اسفندیار جهانتاب؛ رضا یاری؛ یاسر قاسمی آریان؛ مریم صفاری امان؛ هادی مودب
دوره 29، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 161-170
چکیده
از آنجا که امروزه توسعه پوشش گیاهی، به عنوان سادهترین و ارزانترین روش ذخیره کربن مازاد جو مطرح است، تعیین ذخیره کربن گونهها، نقش مهمی در برنامهریزی و تعیین ارزش خدمات اکوسیستمی پوشش گیاهی مراتع خواهد داشت. در این راستا، هدف از این تحقیق برآورد میزان ذخیره کربن دو گونه درمنه دشتی (Ar. sieberi) و وشا (D. ammoniacum)، تعیین ارزش اقتصادی حاصل ...
بیشتر
از آنجا که امروزه توسعه پوشش گیاهی، به عنوان سادهترین و ارزانترین روش ذخیره کربن مازاد جو مطرح است، تعیین ذخیره کربن گونهها، نقش مهمی در برنامهریزی و تعیین ارزش خدمات اکوسیستمی پوشش گیاهی مراتع خواهد داشت. در این راستا، هدف از این تحقیق برآورد میزان ذخیره کربن دو گونه درمنه دشتی (Ar. sieberi) و وشا (D. ammoniacum)، تعیین ارزش اقتصادی حاصل از ذخیره کربن این دو گونه و مشخص کردن سهم هر یک از اندام هوایی، اندام زیرزمینی و خاک در میزان ذخیره کربن در مراتع منطقه درهباز شهرستان سرایان خراسانجنوبی میباشد. برای این منظور با نمونهبرداری خاک و پوشش گیاهی از طریق استقرار ترانسکت و پلات به روش تصادفی-سیستماتیک، تعداد 10 پایه از دو گونه درمنه دشتی و وشا انتخاب و خصوصیات رویشی و اندام هوایی و زیرزمینی هر یک بهطور کامل نمونهگیری شد. نمونهها به آزمایشگاه منتقل و ضریب تبدیل ترسیبکربن هر اندام گیاهی به صورت جداگانه توسط روش احتراق تعیین گردید. همچنین درصد کربن آلی خاک با روش والکیبلک اندازهگیری شد. در ادامه، با استفاده از روش ارزشگذاریِ مخارج انتشار کربن و لحاظ کردن ارزش پولی 3/25 دلار برای هر تن ذخیره کربن، ارزش اقتصادی آن تعیین گردید. نتایج نشان داد که مقدار کل ذخیرهکربن در اندام هوایی و زیرزمینی مربوط به گونه وشا بهترتیب 9/40 و 9/248 و در اندام هوایی و زیرزمینی مربوط به گونه درمنه دشتی بهترتیب 9/1170 و 238 تن است. همچنین مقدار ذخیره کربن خاک زیر تاج پوشش گونه درمنه دشتی و وشا بهترتیب 13/23 و 38/12 کیلوگرم در مترمربع برآورد گردید که نسبت به فضای باز (شاهد= 29/6 کیلوگرم در مترمربع) اختلاف معنیداری را نشان داد (p≤0.01). ارزش ریالی ذخیره کربن برای اندامهوایی و زیرزمینی درمنه دشتی و وشا بهترتیب برابر 8، 6/1 و 02/0، 7/1 میلیارد ریال و همچنین ارزش اقتصادی ذخیره کربن خاک زیر تاج پوشش درمنه دشتی و وشا برابر 1/26 و 14 میلیارد ریال برای کل مرتع (با مساحت 8732 هکتار) محاسبه شد. با توجه به ظرفیت بالای ذخیرهکربن گونه درمنه دشتی، پیشنهاد میشود از این گونه برای احیاء مراتع مذکور و مراتع مشابه استفاده شود.
محسن فراهی؛ مرتضی مفیدی چلان؛ فیروزه مقیمی نژاد؛ رسول خطیبی؛ اسفندیار جهانتاب
دوره 21، شماره 2 ، شهریور 1393، ، صفحه 307-316
چکیده
بهمنظور مدیریت اکوسیستمهای مرتعی، شناخت اجزای آن و تأثیر متقابل آنها بر یکدیگر ازجمله خاک و پوشش گیاهی ضروریست. بدین منظور در پژوهش حاضر تأثیر گونههای گیاهی گز و تاغ بر ویژگیهای خاک در منطقه نیاتک سیستان بررسی شد. بنحوی که پس از شناسایی مناطق کشت این گونهها در پایان فصل رویش، نمونهبرداری در مناطق معرف هر گونه به ...
بیشتر
بهمنظور مدیریت اکوسیستمهای مرتعی، شناخت اجزای آن و تأثیر متقابل آنها بر یکدیگر ازجمله خاک و پوشش گیاهی ضروریست. بدین منظور در پژوهش حاضر تأثیر گونههای گیاهی گز و تاغ بر ویژگیهای خاک در منطقه نیاتک سیستان بررسی شد. بنحوی که پس از شناسایی مناطق کشت این گونهها در پایان فصل رویش، نمونهبرداری در مناطق معرف هر گونه به روش تصادفی سیستماتیک از خاک انجام شد، به این صورت که در ابتدا و انتهای هر ترانسکت نمونهبرداری از خاک پای گونهها از دو عمق 10-0 و 20-10 سانتیمتری انجام شد؛ همچنین نمونه خاک از مناطق شاهد برداشت و بعد ویژگیهای خاک از قبیل اسیدیته، ماده آلی، هدایت الکتریکی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، سدیم و بیکربنات اندازهگیری شدند. تجزیه و تحلیل نتایج با استفاده از آزمون t مستقل انجام شد. نتایج نشان داد در هر دو عمق بجز اسیدیته که به طور معنیداری کاهش یافته است، سایر ویژگیهای خاک پای گونههای تاغ و گز در مقایسه با مناطق شاهد به طور معنیداری افزایش پیدا کرده است. کاهش پتاسیم در هر دو عمق عرصه گزکاری شده نسبت به منطقه شاهد نیز معنیدار بود. مقایسه اثرات تاغ و گز روی خاک نشان داد که در هر دو عمق مورد بررسی، بهطور کلی افزایش شاخصهای حاصلخیزی خاک در عرصه تاغکاری و افزایش شاخصهای مخرب خاک در عرصه گزکاری معنیدار بود. بنابراین، اگرچه کشت گونههای گز و تاغ بهطور کلی باعث بهبود ویژگیهای خاک در منطقه شد، اما با توجه به میزان تأثیرات مثبت بیشتر تاغ بر خاک نسبت به گونه گز و برخی تأثیرات منفی گز میتوان گفت از لحاظ توصیه گونه مناسب اصلاح کننده و غیرمضر بر ویژگیهای خاک تاغ گونه مناسبی برای منط
اسفندیار جهانتاب؛ یاسر قاسمی آریان؛ عادل سپهری؛ بهاره حنفی؛ عنایت الله یزدان پناه
دوره 19، شماره 3 ، آذر 1391، ، صفحه 482-489
چکیده
آگاهی از الگوی پراکنش مکانی گیاهان در هر منطقه از مقدمات و ضروریات اندازهگیری و بررسی پوشش گیاهیست که در تعیین روش مدیریت نقش بهسزایی دارد. بهمنظور تعیین الگوی پراکنش 3 گونهArtemisia aucheri، Kelussia odoratissima و Prangos ferulaceae از گونههای غالب منطقه دیشموک در شمال غرب استان کهگیلویه و بویر احمد، 100 پلات 2*2 مترمربعی در امتداد 6 ترانسکت 100 متری ...
بیشتر
آگاهی از الگوی پراکنش مکانی گیاهان در هر منطقه از مقدمات و ضروریات اندازهگیری و بررسی پوشش گیاهیست که در تعیین روش مدیریت نقش بهسزایی دارد. بهمنظور تعیین الگوی پراکنش 3 گونهArtemisia aucheri، Kelussia odoratissima و Prangos ferulaceae از گونههای غالب منطقه دیشموک در شمال غرب استان کهگیلویه و بویر احمد، 100 پلات 2*2 مترمربعی در امتداد 6 ترانسکت 100 متری به طور تصادفی مستقر شد و تعداد پایههای گیاهی مورد نظر در هر پلات شمارش گردید. با استفاده از این اطلاعات، مناسبترین و دقیقترین شاخصهای کوادراتی پراکنش (شاخص گرین و شاخص موریسیتای استاندارد) محاسبه شدند. نتایج نشان داد که الگوی پراکنش گونههای Kelussia odoratissima وPrangos ferulaceae تصادفی با گرایش به حالت کپهای خفیف تا متراکم است و الگوی پراکنش گونه Artemisia aucheri بهصورت یکنواخت تا تصادفی با گرایش کپهای بسیار خفیف است.
حسین آذرنیوند؛ یاسر قاسمی آریان؛ رضا یاری؛ محمدعلی زارع چاهوکی؛ اسفندیار جهانتاب
دوره 19، شماره 2 ، شهریور 1391، ، صفحه 297-305
چکیده
هدف از تحقیق حاضر بررسی اثرهای بازدارندگی اندام هوایی و زیرزمینی گونه درمنه کوهی(Artemisia aucheri) بر روی خصوصیات جوانهزنی، طول ساقهچه، طول ریشهچه، و بنیه بذر گونه علفبره (Festuca ovina) میباشد. بدینمنظور گونه درمنه کوهی از مراتع طالقان استان تهران جمعآوری و بعد از جداسازی اندام هوایی و زیرزمینی در معرض مستقیم نور خورشید ...
بیشتر
هدف از تحقیق حاضر بررسی اثرهای بازدارندگی اندام هوایی و زیرزمینی گونه درمنه کوهی(Artemisia aucheri) بر روی خصوصیات جوانهزنی، طول ساقهچه، طول ریشهچه، و بنیه بذر گونه علفبره (Festuca ovina) میباشد. بدینمنظور گونه درمنه کوهی از مراتع طالقان استان تهران جمعآوری و بعد از جداسازی اندام هوایی و زیرزمینی در معرض مستقیم نور خورشید خشک و آسیاب شد. پودر حاصل از اندام هوایی و زیرزمینی به مقدار 3، 6 و 9 گرم به صورت جداگانه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار با 900 گرم ماسه در داخل گلدانها مخلوط شد و در هر گلدان 10 عدد بذر در عمق 3-2 سانتیمتر از سطح، کشت شد. فاکتورهای اندازهگیری در این بررسی درصد و سرعت جوانهزنی، مدت زمان جوانهزنی، بنیه بذر و طول ریشهچه و ساقهچه بود. بهمنظور تجزیه و تحلیل از نرمافزار MSTATC و برای مقایسه میانگین دادهها از آزمون چنددامنهای دانکن استفاده شد. نتایج نشان داد که بین خصوصیات جوانهزنی (درصد، سرعت و مدتزمان) و بنیه بذر اختلاف معنیداری وجود ندارد. همچنین بین طول ساقهچه در سطح 5% و بین طول ریشهچه در سطح 1% اختلاف معنیداری وجود دارد و درمنه کوهی باعث کاهش طول ریشهچه گونه علفبره شده است.
رسول خطیبی؛ یاسر قاسمی آریان؛ اسفندیار جهانتاب؛ محمدرضا حاجیهاشمی
دوره 19، شماره 1 ، خرداد 1391، ، صفحه 72-81
چکیده
یکی از عوامل مؤثر در پراکنش پوشش گیاهی بخصوص در مناطق خشک و نیمهخشک، خصوصیات خاک میباشد. بهطوریکه تأثیر عوامل زمینشناسی، توپوگرافی و اقلیمی در خصوصیات خاک پدیدار میگردد. در این تحقیق خصوصیات خاک تیپهای رویشی مرتع دجینگ خاش، در حاشیه جنوبی تفتان بررسی گردید. نمونهبرداری از خاک و پوشش گیاهی در مناطق معرف هر رویشگاه ...
بیشتر
یکی از عوامل مؤثر در پراکنش پوشش گیاهی بخصوص در مناطق خشک و نیمهخشک، خصوصیات خاک میباشد. بهطوریکه تأثیر عوامل زمینشناسی، توپوگرافی و اقلیمی در خصوصیات خاک پدیدار میگردد. در این تحقیق خصوصیات خاک تیپهای رویشی مرتع دجینگ خاش، در حاشیه جنوبی تفتان بررسی گردید. نمونهبرداری از خاک و پوشش گیاهی در مناطق معرف هر رویشگاه به روش تصادفی- سیستماتیک انجام شد. اندازه پلاتها از روش سطح حداقل تعیین گردید. همچنین تعداد و اندازه ترانسکت جهت نمونهبرداری با توجه به نوع گونهها و تغییرات پوشش گیاهی تعیین گردید. خصوصیات فیزیکی وشیمیایی خاک شامل بافت، اسیدیته، هدایتالکتریکی، آهک و ماده آلی اندازهگیری شد. پس از اندازهگیری فاکتورهای خاک و گیاه، تجزیه و تحلیلهای آماری در مورد تیپها، گونههای گیاهی و فاکتورهای خاکی با نرمافزار Spss انجام گردید. درنهایت بهترین معادله و میزان همبستگی بین تیپهای گیاهی با عاملهای خاکی مشخص گردید. نتایج بدستآمده حکایت از آن دارد که درصد مواد آلی، درصد رس و پتاسیم قابل جذب از مهمترین عوامل مؤثر در پراکنش گونههای شاخص مرتعی در منطقه مورد مطالعه میباشد. به طور کلی گونه درمنه (Artemisia sieberi) با پتاسیم و رس، گونه Salsola nitraria با pH خاک و گونه چوبک (Acanthophyllum microcephalum) با نیتروژن کل در سطح 95% دارای ارتباط معناداری میباشند. همچنین در پراکنش گونه Hammada Salicornia جز فسفر و EC، بقیه فاکتورها دارای نقش مؤثری در سطح معنیداری 95% میباشند.
اسفندیار جهانتاب؛ عادل سپهری؛ بهاره حنفی؛ سیده زهره میردیلمی
دوره 17، شماره 2 ، شهریور 1389، ، صفحه 292-300
چکیده
مطالعات اختلاف تنوع پوشش گیاهی مراتع تحت شرایط قرق و چرا در بهبود وضعیت مدیریتی رویشگاههای مرتعی از اهمیت ویژهای برخوردار است. بههمینمنظور در این مطالعه بررسی تأثیر قرق در تغییرات تنوع پوشش گیاهی مرتع تحت شرایط چرا و حفاظت از چرا در منطقه دیشموک (کوههای دلافروز) در استان کهگیلویه و بویراحمد مورد توجه قرار گرفت. بطوریکه ...
بیشتر
مطالعات اختلاف تنوع پوشش گیاهی مراتع تحت شرایط قرق و چرا در بهبود وضعیت مدیریتی رویشگاههای مرتعی از اهمیت ویژهای برخوردار است. بههمینمنظور در این مطالعه بررسی تأثیر قرق در تغییرات تنوع پوشش گیاهی مرتع تحت شرایط چرا و حفاظت از چرا در منطقه دیشموک (کوههای دلافروز) در استان کهگیلویه و بویراحمد مورد توجه قرار گرفت. بطوریکه نمونهبرداری در دو منطقه قرق و چرا به طور تصادفی سیستماتیک با استقرار 6 ترانسکت انجام گردید. 220 پلات 2*2 متر مربعی (هر 10 متر یک پلات) در امتداد آن در هر یک از مناطق برداشت شد. درصد پوشش تاجی گیاهی به تفکیک گونه و کل برآورد گردید. میزان تنوع، غنا و یکنواختی در مناطق قرقشده و خارج از قرق با استفاده از شاخصهای تنوع شانون- وینر، سیمپسون، برگر پارکر و مک اینتاش محاسبه گردید. نتایج بدستآمده از تجزیه و تحلیل دادههای فراوانی گونهها در دو عرصه، نشان داد که عرصه قرق در تمامی شاخصهای عددی از نظر غنا، یکنواختی و تنوع گونهای بیشتر از عرصه تحتچرا بود. همچنین نتایج آزمون آماری معنیدار بودن تفاوت در دو عرصه را براساس شاخص شانون نشان داد.
