نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نعمت اله مددی زاده ¹
• حسین ارزانی ²
• قوام الدین زاهدی ²
• نجمه فاریابی ³

¹ دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات تهران

² استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

مدیریت صحیح  مراتع و دستیابی به توسعه پایدار مستلزم طراحی یک سیستم جامع مدیریتی است که حرکت در این راستا  متأثر از در اختیار داشتن اطلاعات قوی و مستدل کمی و کیفی از تمام ویژگی‌های مراتع به‌ویژه پوشش گیاهی و عوامل تأثیر گذار بر آنهاست. در این مطالعه تأثیر قرق بر پوشش گیاهی مراتع داخل قرق (مرجع) و خارج قرق (بحرانی)، در دو سایت مطالعاتی بررسی، و در هر سایت، مناطق تحت چرا و بدون چرا با یکدیگر مقایسه گردید. با استفاده از روش سیستماتیک- تصادفی، تعداد 160 پلات در ابعاد 5/1×2 متر انداخته شد، در داخل هر پلات، درصد پوشش تاجی هر گونه، لاشبرگ، سنگ و سنگریزه و خاک لخت تعیین و گونه‌های موجود براساس کلاس گیاهی ( I  ، II و III ) برای تعیین تراکم، تفکیک و میزان تولید علوفه خشک اندازه‌گیری شد. برای بدست آوردن وضعیت مرتع از روش چهار عاملی و برای تعیین گرایش مرتع از ترازوی گرایش استفاده شد. طبق نتایج بدست آمده، در اثر قرق پارامترهایی همانند پوشش لاشبرگ، تولید، درصد تاج پوشش و ترکیب گونه‌ای کلاس خوشخوراکی I به‌ترتیب 72/24%، 42/37%، 6/23% و 6/80%  نسبت به مناطق خارج قرق افزایش داشته، و در شرایط یکسان درصد خاک لخت، سنگ و سنگریزه، ترکیب گونه‌ای کلاس III به‌ترتیب به میزان 29/34%، 16/17% و 96/26% در اثر قرق کاهش یافته است که در تمامی بررسی‌ها اختلاف میانگین تمامی پارامترها در مناطق داخل و خارج قرق در هر دو سایت مطالعاتی معنی‌دار شد. بررسی وضعیت و گرایش مرتع نیز حکایت از آن‌ داشت که اعمال پدیده قرق  باعث حرکت و ارتقاء از وضعیت ضعیف به خوب و گرایش نیز از منفی تا ثابت و مثبت گردید.

کلیدواژه‌ها

• بحرانی
• مرجع
• ترکیب گیاهی
• قرق
• سایت مطالعاتی

عنوان مقاله [English]

Effects of exclosure management on rangelands of Khabr National Park

نویسندگان [English]

• Nematollah Madadi Zadeh ¹
• Hossein Arzani ²
• Ghavaloddin ahedi ²
• Najmeh Faryabi ³

¹ PhD Student of Range Management, Science and Research Branch, Islamic Azad University

² Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran

³ PhD Student of Range Management, Science and Research Branch, Islamic Azad University

چکیده [English]

In the current study, the effects of exclosure were examined on rangeland vegetation at two study sites including, reference site (inside the exlosure) and critical site (outside the exclosure). Research was conducted by the systematic-random method and 160 2*1.5 m plots were established. Inside each plot, the percentage of canopy cover, litter, gravel and bare soil as well as density of class I, II, and III species were recorded. Dry matter yield was also calculated. Four-factor method and trend balance method were applied to determine the range condition and range trend, respectively. According to the obtained results, due to the exclosure, litter, yield, canopy cover percentage and class I species composition increased up to 24.72%, 37.42%, 23.6%, and 80.6%, respectively. On the other hand, the percentage of bare soil, gravel, and class III species composition decreased to 34.29%, 17.16%, and 26.96%, respectively. Mean differences in all parameters inside and outside the exclosure were significant at both study sites.  Our results also indicated that exclosure led to the improvement of range condition and range trend.

کلیدواژه‌ها [English]

• Critical
• reference
• Plant composition
• Exclosure
• study site