نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امیر ارسلان کمالی ¹
• امیرداود فروزنده ²
• سید نورالدین طباطبایی ²
• احمدرضا رنجبری ³
• فرهاد فخری ⁴

¹ کارشناس ارشد علوم دامی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بوشهر، ایران

² استادیار، گروه علوم دامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خوراسگان، اصفهان، ایران

³ عضو هیئت علمی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

⁴ عضو هیئت علمی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بوشهر، ایران

چکیده

این تحقیق، برای آگاهی از ارزش غذایی گیاه مرتعی Cenchrus ciliaris (پوشوک یا خورنال) و تغییرات آن در طول مراحل مختلف رشد، به‌عنوان یکی از گیاهان غالب مرتعی استان، در 3 منطقه مرتعی دشتی (گمارون، کاکی و باشی) از آذر 1388 تا اردیبهشت 1389 انجام شد. برای این کار، نمونه‌برداری از گیاه در سه مرحله رویشی، گلدهی و بذردهی، به‌طور تصادفی و با استفاده از قیچی باغبانی انجام شد و از هر منطقه مرتعی، 30 پایه قطع و 10 نمونه از آنها برداشت شد. سپس، نمونه‌ها خشک و آسیاب شده و سه نمونه از هر منطقه برای هر مرحله رشد، برای تعیین ماده خشک، پروتئین خام، خاکستر خام، چربی خام، NDF، ADF، لیگنین، انرژی خام، کلسیم، فسفر، پتاسیم، منیزیم، سدیم، آهن، منگنز، روی، مس و قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی و ماده آلی در ماده خشک به آزمایشگاه ارسال شد. برای آنالیز آماری، از طرح کاملاً تصادفی با 3 تیمار (مراحل رشد) و 3 تکرار (مناطق مرتعی) استفاده شد. نتایج نشان داد که پروتئین خام، NDF، ADF، فسفر، پتاسیم، قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی و ماده آلی در ماده خشک C. ciliaris در مراحل مختلف رشد، تفاوت معنی‌داری (05/0P<) با هم داشت. با افزایش رشد، NDF و ADF آن افزایش، اما میزان پروتئین خام، فسفر، پتاسیم، قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی و ماده آلی در ماده خشک آن کاهش معنی‌داری (05/0P<) یافت. پروتئین خام C. ciliaris درمراحل رویشی و گلدهی، می‌تواند نیاز نگهداری گوسفند بالغ 50 کیلوگرمی، میش  بالغ 50 کیلوگرمی در 15 هفته اول آبستنی و بز 40 کیلوگرمی چراکننده در مرتع و در اول آبستنی را تأمین نماید. میزان کلسیم، پتاسیم، منیزیم، سدیم، آهن و منگنز این گیاه در مراحل مختلف رشد، بیشتر از حد بحرانی آنها برای گوسفند و بز بود، اما میزان فسفر و روی آن در هر سه مرحله و مقدار مس این گیاه (بجز در مرحله رویشی) کمتر از حد بحرانی آنها بود. به‌طور کلی می‌توان گفت که این گیاه به‌ویژه در مراحل رشد رویشی و گلدهی، برای استفاده دام‌های چراکننده مناسب بوده و در صورت امکان باید نسبت به ازدیاد آن در مراتع مشابه اقدام شود.

کلیدواژه‌ها

• Cenchrus ciliaris
• ترکیب شیمیایی
• عناصر معدنی
• قابلیت هضم
• بوشهر

عنوان مقاله [English]

Determining the nutritive value of Cenchrus ciliaris during the growth stages in three rangelands of Bushehr province

نویسندگان [English]

• Arsalan Kamali ¹
• Amirdavod Forouzandeh ²
• Seyed Noraddin Tabatabaie ²
• Ahmadreza Ranjbari ³
• Farhad Fakhri ⁴

چکیده [English]

This research was aimed to determine the nutritive value of Cenchrus ciliaris, as one of the dominant range species of Bushehr province, as well as studying the changes during the growth stages. The study was conducted in three rangelands (Gomaroon, Kaki and Bashi) during December 2009 to May 2010. Sampling was performed randomly at vegetative, flowering and seeding stages and 10 samples were collected from each area. Then, samples were dried and ground to measure DM, CP, Ash, EE, NDF, ADF, ADL, GE, Ca, P, K, Mg, Na, Fe, Mn, Zn, Cu, DMD, OMD and DOMD in the laboratory. A completely randomized design with three treatments (stages) and three replications (areas) was used for statistical analysis. Results showed that NDF and ADF increased with the growth progress but CP, P, K, DMD, OMD and DOMD decreased significantly (P<0.05). The CP content of C. ciliaris, measured at vegetative and flowering stages, can supply the maintenance requirement for a 50-kg mature sheep, a 50-kg mature ewe in the first 15 weeks of pregnancy, and a 40-kg goat. The content ofCa, K, Mg, Na, Fe and Mn, measured for C. ciliaris at different growth stages, were more than critical level for sheep and goats; however, the content of P and Zn at three stages, and the content of Cu (except vegetative stage) were less than critical level. Totally, C. ciliaris is suitable for grazing livestock, especially at vegetative and flowering stages, and if possible, it should be proliferated in similar rangelands.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Cenchrus ciliaris
• chemical composition
• Minerals
• Digestibility
• Bushehr Province