وحید کریمیان؛ غلامعلی حشمتی
دوره 24، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 730-741
چکیده
ارزیابی ویژگی‌های مهم خاک و پوشش گیاهی می‌تواند ما را از توانایی‌های بالقوه مرتع آگاه نموده و تعیین وضعیت آن را میسر سازد. مشخصه‌های سطح خاک به طور مستقیم بر پوشش گیاهی اثر دارند، از طرفی فاکتورهایی مانند گونه‌های گیاهی، فرم رویشی و تراکم پوشش مشخصه‌های خاک را تحت تاثیر قرار میدهد. لذا این تحقیق با هدف بررسی اثر گیاهان چوبی بر ...
بیشتر
ارزیابی ویژگی‌های مهم خاک و پوشش گیاهی می‌تواند ما را از توانایی‌های بالقوه مرتع آگاه نموده و تعیین وضعیت آن را میسر سازد. مشخصه‌های سطح خاک به طور مستقیم بر پوشش گیاهی اثر دارند، از طرفی فاکتورهایی مانند گونه‌های گیاهی، فرم رویشی و تراکم پوشش مشخصه‌های خاک را تحت تاثیر قرار میدهد. لذا این تحقیق با هدف بررسی اثر گیاهان چوبی بر ویژگی‌های سطح خاک با استفاده از روش طبقه‌بندی خاک سطحی مرتع (SSCC) در مراتع سرچشمه خشاب انجام شده است. 11 ویژگی سطح خاک در لکه‌های گیاهی با فرم رویشی درختی (کنار) و درختچه‌ای (کنارک و گون) و مخلوطی از درخت و درختچه (کنار+کنارک) و فضای بین لکه‌های گیاهی(خاک لخت+لاشبرگ) در امتداد سه ترانسکت 70 متری در پنج تکرار اندازه‌گیری شد. سپس فاکتورهای اندازه‌گیری شده در قالب سه مشخصه پایداری، نفوذپذیری و چرخه عناصر غذایی برای هر لکه گیاهی طبقه‌بندی گردید. نتایج نشان داد مشخصه پایداری تفاوت معنی‌داری در بین لکه‌های مورد بررسی دارد که لکه مخلوط درخت و درختچه (کنار و کنارک) پایداری سطح خاک را بیشتر افزایش می‌دهند. شاخص نفوذپذیری تفاوت معنی‌داری را بین فرم درختچه (کنارک) و مخلوط درخت و درختچه (کنار و کنارک) نشان نداد. خاک دارای پوشش مخلوط(کنار و کنارک) شاخص چرخه عناصر غذایی بیشتری را نشان داد. پایداری زیاد خاک در لکه مخلوط درخت و درختچه‌ای (کنار و کنارک) در انتخاب گونه‌های گیاهی جهت کنترل بیولوژیک در مراتع قشلاقی جنوب کشور می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
الهام رفیق؛ کمال الدین ناصری؛ منصور مصداقی؛ فریدون ملتی
دوره 24، شماره 3 ، مهر 1396، ، صفحه 547-559
چکیده
پایش، به مشاهدات منظم و طولان مدتی گفته می‌شود که موجب تشخیص زودهنگام تغییرات، ارزیابی و پیشگویی آنها شود. ویژگی‌هایی که تاکنون در علوم منابع طبیعی مورد پایش قرار گرفته‌اند غالباً محدود به ترکیب و ساختار پوشش گیاهی بودهاند و عملکرد اکوسیستم کمتر مورد توجه بوده است. روش تجزیهوتحلیل عملکرد چشم‌انداز (LFA) یک روش پایش عملکرد ...
بیشتر
پایش، به مشاهدات منظم و طولان مدتی گفته می‌شود که موجب تشخیص زودهنگام تغییرات، ارزیابی و پیشگویی آنها شود. ویژگی‌هایی که تاکنون در علوم منابع طبیعی مورد پایش قرار گرفته‌اند غالباً محدود به ترکیب و ساختار پوشش گیاهی بودهاند و عملکرد اکوسیستم کمتر مورد توجه بوده است. روش تجزیهوتحلیل عملکرد چشم‌انداز (LFA) یک روش پایش عملکرد اکوسیستم‌هاست که به پایش عملکرد چشم‌انداز طی زمان و یا در طول مکان می‌پردازد. تحقیق پیشرو به بررسی اثر شدت چرا (چرای سنگین، چرای متوسط و عدم چرا) و همچنین جهت جغرافیایی بر عملکرد اکوسیستم محدوده سد طرق مشهد می‌پردازد. بر اساس روش مورد استفاده در این مطالعه، لکه‌های موجود در منطقه چهار گروه لکه به نام‌های بوتهای، گندمی، فورب و سنگ و چهار گروه فضای بین لکه‌ای به نام‌های خاک لخت، خاک پوشیده از سنگ و خاک با پوشش توام قطعات سنگی و لاشبرگ تشخیص داده شدند. نتایج مقایسه‌ی سه سایت از نظر هر سه پارامتر عملکردی روش LFA (پایداری، نفوذپذیری و چرخه عناصرغذایی) نشان داد افزایش شدت چرا به طور معنی‌داری منجر به کاهش عملکرد اکوسیستم مورد مطالعه شده است به نحوی که مقدار H بهدست آمده از آزمون کروسکال والیس برای آنها به ترتیب18.86، 12.08 و 17.17است که در هر سه حالت از مقدار کای اسکور جدول بیشتر است. همچنین مقایسه‌ی انواع لکهها و فضاهای بین لکه‌ای (8گروه) با یکدیگر نیز نشان داد که بین این گروهها نیز تفاوت عملکردی معنی‌داری وجود دارد. از این منظر لکه‌های فورب و گندمی در بیشتر سایت‌ها دارای بالاترین عملکرد و لکه‌های سنگ و فضای بین لکه‌ای خاک لخت در بیشتر سایت‌ها دارای کمترین عملکرد بودند. مقایسه‌ی جهات گروه‌بندی شده یعنی شمالی-غربی با جنوبی-شرقی نیز نشان داد گروه شمالی-غربی از نظر هر سه پارامتر عملکردی دارای امتیاز بالاتری از گروه جنوبی-شرقی است.
ابراهیم کیخا؛ حمید نیک نهاد قرماخر
دوره 24، شماره 3 ، مهر 1396، ، صفحه 623-634
چکیده
روش تجزیه و تحلیل عملکرد چشم انداز (LFA) از روش‌های نوین ارزیابی مرتع بوده و مبتنی بر شاخص‌های عملکرد اکوسیستم است. تعیین میزان اعتبار و صحت روش‌های ارزیابی ارائه شده، به‌منظور نیل به نتایج بهتر و دقیق‌تر و نیز تعیین میزان کارایی آنها در مناطق مختلف، از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. تحقیق حاضر با هدف بررسی میزان صحت و کارایی روش LFA ...
بیشتر
روش تجزیه و تحلیل عملکرد چشم انداز (LFA) از روش‌های نوین ارزیابی مرتع بوده و مبتنی بر شاخص‌های عملکرد اکوسیستم است. تعیین میزان اعتبار و صحت روش‌های ارزیابی ارائه شده، به‌منظور نیل به نتایج بهتر و دقیق‌تر و نیز تعیین میزان کارایی آنها در مناطق مختلف، از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. تحقیق حاضر با هدف بررسی میزان صحت و کارایی روش LFA در مراتع قشلاقی غرب شهرستان گنبدکاووس واقع در استان گلستان انجام شد. برای این منظور پس از شناسایی و تعیین قطعات اکولوژیک و فضای بین قطعات، شاخص‌های ارزیابی روش LFA(نفوذپذیری، پایداری و چرخه عناصر غذایی) با استفاده از 11 پارامتر سطحی خاک با 10 تکرار در عرصه مرتعی تعیین گردید. نفوذپذیری خاک از طریق استقرار حلقة تکی فلزی در عرصه و پایداری و کربن آلی خاک به ترتیب ازطریق روش‌های الک تر و والکلی- بلاک در آزمایشگاه، اندازه‌گیری شدند. میزان تبعیت شاخص‌های ارایه شده توسط روش LFA از اندازه‌گیری‌های صحرایی و آزمایشگاهی به‌عنوان مبنای صحت شاخص‌ها درنظر گرفته شد. نتایج این بررسی نشان داد که دو شاخص پایداری (551/0 R=) و چرخه عناصر غذایی (485/0 R=) دارای صحت متوسط (6/0 - 4/0R=) بوده و کاربرد آنها در مدیریت مراتع منطقه مورد مطالعه قابل توصیه است. شاخص نفوذپذیری خاک (219/0 = R) دارای صحت کم (4/0- 2/0R=) بوده و لذا کاربرد آن در مدیریت مراتع منطقه مورد مطالعه، قابل توصیه نمی‌باشد .
محسن پادیاب؛ سادات فیض نیا
دوره 23، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 108-117
چکیده
به منظور تعیین میزان کاهش نفوذپذیری در ایستگاه پخش سیلاب گچساران و به دلیل اینکه پشتههای ابتدایی و نزدیک به هر کانال آبرسان بیشتر متاثر از هر بار سیلگیری میباشند، در چهار نقطه از هر کدام از نوارهای اول و دوم هر دو کانال آبرسان و در عمق 15-0 سانتیمتری از سطح زمین اقدام به نمونهبرداری گردید به طوری که در چهار خط میانی پشتهها ...
بیشتر
به منظور تعیین میزان کاهش نفوذپذیری در ایستگاه پخش سیلاب گچساران و به دلیل اینکه پشتههای ابتدایی و نزدیک به هر کانال آبرسان بیشتر متاثر از هر بار سیلگیری میباشند، در چهار نقطه از هر کدام از نوارهای اول و دوم هر دو کانال آبرسان و در عمق 15-0 سانتیمتری از سطح زمین اقدام به نمونهبرداری گردید به طوری که در چهار خط میانی پشتهها و در 16 نقطه نمونهبرداری صورت گرفت؛ همچنین به منظور مقایسه و تعیین تغییرات نفوذپذیری عرصه پخش، در محلی که فاقد اجرای عملیات پخش سیلاب بوده (جوار عرصه پخش) به صورت تصادفی در چهار نقطه با عمق مشابه، نمونهبرداری انجام شد. سپس نمونهها با سری الکهای استاندارد دانهبندی شده و میزان نفوذپذیری هر نقطه با استفاده از جداول مربوطه تخمین زده شد. نتایج نشان داد که نفوذپذیری در عرصه پخش سیلاب کاهش چشمگیری یافته است به طوری که در نوار اول کانال آبرسان اول (TA1) میزان کاهش حدود پنج برابر عرصه شاهد بوده است و در نوار دوم کانال آبرسان اول (TA2)، حدود شش برابر کمتر از منطقه شاهد بوده است. همچنین در طول نوارهای اول و دوم کانال آبرسان دوم (TB1وTB2) میزان نفوذپذیری، به ترتیب حدود دو و پنج برابر کمتر از نتایج بدست آمده از عرصه شاهد میباشد و به طور متوسط نفوذپذیری عرصه پخش سیلاب حدود چهار برابر، از زمان اجرا کاهش یافته است. کاهش افزاینده نفوذپذیری عرصههای پخش سیلاب در طول دفعات آبگیری، مهمترین عامل محدود کننده اجرا و نگهداری این نوع طرحهای تغذیه مصنوعی میباشد و با پوشش دادن این حالت در کل سطح عرصه پخش، با دفعات آبگیری متعدد، عمر مفید و تاثیر این روش را در افزایش سطح سفرههای آب زیرزمینی کاهش میدهد.
سید علی حسینی؛ منیژه توان؛ حسین عیسایی
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، ، صفحه 280-291
چکیده
میزان نفوذ آب به داخل خاک به عوامل متعددی چون بافت، ساختمان خاک، رطوبت اولیه، وزن مخصوص ظاهری خاک، پوشش تاجی، سن گیاه، مواد آلی و مراحل توالی گیاهان موجود در خاک بستگی دارد. مهمترین فاکتورهای مؤثر بر میزان نفوذ در مراتع، لگدکوبی دام و کاهش پوشش گیاهی در اثر چرای بیرویه است. مراتع قشلاقی اینچهبرون با گونه غالبHalocnemum strobilaceum معرف ...
بیشتر
میزان نفوذ آب به داخل خاک به عوامل متعددی چون بافت، ساختمان خاک، رطوبت اولیه، وزن مخصوص ظاهری خاک، پوشش تاجی، سن گیاه، مواد آلی و مراحل توالی گیاهان موجود در خاک بستگی دارد. مهمترین فاکتورهای مؤثر بر میزان نفوذ در مراتع، لگدکوبی دام و کاهش پوشش گیاهی در اثر چرای بیرویه است. مراتع قشلاقی اینچهبرون با گونه غالبHalocnemum strobilaceum معرف مراتع شورروی استان گلستان است. الگوی پراکنش گیاهی در این مراتع بهصورت لکه‌های گیاهی است که به شکل جزایری توسط خاک لخت محصور شدهاند. در این مطالعه از طریق رسم منحنی تعداد دانگها نسبت به فاصله از آغل، محدوده چرایی سنگین تعیین شد. برای اندازه‌گیری نفوذپذیری آب به داخل خاک از حلقههای زوجی (دابلرینگ) استفاده گردید. عاملهای شدت نفوذ، نفوذ نهایی، نفوذ تجمعی و زمان نفوذ در تیپ‌های گیاهی Halocnemum strobilaceum، Aeluropus lagopoides و خاک لخت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل دادهها نشان داد که بین Halocnemum strobilaceum، Aeluropus lagopoides و خاک لخت از نظر شدت نفوذ و زمان نفوذ تفاوت معنی‌داری وجود ندارد، ولی از نظر نفوذ نهایی و نفوذ تجمعی تفاوت معنیدار دیده می‌شود.
