 41-47, (In Persian).
Gauch, H.G., Whittaker, R.H. and Singer, S.B., 1981. A comparative study of nonmetric ordinations. Journal of ecology, 69:135-152.
Ghaderi, Sh., Ghorbani, J., Jafarian, Z. and Shokri, M., 2010. Identification of saline plant communities and their relationship with soil properties in Sorkhdeh of Damghan, Journal of Arid biome, 1(1): 45-56 (In Persian).
Guisan, A., Edwards, T.C. and Hastie, T., 2002. Generalized linear and generalized additive models in studies of species distributions: setting the scene, Ecological medelling, 157(2-3): 89-100.
Guisan, A., Theurillat, JP. and Kienast, F., (1998) Predicting the potential distribution of plant species in an alpine environment. Journal of vegetation ecience, 9: 65–74.
Jaberalansar, Z., Borhani, M., Bahreininejad, B. and Mirdavodi, H., 2021. Habitat study of Krascheninnikovia ceratoides (L.) Guldenst rangeland response pattern to environmental factors in Isfahan province, Iranian journal of rangeland and desert research, 28(3): 551-563 (In Persian).
Jongman, R.H.G., Terbraak. C.J.F. and Van Tongeren, F.R., 1995. Data Analysis in ommunity and lndscape ecology, Cambridge university press, 299 pp.
Kent, M., 2011. Vegetation description and data analysis: a practical approach. John Wiley and sons, 414 pp.
Khalsi Ahvazi, L., Zare Chahouki, M.A., Azarnivand, H. and Soltanigard, M., 2010. Modeling Eurothia ceratoides habitat using the method of factor analysis of ecological nests in the northeastern rangelands of Semnan. Journal of rangeland, 4(5): 362-373 (In Persian).
Kleyer, M., Dray, S., Bello, F., Leps, J., Pakeman, R.J., Strauss, B., Thuiller, W. and Lavorel, S., 2012. Assessing species and community functional responses to environmental gradients: which multivariate methods. Journal of vegetation science, 23(5): pp.805-821.
Li, W.Q., Xiao-Jing, L., Khan, M.A. and Gul, B., 2008. Relationship between soil characteristics and halophytic vegetation in coastal region of North China. Pakistan journal of botany, 40(3): 081-90.
Lu, T., Ma, K.M., Zhang, W.H. and Fu, B.J., 2006. Differential responses of shrubs and herbs present at the upper Minjiang river basin (Tibetan plateau) to several soil variables. Journal of arid environments, (67): 373–390.
Mokhtari Asl, M., Mesdaghi, M. and Sadeghimanesh, M., 2008. Effective factor in establishment and distribution of four saline rangeland species in Gharkhlar Marand rangelands in east Azarbaijan province. Journal of rangeland, 1(2): 116-128 (In Persian).
Molaie Shamasbi, M., Ghorbani, A., Sefidi, K., Bahrami,B. and Hashemi Majd, K., 2017. Ecological factors on Artemisia Aucheri distribution in the southeastern slope of Sabalan, journal of rangeland,11(2):139-151 (In Persian).
Mosleh Araii, A., Azimzadeh, H., 2016. The study of Aut ecology Salsola imbricate in Tabas, Desert ecosystem, 5(7): 21-28 (In Persian).
Oksanen, J. and Minchin, P.R., 2002. Continuum theory revisited: what shape are species responses along ecological gradients? Ecological modelling, 157 (2-3): 119-129.
Palmer, M.W., 1993. Putting things in even better order: The advantages of canonical correspondence analysis. Ecology, 74: 2215- 2230.
Saeed Abadi, S., Saeidi, H., Baghestani Meybodi, N., and Mirhosseini, A., 2015. The taxonomy of the genus Salsola (Chenopodiaceae) in Yazd province, Taxonomy and biosystematic, 8(26): 51-60 (In Persian).
Saiedfar, M., Feyzi, M., and Shahmoradi, A., 2002. Aut ecology Salsola orientalis in steppic rangelands of Semirom in Isfahan province, Iranian journl of range and desert research, 13(2): 116-126 (In Persian).
Sanjerehei, M.M., 2012. Soil-vegetation relationships in arid rangelands (case study: Nodushan rangelands of Yazd, Iran). World academy of science, engineering and technology, 6(7): 999-1004 (In Persian).
Shafagh Kolvanagh, J. and Abbasvand, E., 2013. Effects of soil nitrogen, phosphorus and potassium on distribution of rangeland species, Weeds and sustainability of species in Khalat Poshan rangelands of Tabriz county. Agricultural science and sustainable production, 24 (2): 73-83 (In Persian).
Shahsavarzadeh, R., Tarkesh, M., Rahmati, Z. and Ghazizadeh, M., 2016. Potential habitat modelling Ferula ovina Boiss. using by genetic algorithms in Ferydoun shahr, Isfahan, Iranian Journal of medicinal and aromatic plants, 31(6): 977-987 (In Persian)..
Ter Braak, C.J.F., 1985. Correspondence analysis of incidence and abundance data: properties in terms of a unimodal response model. Biometrics, 41(4): 859–873.
Traoré, S., Zerbo, L., Schmidt, M. and Thiombiano, L., 2012. Acacia communities and species responses to soil and climate gradients in the Sudano-Sahelian zone of west Africa. Journal of arid environments, 87:144-152.
Vazirinasab, H., Salehi, M., Khoshgam, M. and Rafati, N., 2012. Application of the generalized additive model in determination of the retinopathy risk factors relation types for Tehran diabetic patients. Razi Journal of medical sciences, 19 97): 1-9 (In Persian).
Vogiatzakis, I.N., Griffiths, G.H. and Mannion, A.M., 2003. Environmental factors and vegetation composition, Lefka Ori massife Crete, S. Aegean. Global ecology and biogeography, 12(2): 141-146.
Yari, R., Azarnivand, H., Zare Chahouki, M.A. and Farzadmehr, J., 2011. Investigating the relationship between species diversity and environmental factors in Birjand Architectural Rangelands. Iranian journal of range and desert research, 19(1): 95-107 (In Persian).
Yee, T.W. and Mitchell, N.D., 1991. Generalized additive models in plant ecology. Vegetation science, 2(5): 587-602.
Zare Chahouki, M.A., Mashgholi, M. and Jafari, H., 2015. Classification of vegetation cover related to environmental factors (Case study: Gharabagh rangelands of (Azarbaijan province), Plant research, 28(5): 995-1005 (In Persian).
Zarekia, S., Mirdavoodi, H., Mir Hosseini, A., Mir Jalili, A. and Zare, M.T., 2021. Phenology study and response curve of Salsola kerneri (Wol.) Botsch. to the gradient of environmental factors in the steppe areas of Yazd province. Plant ecosystem conservation, 9(18): 389-409(In Persian).
Zare, M., Zandi Esfahan, E., Ghorbani, A., 2019. Forage quality of Salsola yazdiana and S. tomentosa in different growth stages in saline desert of Yazd province, Journal of rangeland Science, 9(2): 104-113 (In Persian).
 
تحقیقات مرتع و بیابان ایران
دوره 29، شماره 4 - شماره پیاپی 89
دی 1401
صفحه 513-529
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار