نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری علوم مرتع، گروه مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 استاد، گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
3 دانشیار، گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
4 دانشیار، گروه مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده
سابقه و هدف
اگرچه بیوچارهای انسان‌ساز تأثیرات مثبتی بر ویژگی‌های خاک و عملکرد گیاهان دارند، اما تهیه و استفاده از آن‌ها مخصوصاً در مقیاس وسیع هزینه بالایی را به دنبال دارد. از طرفی بیوچار معدنی به عنوان یک روش جایگزین می‌تواند مد نظر قرار بگیرد، اما اطلاعاتی از تأثیر این نوع بیوچار و روش استفاده آن بر ویژگی‌های خاک و عملکرد گیاهان وجود ندارد.
مواد و روش‌ها
تأثیر سطوح 0 (شاهد)، 5، 12 و 25 درصد بیوچار معدنی (تهیه‌شده از معدن شهرستان کوهبنان- استان کرمان) به سه شکل استفاده (شامل مخلوط با خاک سطحی، مخلوط با خاک عمقی کف و مخلوط با کل حجم خاک) بر عملکرد رویشی بوته قلم (Fortuynia bungei)، درختچه اسکنبیل (Calligonum comosum) و درخت کُنار (Ziziphus spina-christi) طی 4 ماه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در نهالستان مورد ارزیابی قرار گرفت. عملیات کشت در دو مرحله شامل بخش جوانه زنی (بدون بیوچار) و بخش مطالعه اثرات تیمارها بر ویژگی‌های رویشی گونه بود. بذور هر گیاه، در گلدان‌های حاوی 100 گرم ماسه بادی کشت شد. پس از رویش نهال‌ها و سه تا پنج برگی شدن آن‌ها، در هر گلدان یک نهال انتخاب و به گلدان‌های بزرگ‌تر حاوی بیوچار با مقادیر ذکرشده منتقل شدند. مقدار آب مورد نیاز بر مبنای اندازه‌گیری ظرفیت زراعی خاک موردنظر تعیین گردید. خصوصیات نهال‌ها به صورت بازه‌های زمانی 20 روزه طی مدت چهار ماه انجام و در انتهای دوره آزمایش، میزان تولید هر گیاه کشت شده در گلدان‌ها، اندازه‌گیری و ثبت شد. همچنین در انتهای دوره آزمایش برخی از خصوصیات خاک شامل کربن آلی، نیتروژن کل، فسفر قابل‌جذب، پتاسیم قابل‌جذب، اسیدیته و هدایت الکتریکی خاک اندازه‌گیری شد.
نتایج
کاربرد سطح مختلف و نحوه استفاده بیوچار بر ویژگی‌های مورد ارزیابی نشان داد که بیش‌ترین تأثیر قابل محسوس متأثر از سطح بیوچار بوده است. به عبارتی اگرچه نحوه استفاده بیوچار و یا گونه کشت شده نتایج مختلفی را نشان داد، اما میزان بیوچار مورد استفاده بیش‌ترین تأثیر را بر خصوصیات مورد ارزیابی داشت. یافته‌ها مبین تأثیر سطوح بالاتر بیوچار و نیز مخلوط بیوچار با کل حجم خاک بر عملکرد گونه‌های گیاهی بود (Sig.<0.005). همچنین عملکرد گونه‌ها نسبت به یکدیگر متفاوت بود، به طوری که گونه اسکنبیل بیش‌ترین (65 سانتیمتر) و گونه قلم کمترین (19 سانتیمتر) ارتفاع رشد را داشت. نحوه استفاده بیوچار نیز تأثیر معنی‌داری بر زیست‌توده گیاهان داشت به طوری که بیش‌ترین تولید گونه‌ها نیز مربوط به بوته قلم (2/9 گرم) تحت تأثیر استفاده 25 درصد بیوچار به شکل مخلوط با کل پروفیل خاک بوده است. سطوح بیوچار و یا گونه گیاهی به تنهایی برخی خصوصیات خاک را تحت تأثیر قراردادند، اما تأثیر ترکیبی گونه و سطح بیوچار مورد استفاده بر خصوصیات خاک محسوس نبود. با کاربرد 25 درصد بیوچار، مقادیر نیتروژن (از 14/0 به 25/0 درصد)، ماده آلی (88/0 به 1/4 درصد) و هدایت الکتریکی (76/0 به 33/1 دسی‌زیمنس برمتر) بیش‌ترین تغییرات را نشان دادند (Sig.<0.001).
نتیجه‌گیری
با افزایش سطح بیوچار، بهبود خصوصیات خاک و عملکرد گیاهان مشاهده شد. از سویی عملکرد گیاهان بسته به گونه تحت بیوچار متفاوت بود. روش کاربرد بیوچار نیز به شکل محسوسی عملکرد گیاهان کشت شده را دست‌خوش تغییر نمود به طوری که با در نظر گرفتن بحث اقتصادی استفاده از بیوچار، مخلوط آن با کل پروفیل خاک نسبت به روش مخلوط بیوچار با خاک سطحی یا عمقی، تولید بالاتر را به همراه داشت. با این حال مطالعات بیشتری در خصوص تأثیر بیوچار بر ویژگی‌های خاک و عملکرد گیاهان لازم است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Effects of mineral biochar on soil properties and vegetative growth of Fortuynia bungei, Calligonum comosum, and Ziziphus spina-christi
نویسندگان [English]
- Abbas Darini 1
- Mohammad Jafari 2
- Ali Tavili 3
- Hosein Arzani 2
- Seyed Akbar Javadi 4
1 PhD student in Range Management, Nature Engineering Department, Faculty of Natural Resources and Environment, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Professor, Department of Reclamation of Arid and Mountainous Regions, Natural Resources Faculty, University of Tehran, Karaj, Iran
3 Associate Professor, Department of Reclamation of Arid and Mountainous Regions, Natural Resources Faculty, University of Tehran, Karaj, Iran
4 Associate Professor, Nature Engineering Department, Faculty of Natural Resources and Environment, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Background and objectives
Although man-made biochars positively affect soil properties and plant performance, their preparation and use, especially on a large scale, are costly. On the other hand, mineral biochar can be considered an alternative method. However, there is no information about the effect of this type of biochar and its method of use on soil characteristics and plant performance.
Materials and methods
Effect of levels of 0 (control), 5, 12, and 25% of mineral biochar (obtained from the mine of Koohbanan city, Kerman province) in three forms of use (including mixed with surface soil, mixed with deep bottom soil, and mixed with total volume soil) on the vegetative performance of bush Fortuynia bungei, shrub Calligonum comosum and tree Ziziphus spina-christi were evaluated in a completely randomized factorial design in the nursery during four months. Cultivation operations in two stages included the germination section (without biochar) and studying the treatments' effects on the species' vegetative characteristics. The seeds were planted in pots containing 100 grams of sand. After sprouting the seedlings and their three to five leaves, one seedling was selected from each pot and transferred to larger pots containing biochar. The amount of water required was determined based on the measurement of soil field capacity. Seedling characteristics were measured at 20-day intervals for four months, and biomass production was measured at the end of the experimental period. At the end of the test period, some soil properties were examined, including organic carbon, total nitrogen, absorbable phosphorus, absorbable potassium, acidity, and electrical conductivity.
Results
The application of different levels and the manner of using biochar to the evaluated characteristics showed that the most noticeable effect was related to the level of biochar. In other words, although using biochar or the cultivated species resulted in varying results, the amount of biochar had the greatest effect on the evaluated characteristics. The findings showed the effect of higher levels of biochar and the mixture of biochar with the total soil volume on plant species performance (Sig.0.005). Also, the species performed differently, so C. comosum had the highest growth height (65 cm), and F. bungei had the lowest growth height (19 cm). The method of using biochar also had a significant effect on plant biomass, so the highest biomass was related to F. bungei (9.2 grams) under the influence of 25% biochar mixed with the entire soil profile. The levels of biochar or plant species alone affected soil properties. However, the combined effect of the species and the level of biochar used on soil properties was not noticeable. With the application of 25% of biochar, nitrogen (from 0.14 to 0.25%), organic matter (0.88 to 4.1%), and electrical conductivity (0.76 to 1.33 dS/m) showed the most changes (Sig.<0.001).
Conclusion
By increasing biochar levels, improved soil properties and plant performance were observed. On the other hand, biochar application affects plant performance depending on species. The method of using biochar also significantly changed the performance of cultivated plants so that, considering the economic discussion of using biochar, its mixture with the entire soil profile leads to higher production than mixing biochar with surface or deep soil. However, more studies are needed regarding biochar's effect on soil properties and plant performance.
کلیدواژه‌ها [English]
- Plant establishment
- Plant performance
- Soil fertility
- Arid and semi-arid areas
)