نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سعید عبدالله زاده ¹
• مرضیه رضایی ²
• رسول مهدوی ³

¹ کارشناس ارشد مهندسی منابع طبیعی، بیابانزدایی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، هرمزگان، ایران.

² عضو هیات علمی گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، هرمزگان، ایران

³ دانشیار گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، هرمزگان، ایران.

چکیده

سابقه و هدف
 پراکنش گیاهان در رویشگاه‌های مختلف، تحت تأثیر شرایط محیطی و ادافیکی است. شناسایی روابط بین عوامل خاکی و پوشش گیاهی و اینکه این گونه در مناطق با چه ویژگی‌های خاک پراکنده هستند از اهداف مهم این پژوهش است. گام برداشتن در این مسیر باعث می‌گردد از اضمحلال رویشگاه‌ها جلوگیری و کمک شایانی به احیای مناطق آسیب دیده شود.
مواد و روش‌ها
 بدین ترتیب ابتدا اقدام به تعیین سه منطقه معرف به روش فیزیونومیک- سیستماتیک مناطق معرف در رویشگاه آنقوزه گردید. سپس منطقه با درصد پوشش کمتر از 15 درصد منطقه کم‌تراکم، منطقه بین 15- 30 درصد پوشش منطقه معرف متوسط و درصد پوشش‌گیاهی بیش از 30 درصد نیز منطقه معرف دارای تراکم بالا در نظر گرفته شد. در هر منطقه معرف، 8 ترانسکت 1000 متری، به روش تصادفی سیستماتیک و به‌طور عمود بر هم در نظر گرفته شد. با توجه به اینکه منطقه دارای شیب بود به دلیل لحاظ کردن تغییرات شیب در نمونه‌برداری، در هر منطقه معرف از نمونه‌برداری کوادرات توأم با ترانسکت استفاده شد. اندازه پلات به روش حداقل سطح تعیین گردید. تراکم گونه در سه منطقه با پلات‌های 2*2 متر مربع و در مجموع 240 پلات اندازه‌گیری شد. برای تهیه نمونه خاک در روی هر ترانسکت، دو پروفیل خاک به فاصله 500 متر، در مجموع 48 پروفیل حفر و از عمق 0 تا 30 سانتی‌متری نمونه خاک تهیه شد. در هر منطقه معرف 3 ترانسکت 1000 متری عمود بر هم قرار داده شده و در هر ترانسکت ده پایه با فاصله 100 متر، صمغ آنها برداشت و پس از جمع‌آوری به آزمایشگاه آب و خاک دانشگاه هرمزگان منتقل گردید. میزان صمغ هر پایه با ترازوی دیجیتال با دقت 001/0 اندازه گیری شد. مقایسه تولید صمغ آنقوزه در رویشگاه‌ها انجام گردید. تغییرات عوامل ادافیکی در مناطق معرف با تراکم‌های کم 8/15، تراکم متوسط 8/27 و تراکم بالا 9/46 پایه در هکتار آنقوزه بوسیله نرم‌افزار SPSS توسط آزمون GLM آنالیز گردید.
نتایج
 در مناطق با تراکم پایین میزان اسیدیته 4/7 و در منطقه با تراکم متوسط 8/7 و در منطقه متراکم 8 بود. مطابق نتایج مناطقی که آنقوزه متراکم است اسیدیته خاک بالا و در مناطق با تراکم پایین اسیدیته خاک پایین است. این موضوع بیانگر این مطلب است که این گیاه با خاک‌های بازی سازگاری بیشتری نشان داد و با اسیدی شدن خاک تراکم آن کاهش یافت. روند تغییر درصد تراکم تحت تأثیر درصد مواد آلی نشان داد مواد آلی بر تراکم آنقوزه اثر مستقیم داشته و با افزایش مواد آلی تراکم این گیاه نیز افزایش خواهد یافت. هنگامی که خاک دارای ضعف مواد آلی باشد تراکم این گیاه نیز به دنبال آن کاهش می‌یابد. با توجه به تفاوت میانگین‌ها، منطقه کم‌تراکم دارای کمترین مقدار پتاسیم و در منطقه با تراکم بالا نیز دارای بالاترین میزان پتاسیم است. نتایج میزان کلسیم + منیزیم در منطقه با تراکم کم در کمترین میزان خود قرار داشته و بیشترین مقدار آن در منطقه پرتراکم رویشگاه آنقوزه بود. تعداد پایه آنقوزه در واحد سطح در مناطقی که میزان شن بالاتری داشته افزایش یافته، همچنین تعداد پایه در خاک‌های رسی کاهش یافت. این گیاه با خاک شور و اسیدی سازگاری ندارد.
نتیجه‌گیری
اگرچه شناخت نیازهای بوم‌شناختی و عملکرد گونه‌های گیاهی برای انجام فعالیت‌های اصلاحی در اکوسیستم‌های خشک و بیابانی ضروریست. شهرستان بستک، دارای رویشگاه‌های متعدد آنغوزه در استان هرمزگان است و این رویشگاه‌ها با دارا بودن توان تولید صمغ، قابلیت ارزآوری و ارزش اقتصادی بالایی برای جوامع محلی دارند. ارتفاع 1900 تا 2500 متر از ویژگی‌های رویشگاه آنقوزه در بستک است. این گونه در مناطق با میزان شن، سیلت و اسیدیته بالا توزیع جغرافیایی بیشتری داشته و تراکم آن افزایش یافته و پراکنش این گونه در مناطق رسی کاهش نشان داد. مطابق یافته‌ها به نظر می‌رسد این گیاه در خاک‌های سبک رویش دارد.

کلیدواژه‌ها

• تراکم
• پراکنش
• معرف
• پوشش گیاهی
• هرمزگان

عنوان مقاله [English]

Distribution of Ferula assafoetida L. and economic estimation of its industrial production (Case study: Hormozgan Pardi habitat)

نویسندگان [English]

• Saeed Abdollahzadeh ¹
• Marzieh Rezaie ²
• Rasoul Mahdavi ³

¹ Master student of Natural Resources Engineering, Desertification combating, University of Hormozgan, Bandarabas, Hormozgan, Iran.

² Academic member, Natural resources engineering group, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Hormozgan, Bandarabas, Hormozgan, Iran

³ Associated Professor, Natural resources engineering group, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Hormozgan, Bandarabas, Hormozgan, Iran.

چکیده [English]

Introduction
The distribution of plants in different habitats is influenced by environmental and edaphic conditions. Identifying the relationship between soil factors and vegetation, as well as the specific soil characteristics in which these species are found, is one of the important goals of this research. Taking steps in this direction will help prevent habitat destruction and facilitate the restoration of damaged areas. Let me know if you need any further adjustments!
 
Materials and methods
The study identified three representative areas using the physiognomic-systematic method, focusing on the habitat of Ferula assafoetida L. Areas with less than 15% coverage were classified as low-density, those with 15-30% coverage as medium-density, and areas with more than 30% coverage as high-density. In each representative area, eight transects of 1000 meters were systematically established and positioned perpendicularly to each other. To account for slope variations in sampling, quadrat sampling along the transects was employed. The plot size was determined using the minimum level method, with species density measured in 2 x 2 square meter plots across a total of 240 plots. To prepare soil samples, two soil profiles were dug at a distance of 500 meters along each transect, resulting in a total of 48 profiles from which soil samples were collected at depths of 0 to 30 cm. In each representative area, three transects of 1000 meters were placed perpendicularly, with ten sampling bases spaced 100 meters apart along each transect. The collected samples were transported to the Water and Soil Laboratory of Hormozgan University for analysis. The amount of gum collected from each base was measured using a digital scale with an accuracy of 0.001 grams. A comparison of the production of this plant gum was conducted across the different habitats. The changes in edaphic factors in representative areas were analyzed using SPSS software with the GLM test, revealing low density at 15.8 bases per hectare, medium density at 27.8 bases per hectare, and high density at 46.9 bases per hectare of Ferula assafoetida L.
 
Results
In the areas with low density, the soil acidity level was measured at 7.4, while in the medium-density area, it was 7.8, and in the high-density area, it reached 8. These results indicate that soil acidity is higher in densely populated areas and lower in areas with low density, suggesting that Ferula assafoetida is more compatible with alkaline soils. As soil acidity increases, the density of this plant decreases. The analysis of density changes in relation to organic matter percentage showed that organic matter has a direct effect on plant density; as organic matter increases, so does the density of the plant. Conversely, when the soil has low organic matter content, the density of Ferula assafoetida declines. Additionally, the comparison of average potassium levels revealed that the low-density area had the lowest potassium content, while the high-density area had the highest. The combined levels of calcium and magnesium were also lowest in the low-density area and highest in the dense Angozeh habitat. Furthermore, the number of Ferula assafoetida bases per unit area increased in regions with higher sand content, whereas the number of bases decreased in clay soils. This plant is not compatible with saline or acidic soils.
 
Conclusion
Understanding the ecological needs and performance of plant species is essential for implementing remedial activities in dry and desert ecosystems. Bestak city, located in Hormozgan province, is home to numerous Anghuzeh plantations, which have the potential to produce gum, generate currency, and provide significant economic value for local communities. The region is characterized by elevations ranging from 1900 to 2500 meters. This species exhibits a greater geographical distribution in areas with sand, silt, and high acidity, with increased density and decreased distribution in clay-rich areas. According to the findings, it appears that this plant thrives in light soils.

کلیدواژه‌ها [English]

• Density
• distribution
• reagent
• vegetation
• Hormozgan