نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سیدعلی حسینی ¹
• جمشید خطیرنامنی ²
• مرتضی اکبرزاده ³

¹ مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران

² عضو هیئت علمی، بازنشسته، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران

³ استادیار، بازنشسته، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط چرا و عدم چرای دام، در برنامه‌‌ریزی‌های مدیریتی منابع طبیعی از اهمیت خاصی برخوردار است. به‌منظور آگاهی از روند تغییرات پوشش گیاهی در طول زمان، این بررسی بمدت 9 سال (84-1376) در قرق مراوه‌تپه، یکی از مراتع قشلاقی استان گلستان انجام شد. هر ساله درصد پوشش تاجی گونه‌های‌گیاهی در داخل و خارج قرق در پلات‌های ثابت اندازه‌گیری شد. برای بررسی اثر بارندگی در تغییرات پوشش، همبستگی بین پوشش تاجی گونه‌ها و فرم‌های رویشی در داخل قرق با بارندگی ماه‌ها و دوره‌های مختلف رویشی بررسی گردید. نتایج نشان داد که در سال 1384  کل پوشش تاجی هم در داخل و هم مجاور قرق، به‌طور معنی‌داری بیشتر از 1376 بود که عمدتاً به افزایش پوشش یکساله‌ها مرتبط بود. بعکس پوشش دائمی‌ها، هم در داخل و هم در مجاور قرق کاهش یافت. در قرق مراوه‌تپه کاهش در پوشش دائمی‌ها عمدتاً در اثر کاهش پوشش گندمیان بود. در سال آخر بررسی نسبت به سال اول، جمع پوشش کلاس II بشدت کاهش یافته ولی پوشش کلاس III  افزایش پیدا نمود. هرچند تغییرات پوشش تاجی تحت تأثیر بارندگی قرار داشت، ولی ضرایب همبستگی فقط در کل پوشش تاجی و پوشش دائمی‌ها معنی‌دار شد. بنابراین در صورتی‌که از قرق به‌عنوان یک روش اصلاحی برای پوشش در منطقه استفاده شود، در کوتاه‌مدت کارساز نخواهد بود. از این رو برای احیای سریع این‌گونه مراتع، دخالت مستقیم انسان لازم و ضروریست.

کلیدواژه‌ها

• قرق
• پوشش تاجی
• مراوه‌تپه
• استان گلستان

عنوان مقاله [English]

Vegetation changes in semi-steppe rangelands of Golestan province (Case study: Maraveh tapeh)

نویسندگان [English]

• Seyed Ali Hoseini ¹
• Jamshid Khatirnamani ²
• Morteza Akbarzadeh ³

چکیده [English]

Studies on vegetation changes in rangelands, under grazing and exclosure conditions are important in planning range management programs. This research was aimed to investigate the changes in vegetation inside and outside three exclosures of Maraveh tapeh during 1997-2005. The canopy cover was measured each year, in several permanent plots, inside and outside the exclosure. To study the effects of precipitation on the changes of cover, the correlation between canopy cover of species and vegetative forms inside the exclosure and the precipitation of months and different vegetative stages were calculated. Results showed that total canopy cover in 2005 was significantly higher than that of 1997, both inside and outside the exclosure, mainly due to the increased cover of annuals. On the contrary, the cover of perennials decreased inside and outside the exclosure. Reduction in the cover of perennials was mainly related to grasses. In the last year of study, compared to the first year, total cover of class II species reduced drastically contrary to the cover of class III species. Although changes in canopy cover were influenced by precipitation, correlation coefficients were just significant for total canopy cover and vegetation cover of perennials. However, exclosure cannot be used as a method of range improvement in these rangelands. For rehabilitation of these areas, direct human intervention is necessary.

کلیدواژه‌ها [English]

• Exclosure
• Canopy Cover
• Maraveh tapeh
• Golestan Province