نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سعید رشوند ¹
• جمال مصفایی ²
• محمد درویش ³
• عمار رفیعی امام ⁴

¹ مسئول، مربی پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین

² دانشجوی دکترای آبخیزداری، دانشگاه یزد

³ مربی پژوهشی، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

⁴ دانشجوی دکترای سنجش از دور، دانشکده جغرافیا و علوم زمین دانشگاه گوتینگن آلمان

چکیده

پوشش گیاهی ­و تولید بیولوژیک یکی از عوامل مهم در تأمین نیازهای بشری ­و پایداری حیات و استقرار زیست­بوم­های موجودات زنده است و در صورت فقدان آن در اراضی طبیعی باعث متروکه و غیر­سکونی شدن عرصه خواهد شد. زوال پوشش گیاهی یکی از فرایند­های اصلی علل بیابان­زایی است. در این مقاله با استفاده از روش فائو و یونپ ارزیابی بیابان‌زایی از منظر زوال پوشش گیاهی در زیرحوضه­ی رود شور قزوین انجام گردید. بدین منظور ابتدا نقشه رقومی استعداد ذاتی آسیب­پذیری از میانگین هندسی سه شاخص رژیم رطوبتی، رژیم حرارتی و بافت و عمق خاک تهیه شد. برای تهیه نقشه رقومی نسبت گیاهان چند­ساله به یکساله، ابتدا نقشه تیپ­های گیاهی منطقه (31 تیپ همگن اصلی) تعیین و در هر تیپ 4 میکروپلات مستقر و درصد پوشش گیاهی و تولید برداشت شد. در نهایت از تلفیق نقشه‌های رقومی استعداد آسیب‌پذیری و نسبت گیاهان چند­ساله به یکساله، نقشه نهایی پتانسیل بیابان­زایی حاصل و طبقه­بندی شد. از کل سطح زیرحوضه که برابر2275000 هکتار است، اراضی کشاورزی و غیر­مرتعی با سطحی معادل 1034745 هکتار که 46 درصد زیرحوضه را دربرمی­گیرد، در طبقه­بندی ارزیابی قرار نگرفته و از بقیه آن، 31685 هکتار در کلاسه ناچیز، 1191394 هکتار در کلاسه متوسط و 17176 هکتار نیز در کلاسه شدید قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها

• حوضه رودشور قزوین
• مدلFAO-UNEP
• بیابان¬زایی
• فرسایش خاک
• استعداد آسیب پذیری خاک

عنوان مقاله [English]

Investigation on potential of desertification in terms of decay of vegetation Case study: Rude shoor, Qazvin

نویسندگان [English]

• Saeed Rashvand ¹
• Jamal Mosafaee ²
• Mohammad Darvish ³
• Ammar Rafee emam ⁴

¹ Research Instructor, Research Center for Agriculture and Natural Resources of Ghazvin Province, Ghazvin, Iran

² PhD. Student in Watershed Management, Faculty of Natural Resources, Yazd University, Yazd, Iran

³ Research Instructor, Desert Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, Iran

⁴ PhD. Student in Remote Sensing, Faculty of Geography and Geoscience, Gottingen University, Germany

چکیده [English]

Vegetation and biological production is one of the most important factors in providing human needs and sustainability of ecosystems and living organisms. Otherwise, the natural lands will become desert and non-residential regions. Deterioration of vegetation is one of the major causes of desertification. In the current research, the assessment of desertification in terms of deterioration of vegetation was performed using the FAO and UNEP method in Rood shoor, Qazvin. For this purpose, the digital map of potential vulnerability was generated from geometric mean of three indices including moisture regime, temperature regime, soil depth and texture. For digital mapping of perennial to annual plants ratio, the map of vegetation types (31 even vegetation types) was prepared and in each type four plots were established in order to record the production and canopy cover percentage. Finally, the final map of potential desertification was generated and classified by the integration of digital maps of potential vulnerability and perennial to annual plants ratio. From the total area of the sub basin which is equal to 2275000 hectares, agricultural lands and non rangelands (1034745 ha) which covers 46 % of the sub basin were not assessed in the classification. The rest was classified as follows: 31685 ha (low), 1191394 ha (medium) and 17176 ha (high).   

کلیدواژه‌ها [English]

• sub basin of Rude shur Qazvin
• FAO-UNEP model
• desertification
• soil erosion
• potential vulnerability