نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• پریا کمالی ¹
• رضا عرفانزاده ²

¹ دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران

² استادیار، گروه مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران

چکیده

در تحقیق حاضر اثر برخی فاکتورهای خاکی بر روی تنوع پوشش گیاهی و تنوع بانک بذر خاک بطور همزمان در مناطق قرق و تحت چرا مطالعه شد. نمونه‌برداری از خاک مراتع حوزه واز در شمال کشور در زمستان 1389 به روش تصادفی-سیستماتیک در طول 4 ترانسکت در هر یک از مناطق قرق و چراشده انجام شد. در طول هر ترانسکت 10 پلات یک مترمربعی مستقر گردید و نمونه‌های خاک برای تجزیه فیزیکی و شیمیایی و تعیین تنوع بذرهای بانک بذر خاک از  عمق 10-0 سانتی‌متری برداشت و به آزمایشگاه منتقل شدند. نمونه‌برداری از پوشش گیاهی به روش تخمین در خرداد 1390 از همان پلات‌ها انجام گردید. فاکتورهای درصد تخلخل، وزن مخصوص ظاهری، درصد رطوبت نسبی، EC، pH، ازت، درصد ماده آلی خاک و درصد سنگ و سنگریزه اندازه‌گیری شد. سپس شاخص‌های تنوع گونه‌ای شانون-وینر و سیمپسون برای پوشش گیاهی و بانک بذر خاک تعیین شدند و مهمترین عوامل تأثیرگذار بر تغییرات تنوع گونه‌ای با استفاده از روش رگرسیون خطی چندگانه با روش حذف برگشتی مشخص شد. نتایج نشان داد که درصد تخلخل، وزن مخصوص ظاهری و ماده آلی بیشترین تأثیر را بر تنوع بانک بذر منطقه قرق داشتند. از طرفی EC، ازت، ماده آلی، درصد تخلخل خاک و وزن مخصوص ظاهری مهمترین فاکتورهای تأثیرگذار بر تنوع گونه‌ای بانک بذر منطقه چراشده بودند. بررسی تنوع پوشش گیاهی نیز نشان داد که ماده آلی و ازت مهمترین فاکتورهای تأثیرگذار بر تنوع منطقه قرق بودند، در حالی‌که در منطقه چراشده فاکتورهای فیزیکی ازجمله وزن مخصوص ظاهری، درصد تخلخل و درصد سنگ و سنگریزه دارای بیشترین تأثیر بر تنوع پوشش گیاهی بودند.

کلیدواژه‌ها

• بانک بذر خاک
• رگرسیون خطی چندگانه
• شاخص تنوع سیمپسون
• شاخص تنوع شانون-وینر
• عوامل خاکی
• واز

عنوان مقاله [English]

Impact of edaphic factors on vegetation and soil seed bank diversity under grazing and exclosure conditions (Case study: Vaz watershed)

نویسندگان [English]

• Parya Kamali ¹
• Reza Erfanzadeh ²

چکیده [English]

In the present study, the effect of soil factors on above-ground vegetation and soil seed bank diversity under grazing and exclosure conditions was studied. Soil sampling was done in winter 2010 using randomized systematic method along four transects in the grazing and exclosure areas of Vaz watershed. Along each transect, 10 plots of 1m² were established and soil samples were collected from a depth of 0-10 cm for seed bank and physico-chemical studies. Vegetation cover was measured in each plot in late spring of 2011. Soil factors such as porosity, bulk density, relative humidity, EC, pH, nitrogen, organic matter, and stone percentage were measured. Shannon and Simpson diversity indices were calculated for above-ground cover and soil seed bank and the most important factors influencing on the diversity were specified using multiple linear regression by backward elimination method. Results showed that the porosity, bulk density and organic matter had the greatest effect on the diversity of seed bank in the exclosure area. On the other hand, EC, nitrogen, organic matter, soil bulk density and porosity were the most important factors affecting the seed bank diversity of grazing area. According to the obtained results, organic matter and nitrogen were the main factors affecting the plant species diversity in the exclosure area, while in the grazing area, physical parameters such as bulk density, porosity and stone percentage had the highest impact on species diversity.

کلیدواژه‌ها [English]

• edaphic factors
• Multiple Linear Regression
• Shannon diversity index
• Simpson diversity index
• Soil seed bank
• Vaz