نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• رضا تمرتاش

مربی، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

در مراتع کوهستانی وجود ترکیب پیچیده­ای از عوامل مانند توپوگرافی، مراحل رشد پوشش گیاهی و توزیع آب، منجر به بروز مسائلی در توزیع چرا می­شود. به­منظور کمک در انتخاب ابزار مناسب تصحیح پراکنش چرا در مراتع کوهستانی، بررسی تأثیر توپوگرافی بر پوشش گیاهی مراتع ییلاقی حوزه واز در استان مازندران مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور، ابتدا با بازدید میدانی و شناسایی قطعات همگن از نظر چرای دام، 5 واحد بهره­برداری تعیین گردید و مناطقی به­عنوان معرف در آنها انتخاب و نمونه­برداری به روش تصادفی صورت گرفت. اندازه قطعات نمونه یک متر مربع و تعداد آن به روش آماری تعیین شد. در هر پلات، تولید به روش قطع و توزین، میزان بهره­برداری با استفاده از روش ارتفاع به وزن و بر اساس وزن خشک و درصد تاج پوشش هر گونه گیاهی اندازه­گیری شد. در نهایت با استفاده از نرم­افزار SPSS، مقایسه عوامل گیاهی مورد بررسی در واحدهای بهره­برداری با استفاده از طرح کاملاً تصادفی با تکرارهای نامساوی انجام شد، و ضریب همبستگی بین هر یک از متغیرهای مستقل (شیب، جهت و ارتفاع) با متغیرهای وابسته (تولید، درصد تاج پوشش و بهره­برداری) تعیین گردید. همچنین مؤثرترین عامل از بین آنها و اثر متقابل متغیرهای مستقل به کمک رگرسیون چندمتغیره گام به گام تعیین شد. نتایج این تحقیق نشان داد که از بین عوامل توپوگرافی مورد مطالعه، شیب و بعد جهت بیشترین همبستگی را با میزان بهره­برداری دام داشته و عامل ارتفاع رابطه­ای نشان نداده است، ولی بر میزان تولید و تاج پوشش گیاهی مؤثر بوده است.

کلیدواژه‌ها

• توپوگرافی
• بهره برداری
• پراکنش دام
• مازندران

عنوان مقاله [English]

Investigation on the relationship between vegetation characteristics and topographic factors in utilization units of mountainous rangelands of Vaz, Mazandaran

نویسنده [English]

• Reza Tamartash

Instructor, Department of Range and Watershed Management, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Mazandaran, Iran

چکیده [English]

In mountainous rangelands, there is a complex combination of factors such as topography, vegetation growth stages and water distribution which affect grazing distribution. This research was conducted to investigate the effect of topography on vegetation of summer rangelands of Vaz, Mazandaran province. Five utilization units were selected on the basis of field survey and identifying homogenous grazing units. Key areas were obtained in each unit and sampling was done randomly. Size of the quadrates was 1m² and the number was calculated by statistical method. In each quadrate, yield was measured by clip and weigh method and utilization rate was determined using height to weight ratio (based on dry weight). Vegetation cover percentage was also recorded. Finally, comparison of plant characteristics in utilization units was performed by SPSS in a completely randomized design with unequal replications. Then, correlation coefficient between each of the independent variables (slope, aspect and height) and dependent variables (yield, canopy cover percentage and utilization) was determined. Also, the most effective factor and interaction effects of independent variables were obtained by stepwise multiple regression analysis. Results showed that slope and aspect had the most correlation with livestock utilization respectively, but no relationship was found for elevation while it affected yield and canopy cover.

کلیدواژه‌ها [English]

• topography
• utilization
• Grazing distribution
• Mazandaran