نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• جلال عبداللهی ¹
• حسین نادری ²
• محمدرضا میرجلیلی ³
• منیرالسادات طباطبایی زاده ⁴

¹ مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

² کارشناس ارشد مرتع¬داری، دانشگاه تربیت مدرس

³ کارشناس پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

⁴ کارشناسی ارشد مدیریت مناطق بیابانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

شناخت رفتار و عمل گونه­های گیاهی و ارتباط اکولوژیکی آنها با متغیرهای محیطی به­عنوان قسمت مهمی از اطلاعات مورد نیاز در برنامه­های اصلاح، احیاء و بهره­برداری صحیح از مراتع، ضروری و اساسی است. در این تحقیق اثر عوامل محیطی بر خصوصیات کمی رشد گونه استیپا (Stipa barbata) در منطقه ندوشن استان یزد، با استفاده از روش رسته­بندی بررسی شد. به این منظور با استفاده از نقشه پوشش گیاهی منطقه و بازدید­های میدانی، 25 رویشگاه از این گونه شناسایی و در منطقه معرف هر رویشگاه با روش تصادفی- سیستماتیک در امتداد 3 ترانسکت خطی 500 متری، 30 پلات نمونه­برداری مستقر شد. در داخل پلات­ها، فهرست گیاهان موجود، درصد تاج پوشش، تعداد گیاهان و تولید تعیین گردید. همچنین در ابتدای هر ترانسکت پروفیل حفر شد که با توجه به مرز تفکیک افق­ها در منطقه و عمق ریشه­دوانی از عمق 30-0 سانتی­متری نمونه خاک برداشت شد، نمونه­ها با هم مخلوط شدند تا یک نمونه ترکیبی بدست­آمد. در هر نمونه خصوصیات درصد رس، سیلت، ماسه، ماده آلی، آهک، اسیدیته، هدایت الکتریکی، سدیم، کلسیم و منیزیم اندازه­گیری شد. در هر سایت نمونه­برداری، خصوصیات توپوگرافی از قبیل شیب، ارتفاع و جهت، اندازه­گیری شده و نوع سازند نیز با استفاده نقشه زمین­شناسی منطقه تعیین گردید. ماتریس ویژگیهای محیطی و گونه­ای تهیه شد و رابطه بین خصوصیات رویشی و متغیرهای محیطی با استفاده از روش تجزیة تطبیقی متعارفی (CCA) تعیین شد. نتایج این تحقیق نشان داد که بین تاج پوشش، تراکم و تولید گونه استیپا با عوامل خاکی، همبستگی معنی­دار وجود دارد. این نتایج حکایت از آن دارد که از بین متغیرهای خاکی، بافت، اسیدیته، نسبت جذب سدیم، نسبت کلسیم به سدیم، آهک و درصد سنگریزه بیشترین تأثیر را بر تاج پوشش، تراکم و تولید گونه استیپا دارند. البته اثر متغیرهای توپوگرافی بر خصوصیات رشد گونه مورد مطالعه معنی‌دار نبود. به‌طوری‌که روند تغییرات خصوصیات رشد گونه استیپا با نوع سازند زمین­شناسی رابطه معنی­داری داشت.
 

کلیدواژه‌ها

• Stipa barbata
• رسته¬بندی
• عوامل محیطی
• تجزیه تطبیقی متعارفی (CCA)
• منطقه ندوشن یزد

عنوان مقاله [English]

Effects of some environmental factors on growth characteristics of stipa barbata species in steppe rangelands of Nodoushan -Yazd

نویسندگان [English]

• Jalal Abdollahi ¹
• Hossein Naderi ²
• Mohammad Reza Mirjalili ³
• Monireh sadat Tabatabaeezadeh ⁴

¹ Research Instructor, Research Center for Agriculture and Natural Resources, Yazd, Iran

² M.Sc. of Range Management, Tarbiat Modares University, Nour, Iran

³ Research Expert, Research Center for Agriculture and Natural Resources, Yazd,Iran

⁴ M.Sc. of Desert Region Management, University of Tehran, Karaj, Iran

چکیده [English]

Understanding the behavior and action of plant species and their ecological relationships with environmental variables is essential as an important part of the information required in range improvement, rehabilitation and proper utilization of rangelands. In this research, the effects of environmental factors on quantitative growth characteristics of Stipa barbata were investigated by ordination method in rangelands of Nodoushan –Yazd. For this purpose, twenty five sites were identified using the vegetation map and field visits, and in each reference area 30 plots were established along 3 transects of 500 m with random-systematic sampling. Inside the plots, a list of existing species, canopy cover, number of species and production were recorded. Three soil samples were taken from 0–30 cm depth. Soil samples were pooled together to obtain a composite sample. Clay, silt, sand, organic matter, lime, pH, electrical conductivity, sodium, calcium and magnesium were measured. Topographic features such as slope, altitude and aspect, were also recorded, and the type of formation was determined using geological maps. The relationships between growth parameters of stipa barbata and environmental factors were determined using Canonical Correspondence Analysis (CCA) method. Results showed that there were significant correlations among canopy cover, density and yield with soil factors. According to the results, among soil factors, soil texture, pH, SAR, Ca⁺²/Na⁺, calcium carbonate (T.N.V) and gravel had the most influence on canopy cover, density and yield. The effect of topography variables on growth characteristics was not significant. A significant relationship was found between growth characteristics of S. barbata and the type of geological formation.

کلیدواژه‌ها [English]

• Stipa barbata
• ordination
• environmental factors
• canonical correspondence cnalysis (CCA)
• Nodoushan-Yazd