مجید دشتی؛ امرعلی شاهمرادی؛ حامد ظریف کتابی؛ اصغر پاریاب؛ غلامرضا حسینی بمرود؛ صدیقه زارع کیا
دوره 16، شماره 3 ، آذر 1388، ، صفحه 401-408
چکیده
گیاه مرتعی Salsola orientalis گونه‌ای پایا از خانواده Chenopodiaceae می‌باشد که بدلیل خوشخوراکی و مطلوبیت و نیز خشکسالیهای اخیر، شدیدا"مورد چرای دام واقع شده، بطوری که در برخی از مناطق حذف گردیده و یا در حد تک‌بوته‌هایی بر جای مانده است. برای مطالعه آتاکولوژی این گونه در منطقه خراسان (شامل سه استان خراسان فعلی)، ابتدا کلیه رویشگاههای ...
بیشتر
گیاه مرتعی Salsola orientalis گونه‌ای پایا از خانواده Chenopodiaceae می‌باشد که بدلیل خوشخوراکی و مطلوبیت و نیز خشکسالیهای اخیر، شدیدا"مورد چرای دام واقع شده، بطوری که در برخی از مناطق حذف گردیده و یا در حد تک‌بوته‌هایی بر جای مانده است. برای مطالعه آتاکولوژی این گونه در منطقه خراسان (شامل سه استان خراسان فعلی)، ابتدا کلیه رویشگاههای آن مشخص گردید و با تعیین چندین سایت مطالعاتی خصوصیات رویشگاهی (اقلیم، توپوگرافی و خاک) آن بررسی شد. سپس، مطالعه بر روی مواردی از قبیل فنولوژی، نحوه تولید مثل، پوشش تاجی، تراکم و نیز سیستم ریشه این گیاه متمرکز گردید. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که دامنه ارتفاعی رویشگاههای این گونه مرتعی از حداقل 500 متر تا حداکثر 1500 متر ارتفاع از سطح دریا متغیر است. این گونه مرتعی در تمام جهات شیب دیده شد و در عرصههای با شیب 5 تا 40 درصد رویش دارد. میانگین بارندگی در این رویشگاهها 150 تا 400 میلیمتر برآورد شد. متوسط درجه حرارت سالانه از حداقل 10 تا 5/17 درجه سانتیگراد متفاوت است. در منطقه خراسان، این گیاه در بیشتر رویشگاههایش بصورت همراه با گونههای غالب Artemisia diffusa، Poa bulbosa ، Artemisia sieberi و نیز سایر گونههای جنس Salsola مشاهده می‌شود. مطالعات خاکشناسی نشان داد که این گونه مرتعی خاکهای با عمق متوسط تا عمیق و بافت لومی شنی تا لومی سیلتی را می‌پسندد. همچنین ملاحظه شد که رویشگاههای این گونه مرتعی عمدتا" دارای خاکهای با اسیدیته خنثی تا کمی قلیایی (8/7-4/7) میباشند و میزان هدایتالکتریکی در آنها از 8/0 تا 2/7 دسیزیمنس بر متر در نوسان است. بررسی سیستم ریشه آن نشان داد که گونه مورد نظر دارای ریشههای مستقیم با انشعابهای فرعی فراوان است. عمق نفوذ ریشهها در خاک حداکثر تا 5/1 متر دیده شد. رشد رویشی این گیاه از اواسط اسفند ماه با ظهور برگهای متقابل رشتهای آغاز میگردد و تا اواسط خرداد به طول می‌انجامد. گلدهی از اوایل خرداد آغاز می‌شود و در اواسط مهرماه بذرها حالت شیری و خمیری دارند. مرحله رسیدگی بذر این گیاه از اوایل تا اواخر آبان است. بذرهای آن به تدریج از اوائل تا اواسط آذرماه ریزش میکنند. نتایج همچنین نشان داد که قوه نامیه بذرهای این گیاه با گذشت زمان و در شرایط نگهداری طبیعی بهشدت کاهش مییابد. زادآوری این گونه مرتعی در طبیعت عمدتا" توسط بذر صورت میگیرد. نتایج حاصل از تجزیه ترکیبات شیمیایی قسمت علوفه این گیاه در مرحله بذردهی نشان داد که علوفه خشک آن دربرگیرنده 8/13 درصد پروتئین، 28/18 درصد خاکستر، 62/2 درصد کلسیم و 19/26 درصد فیبر می‌باشد
