نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه سالاریان ¹
• جمشید قربانی ²
• نصرت اله صفائیان ³

¹ کارشناسی ارشد مرتع¬داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

² استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

³ استاد گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

چرای دام به­طور مستقیم یا غیرمستقیم بر ساختار و پویایی پوشش گیاهی مراتع تأثیر دارد. این اثرها را می­توان با انجام قرق در سطح مرتع مورد ارزیابی قرار داد. در این تحقیق تغییرات ترکیب گونه­ای و برخی شاخصهای پوشش گیاهی مرتع (گروه­های گیاهی، تولید، تنوع و غنا گونه­ای) در دو سطح قرق (حدوداً به مدت ده­سال) و خارج قرق در بخشی از مراتع چهارباغ در استان گرگان مورد مقایسه قرار گرفتند. درصد پوشش تاجی، درصد سنگ و سنگریزه، خاک لخت، لاشبرگ و تولید در پلات­های یک­متر­مربعی اندازه­گیری شدند. نتایج مطالعه نشان داد که تعداد 34 گونه به صورت مشترک در منطقه قرق و خارج قرق، 7 گونه فقط در منطقه قرق و 11 گونه تنها در منطقه خارج قرق حضور داشتند. نتایج آزمون t نشان داد که قرق باعث افزایش معنی­دار در درصد تاج پوشش برخی گونه­های مرغوب مرتعی نظیر Agropyron intermedium، A. trichophorum وFestuca ovina  گردید. همچنین حذف چرای دام به­طور معنی­داری افزایش درصد تاج پوشش همی­کریپتوفیتها، گندمیان، پهن­برگان علفی و گیاهان چندساله را در پی داشت. شاخص تنوع سیمپسون و همچنین تعداد گونه به­طور معنی­داری در منطقه قرق افزایش یافتند. به‌طوری‌که قرق موجب افزایش معنی­دار در تولید گندمیان و میزان تولید کل گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که انجام قرق مرتع در حدود یک دهه برخی تغییرات در پوشش گیاهی را در این ناحیه رویشی در پی داشته است.

کلیدواژه‌ها

• چرای دام
• غنا و تنوع گونه ای
• تولید
• گروه های کارکردی

عنوان مقاله [English]

Vegetation changes under exclosure and livestock grazing in Chahar Bagh rangelands in Golestan province

نویسندگان [English]

• Fatemeh Salarian ¹
• Jamshid Ghorbani ²
• Nosrat Allah Safaeian ³

¹ M.Sc. in Range Management, Faculty of Natural Resources, Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Sari, Iran

² Assistant Professor, Faculty of Natural Resources, Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Sari, Iran

³ Professor, Faculty of Natural Resources, Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Sari, Iran

چکیده [English]

Grazing animals affect rangeland vegetation structure and function directly and indirectly. These effects can be assessed in exclosures. In this study, the vegetation composition and some vegetation indices (functional groups, biomass, species diversity and richness) were compared in an exclosure (livestock excluded for about 10 years) and grazed areas in Chahar Bagh rangeland in Golestan province. The percentage of canopy cover, stone and gravel, bare ground, litter and the biomass were estimated in quadrates of 1 m². Results showed that there were 34 species common in both areas while 7 and 11 species were restricted to exclosure and grazed areas, respectively. Results of t-test showed that exclosure significantly increased the percentage of canopy cover of some desirable species such as Agropyron intermedium, A. trichophorum, Festuca ovina. Also, the percentage of canopy cover of hemicryptophyte, grasses, forbs, and perennials significantly increased in exclosure area. Moreover, Simpson diversity index and species number significantly increased in exclosure. The biomass of grasses and total biomass also significantly increased from grazed area to exclosure. According to the results, exclosure for less than ten years could cause some changes in vegetation of this rangeland.

کلیدواژه‌ها [English]

• Grazing
• richness and diversity
• biomass
• Functional Groups