نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• اصغر مصلح آرانی ¹
• غلامرضا بخشی خانیکی ²
• بی بی عذرا حکیمی بافقی ³

¹ استادیار، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزد

² استاد، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور تهران

³ کارشناس ارشد علوم گیاهی دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

پتاسیم، سدیم و پرولین نقش مهمی در سازگاری گیاهان به شرایط خشکی دارند. توزیع و پراکنش این مواد در گیاهان مناطق خشک و بیابانی به خوبی روشن نیست. در این تحقیق، تجمع این مواد در سه گونه Calligonum  polygonoides، Hammada salicornia و Stipagrostis pennata که از گیاهان مهم و از رویشهای طبیعی ایرانی و تورانی می­باشند، مورد بررسی قرار گرفت. 6 پایه از هر گونه در شرایط (فرم رویشی) مشابه، در فصل تابستان انتخاب گردید. اندازه­گیری رطوبت خاک نشان داد که گیاهان در تنش خشکی قرار دارند. به­طوری­که نیمی از این گیاهان تحت تیمار آبیاری قرار گرفتند. مقدار پتاسیم، سدیم و پرولین در ساقه و ریشه این گیاهان اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد که مقدار پرولین در ساقه و ریشه گیاه سبط (Stipagrostis pennata) به طور معنی­داری بیشتر از دو گیاه دیگر و بیشتر از سبط تحت آبیاری بود. همچنین مقدار پتاسیم گیاه رمس (Hammada salicornia) به­طور معنی­داری بیشتر از دو گیاه دیگر و بیشتر از رمس تحت آبیاری بود. مقدار پتاسیم در ریشه رمس نیز بیشتر از دو گونه دیگر، ولی مقدار آن با گیاهان تحت آبیاری اختلاف معنی­داری نداشت. سدیم در رمس نیز مانند پتاسیم از مقدار بیشتری برخوردار بود، اما تفاوت معنی­داری در مقدار آن بین دو تیمار تحت آبیاری و فاقد آبیاری مشاهده نشد. گیاه اسکنبیل (Calligonum  polygonoides) بعد از رمس از تجمع بیشتر سدیم در ساقه­ی خود برخوردار بود. مشابه ساقه، ریشه­های رمس و اسکنبیل نیز دارای سدیم بیشتری در مقایسه با سبط بودند. نتایج این آزمایش همچنین نشان داد که در هر سه گیاه به­ویژه در سبط نسبت K/Na در ریشه گیاهان در حال تنش خشکی کمتر و در ساقه دو گیاه سبط و رمس بیشتر از پایه­های آبیاری شده می­باشد. بنابراین نتیجه­گیری شد که هر سه این گیاهان راهبرد متفاوتی در مقابله با خشکی اتخاذ می­نمایند.

کلیدواژه‌ها

• رمس
• اسکنبیل
• سبط
• گیاهان مقاوم به خشکی
• یزد

عنوان مقاله [English]

Characteristics of Na+, K+ and free proline distribution in three xerophytes of Stipagrostis pennata, Calligonum polygonoides and Hammada salicornia, in Yazd province

نویسندگان [English]

• Asghar Mosleh Arany ¹
• Gholamreza Bakhshi Khaniki ²
• Bibi ozra Hakimi Bafghi ³

¹ Assistant Professor, Faculty of Natural Resources, Yazd University, Yazd, Iran

² Professor, Faculty of Sciences, Tehran Payame Noor University, Tehran, Iran

³ M.Sc. in Botanical Science, Payam Noor University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Potassium, sodium and free proline play important roles in adaptation of plant species to arid conditions. Distribution of Na⁺, K⁺ and free proline in desert plants is not clear. In this study, the accumulation of Na⁺, K⁺ and free proline was investigated in three species namely, Stipagrostis pennata, Calligonum polygonoides and Hammada salicornia. These species are naturally distributed in Irano-Turanian region. Six plants were selected from each species in the same conditions, in the dry summer of 2010. Soil humidity measurement showed that all plants were in drought conditions. Half of these plants were irrigated. The quantities of Na⁺, K⁺ and proline were determined in the roots and stems of all samples. Results showed that the concentrations of free proline in the stem and root of S. pennata were significantly higher than that of other two species and irrigated S. pennata. Furthermore, the concentration of K⁺ in the stem of H. salicornia was significantly higher than that of other two species and irrigated H. salicornia. Also, the concentration of K⁺ in the root of H. salicornia was higher than that of other species, but this concentration was not significantly different from the irrigated species. Sodium, like potassium content was higher in H. salicornia, but significant difference was not observed in its quantity between irrigated and unirrigated species. C. polygonoides after H. salicornia accumulated large quantities of Na⁺ in its stem. Sodium content was higher in the root of H. salicornia and C. polygonoides in comparison with S. pennata. Results also showed that K/Na ratio was less in roots of unirrigated species in all three species, particularly in S. pennata while it was high in stems of S. pennata H. salicornia compared to irrigated species. Consequently, it was concluded that these three species chose different strategies to cope with drought.

کلیدواژه‌ها [English]

• NA+
• K+
• Proline
• Stipagrostis pennata
• Calligonum polygonoides
• Hammada salicornia
• xerophyte
• Yazd province