نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج. ایران
2 استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
3 استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
4 استاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
چکیده
مراتع اکوسیستم‌هایی هستند که علاوه بر تأمین علوفه خدمات و کارکردهای گوناگونی دارند. چنانچه با ارزیابی صحیح، تناسب مرتع برای استفاده‌های مختلف تعیین گردد و با بهره‌برداری اصولی و استفاده از فناوری و روش‌های مناسب در هر نوع استفاده، از هزینه‌های مرتع‌داران کم کرد و درآمد آن‌ها را ارتقا داد؛ می‌توان مدیریت بهینه را در مرتع اجرا کرد. چرای دام، گردشگری، زنبورداری و بهره برداری از گیاهان دارویی از مهم‌ترین استفاده‌های اصلی در مراتع کشور می‌باشد. در این پژوهش چرای دام، گردشگری در سامان عرفی، زنبورداری و بهره‌برداری از گیاهان دارویی در مرتع لار آبسر مازندران مورد بررسی قرار گرفت و تناسب مرتع برای هر نوع استفاده امتیازدهی شد. روش مرتعداری و سیستم‌های چرایی با توجه به وضعیت و گرایش مرتع و در نظر گرفتن عوامل محدودکننده خاک ارائه شد. در ادامه اولویت استفاده از مرتع برای هر یک تعیین شد. هزینه‌ها، درآمد و سود خالص برای هر نوع استفاده بر اساس شرایط روز بازار و نرخ ارز در سال 1400 در طول یک دوره 100 روزه محاسبه گشت. نتایج نشان داد چرای دام یکی از بهره‌برداری‌های مناسب در مرتع لار آبسر است و بهترین دام چراکننده (با توجه به پوشش گیاهی و عوامل محیطی) گوسفند می‌باشد که برخی از تیپ‌های گیاهی با استفاده از روش مرتعداری طبیعی و بخش دیگری از مرتع با روش مرتعداری تعادلی و سیستم‌های چرایی تناوبی و تأخیری، می‌توان مدیریتی خوب اعمال نمود تا موجب افزایش سطح بهره‌وری و ارتقاء وضعیت مرتع باشد و با یک برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری اصولی با مدیریت صحیح و ارزان می‌توان مراتع این سامان را مدیریت نمود و ترکیب پوشش گیاهی آن را ارتقاء داد. نتایج نشان داد چنانچه در مرتع دامداری صورت گیرد حدود 42 میلیون تومان عاید مرتعدار خواهد شد و اگر گردشگری، زنبورداری، استحصال گیاهان دارویی اجرا شود؛ در مجموع بیش از 380 میلیون تومان به درآمد مرتعدار افزوده خواهد شد. این افزایش درآمد قادر است معیشت بهره‌بردار (یک خانوار) را بهبود بخشد. و در دامداری حصارکشی مرتع، در زنبورداری استفاده از کندوهای هوشمند و در استفاده دارویی ماشین برداشت گیاهان دارویی پیشنهاد می‌گردد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Optimal rangeland management to improve rangeland livelihood (Case study of Lar Absar Mazandaran rangeland)
نویسندگان [English]
- Masoumeh Rahimi Dehcheraghi 1
- Hossein Arzani 2
- Hossein Azarnivand 3
- Mohammad Jafari 3
- Mohammadali Zare Chahouki 4
1 Department of Dry and Desert Desertification, Faculty of Natural Resources, Campus of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Karaj, iran
2 Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
3 Professor, Department of Rehabilitation of Arid and Mountainous Regions, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran,
4 Professor, Department of Rehabilitation of Arid and Mountainous Regions, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
- Abdollahi, J., Arzani, H. and Naderi, H., 2013. Stimating of forage production using climate indicies (rainfall, temprature and wind velocity) a case study: steppe rangeland, Yazd Pish-Kooh area, Iran. Iranian Journal of Range and Desert Reseach, 20(2): 240-249 (In Persian).
- Abdollahi, V., Arzani, H., Zareh Chahooki, M.A., Movahed Mohammadi, H,. Hader Badi, G.H. and Motamedi, J., 2021. Evaluation of the ability of mountain pastures in South Khorasan for the exploitation of medicinal plants based on ecological indicators and relying on the indigenous knowledge of users, Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 37 (1): 51-31 (In Persian).
- Arzani, H., 2008. Instructions for determining criteria and indicators for rangeland competence assessment, Employer: Deputy minister of arid and semi-arid zones, forests, Rangelands and Watershed Management Organization. Consultant: Faculty of Natural Resources, University of Tehran, 32 p. (In Persian).
- Arzani, H., Borhani, M. and Chareh Saz, N., 2016. World Rangelands, Developments and Future Perspectives. Pooneh Publications, First Edition, 365 p. (In Persian).
- Arzani, H., Alizadeh, A., Azarnivand, H., Layeghi, M. and Jafari, M., 2017. Integration of grazing system and electric fence in the direction of rangeland management, Iranian Journal of Rangeland, 11 (4): 532-522 (In Persian).
- Arzani, H. and Rahimi Dehcheraghi, M., 2018. Caravan Park in rangeland, Journal of forest and rangeland, 1-7. (In Persian).
- Esparza, A. and McPherson, G., 2009. The Planner’s Guide to Natural Resource Conservation, Springer Dordrecht Heidelberg London New York, 263 p.
- Fadai, S.H., 2006. Assessment of rangeland suitability in terms of beekeeping (Middle Taleghan region). Master Thesis in Range Management, University of Tehran (In Persian).
- , 1991. Guidelines: land evaluation for extensive grazing, Soils Bulletin Rome, Italy, 158 p.
- Holecheek, J.L., Pieper, R.D. and Herbel, C.H., 2001. Range management principles and practices, 4 th ed.Upper Saddle River, NJ, USA: Prentice Hall, 587 p.
- Ghasemi, A., Arzani, H., Filekesh, F. and Yari, R., 2013. Estimating the production of Artemisia siberi through the measurement of plant’s dimensions (Case study: southwest Sabzevar), Iranian Journal of Range and Desert Reseach, 20(1): 1-10 (In Persian).
- Mostafai, A., 2015. Economicization of rangeland exploitation with multi-purpose use for sustainable development, International Conference on Agricultural Environment and Tourism, 1-10.
- Movaghari, M., Arzani, H. and Tavili, A., 2014. Development of tourism in rangelands with emphasis on the role of local communities and tourists (Case study: Lasem summer in Amol city, Mazandaran province), Journal of Rangeland Management, 1 (2): 88-75 (In Persian).
- Musavinjad, A., 2011. Optimal land management with emphasis on the economic value of ecosystem functions and using a planning support system. PhD Thesis in Rangeland Sciences, University of Tehran (In Persian).
- Pourjafari, Y., 2020. Development of beekeeping instructions along with rangeland operations in Taleghan (Case study of Saman Orfi Deh Kooh). Master Thesis in Range Management, University of Tehran (In Persian).
- Rahimi Dehcheraghi, M., 2021. Presenting an optimal rangeland management model (Case study of Lar Absar rangeland in Mazandaran). PhD thesis, University of Tehran (In Persian).
- Saqib, Z., Mahmood, A., Malik, R., Mahmood, A., Syed, J. and Ahmad, T., 2014. Indigenous knowledge of medicinal plants in kotli sattian, rawalpindi district, Pakistan, Journal of Ethnopharmacologh, 151: 820-828.
- Salehi, M., 2015. Presenting an applied model of rangeland classification for beekeeping in comparison with the FAO method (Case study: Upper Taleghan rangelands). MSc Thesis in Rangeland Management, University of Tehran (In Persian).
)