نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سمانه محمدی ¹
• عادل سپهری ²
• محمد فرزام ³
• حسین بارانی ⁴

¹ دکتری علوم و مهندسی مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

² استاد، گروه مدیریت مرتع، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

³ استاد، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

⁴ دانشیار، گروه مدیریت مرتع، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

چکیده

مقدمه
این پژوهش بر روی گونه کام‌تیغ (Lycium depressum Stocks) با هدف مطالعه پاسخ‌های رویشی (سطح برگ، وزن مخصوص برگ، سطح ویژه برگ، نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی، وزن خشک برگ، ساقه و ریشه) درختچه مرتعی کام‌تیغ در مقابل تنش خشکی و اثر اصلاح‌کننده‌های خاک بر پاسخ‌های رویشی انجام شد.
 
مواد و روش‌ها
آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی شامل تیمار اصلی آبیاری در 4 سطح (100، 75، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی) و تیمار فرعی اصلاح‌کننده‌های خاک در شرایط گلخانه‌ای انجام شد. در هر تیمار ترکیبی آبیاری و اصلاح‌کننده خاک 5 تکرار و در مجموع 160 گلدان برای انجام آزمایش استفاده شد. تیمارهای فرعی اصلاح‌کننده‌های خاک شامل هیدروژل استاکوزورب به مقدار 3 گرم در هر کیلوگرم خاک در هر گلدان در قسمت تحتانی ریشه گیاه اضافه شد. Mineral Zeolite به مقدار 8 گرم در هر گلدان در قسمت تحتانی ریشه گیاه قرار گرفت. نیتروباکتر به مقدار cc 3 در هر گلدان در ناحیه فوقانی ریشه گیاه اضافه شد. افزودن میکوریزا به مقدار 10 گرم در هر گلدان در قسمت تحتانی ریشه گیاه اضافه شد.
 
نتایج
به‌طورکلی در تمام سطوح آبیاری بین تیمارها در هریک از مواد اصلاح‌کننده خاک اختلاف معنی‌داری (p<0.05) دیده شد. در تیمار زئولیت با میکوریزا بیشترین مقدار در وزن خشک ساقه و وزن مخصوص برگ با سطح آبیاری 50 درصد مشاهده شد. با افزایش تنش خشکی وزن مخصوص برگ و وزن خشک ساقه گیاه در تیمار نیتروباکتر با میکوریزا افزایش و مقدار پرولین کاهش یافت که با تیمار شاهد متفاوت بود. اندازه‌گیری سطح برگ نشان داد که سطح برگ از 1450 میلی‌متر مربع در سطح آبیاری 100 و 75 درصد به 900  میلی‌متر مربع در آبیاری 25 درصد کاهش پیدا کرد که نشان‌دهنده تأثیر تنش خشکی بر سطح برگ بود. بیشترین مقدار وزن مخصوص برگ در سطح آبیاری 25 درصد مربوط به نیتروباکتر با میکوریزا بود و این اصلاح‌کننده باعث افزایش وزن مخصوص برگ از مقدار 0025/0 گرم بر مترمربع در سطح آبیاری 100 درصد به 0028/0 گرم بر مترمربع در سطح آبیاری 25 درصد شد. سطح ویژه برگ در تیمار نیتروباکتر با میکوریزا در آبیاری 100 درصد از 400 میلی‌متر مربع بر گرم به 350 میلی‌متر مربع بر گرم در آبیاری 25 درصد کاهش پیدا کرده است. نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی در سطح آبیاری 100 درصد در تیمار هیدروژل بدون میکوریزا از مقدار 2 گرم به 4/1 گرم در آبیاری 25 درصد کاهش پیدا کرد. مقدار وزن خشک برگ از 4/1 گرم در آبیاری 100 درصد به 3/1 گرم در آبیاری 25 درصد کاهش پیدا کرد.
 
نتیجه‌گیری
نتایج تحقیق نشان داد که کاربرد کودهای زیستی به دلیل بهبود خصوصیات رویشی، مقاومت گیاه را در شرایط تنش خشکی افزایش می‌دهد. تیمارهای نیتروباکتر بدون میکوریزا، هیدروژل و زئولیت با میکوریزا به دلیل بهبود شرایط رویشی، برای کاشت این گیاه توصیه می‌شود. از آنجایی که گیاه کام‌تیغ گیاهی دارویی محسوب می‌شود، می‌توان با کاربرد اصلاح‌کننده‌های خاک برای کشت بهتر گونه در صنعت داروسازی و پزشکی مورد استفاده قرار داد و تمام ارگان‌های مرتبط با کشت گونه کام‌تیغ می‌توانند از نتایج این تحقیق به منظور بهبود پروژه‌های کشت استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها

• تنش خشکی
• زئولیت
• هیدروژل
• میکوریزا
• نیتروباکتر

عنوان مقاله [English]

Effects of irrigation levels and soil properties modifiers on vegetative properties of Lycium depressum stocks in pot reproduction

نویسندگان [English]

• samane mohamadi ¹
• Adel Sepehry ²
• Mohammad Farzam ³
• Hosein Barani ⁴

¹ PhD in Rangeland Science and Engineering, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran

² Professor, Department of Rangeland management, Faculty of Rangeland and Watershed, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran

³ Professor, Department of Rangeland and Watershed, Faculty of Natural Resources and Environment, Mashhad Ferdowsi University, Mashhad, Iran

⁴ Assistant Professor, Department of Rangeland management, Faculty of Rangeland and Watershed, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran

چکیده [English]

Introduction
The present research on Lycium depressum stocks aims to study the vegetative responses (leaf area, leaf specific weight, leaf specific area, dry weight ratio of root to shoot, dry weight of leaf, stem, and root) of the pasture shrub of Kam Tigh against drought stress and the effect of soil amendment on these responses.
 
Materials and methods
 The experiment was conducted in a factorial design based on a completely randomized design, including the main irrigation treatment at four levels (100, 75, 50, and 25% of crop capacity) and sub-treatment of soil conditioners under semi-controlled greenhouse conditions. The experiment involved five repetitions and 160 pots for each combined irrigation and soil amendment treatment. Sub-treatments of soil conditioners, including Stacosorb hydrogel, were added at 3 grams per kilogram of soil in each pot in the lower part of the plant roots. Mineral Zeolite in 8 grams per pot was placed in the lower part of the plant roots. Nitrobacter was added in the amount of 3 cc in each pot in the upper root area of the plant. Mycorrhiza at 10 grams per pot was added to the lower plant roots.
 
Results and discussion
Generally, a significant difference (p<0.05) was observed in all irrigation levels between the treatments in each soil amendment material. In zeolite with mycorrhiza, the highest stem dry weight and leaf-specific weight were obtained at a 50% irrigation level. With the increase in leaf-specific gravity and drought stress, plant dry weight increased, and proline content decreased in Nitrobacter and mycorrhizal treatment, which differed from the treatment. Measurements of leaf area revealed that leaf area decreased from 1450 mm2 in 100% and 75% irrigation to 900 mm2 in 25% irrigation. This indicated the impact of drought stress on the leaf area. The highest specific weight of leaves at 25% irrigation was related to Nitrobacter with mycorrhiza. This modifier increased the specific weight of leaves from 0.0025 g/m2 at 100% irrigation level to 0.0028 g/m2 at 25% irrigation level. Leaf surface area in Nitrobacter treatment with mycorrhiza during 100% irrigation decreased from 400 mm2/g to 350 mm2/g during 25% irrigation. In hydrogel treatment without mycorrhiza, the dry weight ratio of root to shoot at 100% irrigation level declined from 2 grams to 1.4 grams in 25% irrigation. The dry weight of the leaf decreased from 1.4 g in 100% irrigation to 1.3 g in 25% irrigation.
 
Conclusions
Biofertilizers enhance plant resistance to drought stress by improving vegetative characteristics. Nitrobacter treatments without mycorrhiza, hydrogel, and zeolite with mycorrhiza are recommended for planting this plant due to improved growing conditions. Since the Kam Tig plant is considered a medicinal plant, it can be used as a soil conditioner in the pharmaceutical and medical industries. This will enable better cultivation of the species. All organizations related to the cultivation of Kam Tig species can use the results of this research to enhance cultivation projects.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Drought stress
• Hydrogel
• Mycorrhiza
• Nitrobacter
• Zeolite