نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاضل امیری ¹
• حسین ارزانی ²

¹ استادیار گروه مرتع داری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر

² استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

ارزیابی اراضی مرتعی به­معنی شناسایی و ارزیابی تولید بالفعل و بالقوه، به­منظور بهره­برداری بهینه از این منبع با ارزش طبیعی است. در این تحقیق، مدل شایستگی استفاده مشترک از مراتع منطقه با استفاده از روش پیشنهادی فائو (1991) و سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) با ملاحظه عوامل مؤثر بر شایستگی استفاده مشترک تعیین گردید. در این تحقیق، نمونه­برداری در تیپ­های گیاهی منطقه (به­عنوان واحدهای مدیریت پوشش گیاهی) به روش تصادفی با استقرار 3 ترانسکت 200 متری و اندازه­گیری داده­های درصد پوشش و تولید پوشش گیاهی در پلاتهای 1 مترمربعی برداشت شد. با تلفیق سه معیار علوفه قابل دسترس، منابع آب و حساسیت خاک به فرسایش مدل شایستگی نهایی مرتع از نظر چرای دام تعیین شد. نتایج مدل نهایی شایستگی چرای مشترک نشان داد که هیچ سطحی در طبقه شایستگی ₁S (بدون محدودیت) قرار نگرفت؛ 36/694 هکتار (7/9 درصد) در طبقه شایستگی ₂S (با محدودیت اندک)، 35/5439 هکتار (9/75 درصد) در طبقه شایستگی ₃S (با محدودیت زیاد) و 81/1025 هکتار (3/14 درصد) در طبقه شایستگی N (غیرشایسته) قرار گرفت. مهمترین عوامل کاهش­دهنده مدل شایستگی حساسیت خاک به فرسایش نحوه استفاده از زمین و پوشش زمین و در مدل شایستگی تولید علوفه پایین بودن میزان علوفه قابل دسترس نسبت به تولید کل و حضور گیاهان با خوشخوراکی پایین در ترکیب گیاهان قابل چرای دام تشخیص داده شد. به‌طورکلی از نظر منابع آب مشکل جدی برای شرب دام مشاهده نشد، فقط در برخی مناطق دوری از منابع آب و شیب زیاد سبب کاهش و یا محدودیت شایستگی چرا گردید. بنابراین از بین کلیه خصوصیات اراضی مطالعه شده خصوصیات مربوط به پوشش گیاهی و تولید علوفه مهمترین عامل کاهش‌دهنده شایستگی مراتع منطقه برای چرای مشترک گوسفند و بز شناخته شد.
 

کلیدواژه‌ها

• مدل شایستگی مرتع
• استفاده مشترک
• فائو
• چرای دام و سیستم اطلاعات جغرافیایی

عنوان مقاله [English]

Range suitability model for common use of sheep and goats

نویسندگان [English]

• Fazel Amiri ¹
• Hossein Arzani ²

¹ Assistant Professor, Department of Range Management, Islamic Azad University, Busheher Branch, Busheher, Iran

² Professor, Faculty of Natural Resources, University of Theran, Karaj, Iran

چکیده [English]

Range inventory is the recognition and evaluation of potential and actual production in order to take optimal utilization of this valuable natural resource. In this research, range suitability model for common use was determined by FAO (1991) and GIS with consideration of factors that affect the range suitability for grazing. Sampling was performed in vegetation types randomly through the establishment of three transects of 200 m. Cover percentage and production were measured in quadrates of 1m². Three criteria of available forage, water resources and erosion sensitivity were integrated to classify range lands suitability for livestock grazing. According to the results, there was no class of S₁, however 694.36 hectares (9.7%) of rangeland was classified as class S₂ and 5439.35 hectares (75.9%) was classified as class S₃ with high limitation. In addition, 1025.81 hectares (14.3%) was not suitable for common grazing (class N). Most important limiting factors in soil erosion models were types of land use and land cover. Generally, there was no serious problem in terms of water resources in the study area. Only, in some parts of the watershed high distances from watering point and slope caused reduction in grazing suitability. Among rangeland characteristics cover and production were most important limiting factors in the study area.

کلیدواژه‌ها [English]

• Range suitability model
• common use
• FAO
• livestock grazing and GIS