نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهدی گنجی ¹
• غلامرضا زهتابیان ²
• محمد جعفری ²
• حسن خسروی ³
• ریحانه مسعودی ⁴

¹ کارشناس ارشد بیابان زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

² استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

³ استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

⁴ دانشجوی دکتری بیابان‌زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

ایران به دلیل قرار گیری بخش گسترده‌ای از آن در منطقه خشک و نیمه خشک، فعالیت‌های کشاورزی از جمله روش‌های غلط آبیاری و مدیریت نادرست اراضی می‌تواند بطور گسترده‌ای تخریب خاک و بیابان‌زایی را باعث شود. بنابراین برای جلوگیری از تخریب هرچه بیشتر خاک این مناطق، باید تحقیقاتی برروی اراضی کشاورزی و نحوه بهره‌گیری از آنها انجام گیرد، تا مشخص گردد که آیا کشاورزی منجر به تخریب اراضی می‌شود یا خیر؟ برای دست‌یابی به این منظور، منطقه کویر میقان اراک ( حوزه آبخیز سوارآباد) بعنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب گردید. نقشه‌های مختلف منطقه، شامل نقشه خاک، طبقات ارتفاعی و کاربری اراضی به کمک تیم اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. پنج کاربری غالب منطقه شامل اراضی باغی، اراضی دیم، اراضی آبی، مرتع و اراضی بایر بعنوان تیمار مورد مطالعه در نظر گرفته شدند، نمونه‌برداری از خاک انجام شد و فاکتورهای خاک در دو گروه فاکتورهای اصلاحی خاک شامل ازت، کلسیم،منیزیم، هوموس و فاکتورهای تخریب خاک شامل شوری، نسبت جذب سدیم و اسیدیته، سدیم، کربنات و بی‌کربنات در عمق 0 تا 30 سانتی متری و 60-30 سانتی متر بررسی شدند. مطالعه فاکتورها در نرم افزار‌آماری SPSS بر اساس تجزیه واریانس انجام شد و در نهایت مطالعات نشان داد که بین تیمارها اختلاف معنی‌داری وجود دارد. همچنین در فاکتورهای اسیدیته، سدیم، بی‌کربنات و نسبت جذب سدیم، کاربری مرتع تیمار مطلوب در لایه سطحی مشخض گردید. با توجه به بررسی های انجام‌شده بر روی فاکتورهای اصلاحی و تخریبی خاک در لایه سطحی و تحتانی خاک مشخص شد که اراضی مرتعی از شرایط ایده‌آلی برخوردار است و تیمار اراضی دیم و بایر نامطلوب‌ترین تیمار می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

• کشاورزی
• تخریب اراضی
• تیمار مطلوب و نامطلوب
• کویر میقان

عنوان مقاله [English]

The Study of Soil Nutrients in Agriculture and Range land (Case study: Mighan plane)

نویسندگان [English]

• Mehdi Ganji ¹
• Gholamreza Zehtabian ²
• Mohammad Jafary ²
• Hasan Khosravi ³
• Reyhaneh Masoudi ⁴

چکیده [English]

In many parts of arid and semi-arid regions of Iran, agricultural activities such as mismanagement of land as well as inappropriate irrigation systems have seriously led to land degradation and desertification. Therefore, it is necessary to do some researches in order to determine which region is suitable for agriculture or not and if the region is suitable, what type of agriculture management should be applied prevalently. To achieve this goal, a region in Arak Mighan playa (Savarabad watershed) was chosen. At first, different maps of region including soil map, elevation and land use maps were prepared by ArcGIS 10.1. Five land uses were recognized as treatments including garden lands, dry farming systems, irrigation lands, dry lands and rangelands. Soil samples were taken and soil factors including N, Ca, Mg, and Humus as well as degradation factors such as EC, SAR, pH, Na and Hco₃ were measured at two depths of 0-30 cm and 30-60 cm. The analysis of factors was done by SPSS software and results showed that there were significant differences among treatments based on Duncan test.  In addition, rangeland was identified as a favorable treatment in terms of EC, pH, SAR in the surface layer. According to the results, it was found that rangelands had ideal conditions and dry farming and dry lands were identified as the most unfavorable treatments.

کلیدواژه‌ها [English]

• agriculture
• Land degradation
• suitable and unsuitable treatment
• Mighan playa