علی محمدیان؛ اسماعیل اسدیبروجنی؛ عطاالله ابراهیمی؛ پژمان طهماسبی؛ علیاصغر نقیپور
دوره 27، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 84-97
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی تأثیر تلفیقی آتشسوزی و چرا بر شاخصهای تنوع گیاهی در مراتع نیمه استپی استان چهارمحال بختیاری انجام گرفت. بنابراین 16 سایت با دورههای مختلف، آتشسوزی و شدت چرایی انتخاب و در هر سایت 18 پلات در امتداد ترانسکتها تعیین و نمونهبرداری به روش سیستماتیک- تصادفی انجام گرفت. سپس شاخصهای تنوع گونهای و بتا محاسبه ...
بیشتر
این پژوهش با هدف بررسی تأثیر تلفیقی آتشسوزی و چرا بر شاخصهای تنوع گیاهی در مراتع نیمه استپی استان چهارمحال بختیاری انجام گرفت. بنابراین 16 سایت با دورههای مختلف، آتشسوزی و شدت چرایی انتخاب و در هر سایت 18 پلات در امتداد ترانسکتها تعیین و نمونهبرداری به روش سیستماتیک- تصادفی انجام گرفت. سپس شاخصهای تنوع گونهای و بتا محاسبه گردید. به منظور تعیین اثرات آتش، چرا و سال و اثرات تلفیقی آنها بر شاخصهای تنوع از آزمون مدل عمومی خطی و برای نشان دادن اثر معنیداری بین مناطق آتش و شاهد از آزمون t – استیودنت استفاده شد. نتایج نشان داد که در مناطق با شدت چرایی متوسط با دورههای مختلف آتش شاخصهای تنوع سیمپسون، شانون و غنا در مقایسه با شاهد افزایش اما تنوع بتا کاهش داشته است. درمناطق با شدت چرایی زیاد با دورههای مختلف آتش شاخص تنوع سیمپسون و شانون نسبت به منطقه شاهد افزایش و غنای گونهای در مناطق با دوره آتشسوزی 3-1 و 5-3 سال بترتیب افزایش و کاهش معنیداری یافت. همچنین تنوع بتا در دورههای مختلف آتش در مقایسه با شاهد کاهش معنیدار داشت. علیرغم احیاء برخی از گونههای بوتهای در مناطق آتشسوزی شده با گذشت زمان، درصد آنها در مقایسه با شاهد کاهش معنیداری در شدتهای چرایی داشت و بیشترین درصد پوشش گراسهای چندساله در دورههای مختلف آتش نیز در مناطق با شدت چرایی متوسط مشاهده گردید. پس از وقوع آتشسوزی در مراتع نیمهاستپی اعمال مدیریت صحیح مراتع میتواند موجبات افزایش کیفیت علوفه قابل استفاده و غنای گونهای را فراهم نماید.
مریم دانشگر؛ رضا عرفانزاده؛ حسن قلیچ نیا
دوره 24، شماره 3 ، مهر 1396، ، صفحه 503-512
چکیده
در روش جوانهزنی که روشی مرسوم جهت مطالعه بانک بذر خاک است، همه بذرها قادر به جوانهزنی نبوده و این روش در شناسایی گونههایی با بذرهای خفته ناکارامد است. بنابراین کاربرد تیمارهای مناسب در کنار روش جوانهزنی به منظور شکست خواب بذرها جهت ارزیابی دقیق خصوصیات بانک بذر خاک یک امر ضروری است. این تحقیق با هدف مقایسه تراکم، غنای گونهای ...
بیشتر
در روش جوانهزنی که روشی مرسوم جهت مطالعه بانک بذر خاک است، همه بذرها قادر به جوانهزنی نبوده و این روش در شناسایی گونههایی با بذرهای خفته ناکارامد است. بنابراین کاربرد تیمارهای مناسب در کنار روش جوانهزنی به منظور شکست خواب بذرها جهت ارزیابی دقیق خصوصیات بانک بذر خاک یک امر ضروری است. این تحقیق با هدف مقایسه تراکم، غنای گونهای و سرعت جوانهزنی بذرهای بانک بذر خاک با استفاده از تیمارهای شیمیایی مختلف شکست خواب بذر انجام شد. نمونهگیری از خاک منطقه قرق پلور در اوایل فروردین ماه سال 1391 به شکل تصادفی- سیستماتیک انجام گردید. تعداد 10 پلات 4 متر مربعی در طول دو ترانسکت در منطقه مستقر گردید و نمونههای خاک از دو عمق (5-0 و 10-5 سانتیمتر) به وسیله اوگر برداشت شد. سپس نمونههای خاک به پنج قسمت مساوی تقسیم و هر قسمت پس از تیمار به صورت خیساندن خاک در محلول اسید جیبرلیک (ppm 500) به مدت 48 ساعت، H2O2 (1%) به مدت 48 ساعت، KNO3 (1/0% و 2/0%) به مدت 72 ساعت و تیمار شاهد مورد کشت قرار گرفتند. به مدت سه ماه تمامی بذرهای جوانه زده به صورت هفتگی در گلخانه شناسایی و شمارش شدند. برای اندازهگیری اثرات تیمارهای شکست خواب، عمق و اثرات متقابل این دو بر تراکم و غنای گونهای بانک بذر از آزمون (GLM) و جهت مقایسه سرعت جوانهزنی در بین تیمارها از آزمون (ANOVA) استفاده شد. جهت بررسی تاثیر عمق نمونه برداری بر ذخیره بذری خاک در هر یک از تیمارها از آزمون t جفتی استفاده شد. نتایج نشان داد که میانگین تراکم بذر در متر مربع عمق سطحی خاک در تیمار اسید جیبرلیک (2/4827 عدد) به طور معنی داری بیشتر از تیمارهای پراکسید هیدروژن (7/942 عدد)، نیترات پتاسیم 1/0 درصد (8/382 عدد)، نیترات پتاسیم 2/0 درصد (6/356 عدد) و تیمار شاهد (4/585 عدد) بود. همینطور در عمق پائینی خاک بیشترین تراکم معنی دار بذور به ترتیب مربوط به تیمار اسید جیبرلیک و پراکسید هیدروژن بود. میانگین غنای گونهای در عمق اول و دوم تیمار اسید جیبرلیک به ترتیب 9/2 و 9/1و در تیمار پراکسید هیدروژن به ترتیب 6/2 و 7/1 به طور معنی داری بیشتر از سایر تیمارها بدست آمد (P<0.05). همچنین نتایج نشان داد که سرعت جوانهزنی بذرها در تیمار اسید جیبرلیک با اختلاف معنیداری بیشتر از بقیه تیمارها بود (P<0.05). به طور کلی نتیجهگیری شد که کاربرد تیمارهای شیمیایی شکست خواب بذر همچون اسید جیبرلیک در ارزیابی بانک بذر خاک به روش جوانهزنی میتواند منجر به ارتقای کیفیت نتایج گردد.
امیر میرزایی موسی وند؛ احسان زندی اصفهان؛ فرشاد کیوان بهجو
دوره 23، شماره 3 ، مهر 1395، ، صفحه 606-617
چکیده
هدف از انجام این مطالعه بررسی اثرات قرق بر تغییرات تنوع پوشش گیاهی در شرایط چرا و حفاظت از چرا در مراتع شمالشرق شهرستان دلفان (دامنههای کوه گرین) در استان لرستان بود. بدینمنظور تعداد 120 پلات 1*1 مترمربعی در طول 12 ترانسکت در چهار طبقه ارتفاعی (در هر طبقه ارتفاعی 3 ترانسکت) به طول 100 متر به روش تصادفی - سیستماتیک در هریک از مناطق قرق و ...
بیشتر
هدف از انجام این مطالعه بررسی اثرات قرق بر تغییرات تنوع پوشش گیاهی در شرایط چرا و حفاظت از چرا در مراتع شمالشرق شهرستان دلفان (دامنههای کوه گرین) در استان لرستان بود. بدینمنظور تعداد 120 پلات 1*1 مترمربعی در طول 12 ترانسکت در چهار طبقه ارتفاعی (در هر طبقه ارتفاعی 3 ترانسکت) به طول 100 متر به روش تصادفی - سیستماتیک در هریک از مناطق قرق و چرا شده در نظر گرفته شد. سپس در پلات فهرست گونههای موجود، تراکم، درصد تاج پوشش، لاشبرگ، سنگ و سنگریزه، خاک لخت و تولید ثبت گردید. برای ارزیابی شاخصهای عددی تنوع، از نرمافزارEcological Methodology 6.2 استفاده و شاخصهای عددی تنوع و یکنواختی محاسبه شد. تجزیه و تحلیل دادهها در محیط نرمافزارSPSS18 انجام شد. بر اساس نتایج حاصل از برداشتهای صحرایی، تعداد 132 گونه گیاهی متعلق به 30 تیره و 104 جنس شناسایی شد که در عرصه قرق و تحت چرا بهترتیب 124 و 108 گونه موجود بود. نتایج بدستآمده از تجزیه و تحلیل دادههای فراوانی گونهها در دو عرصه، نشان داد که تمامی شاخصهای عددی از نظر غنا، یکنواختی و تنوع گونهای در عرصه قرق بیشتر از عرصه تحت چرا بودند. درصد تاج پوشش گندمیان چندساله، فوربها و لاشبرگ در داخل قرق نسبت به خارج قرق افزایش و درصد پوشش گندمیان یکساله، بوتهایها و خاک لخت کاهش داشت. تراکم گندمیان چندساله و فوربها در داخل قرق نسبت به خارج قرق افزایش و تراکم بوتهایها کاهش داشت، همچنین مقدار تولید در منطقه قرق نسبت به منطقه تحت چرا افزایش نشان داد.
سجاد امیری؛ رضا عرفانزاده؛ یحیی اسماعیل پور؛ رضا امیدی پور
دوره 23، شماره 3 ، مهر 1395، ، صفحه 645-660
چکیده
در مطالعات تنوع گونهای استفاده از روشهایی که بتواند تنوع هر مقیاس را تعیین نماید ضروری است. تقسیمبندی افزایشی روشی (تجزیه به روش جمعی) برای اندازهگیری و مقایسه مؤلفههای تنوع در مقیاسهای مکانی و زمانی مختلف میباشد. بنابراین این تحقیق با هدف بررسی تأثیر ارتفاع و جهت بر مؤلفههای تنوع گونهای (آلفا، بتا و گاما) با روش تقسیمبندی ...
بیشتر
در مطالعات تنوع گونهای استفاده از روشهایی که بتواند تنوع هر مقیاس را تعیین نماید ضروری است. تقسیمبندی افزایشی روشی (تجزیه به روش جمعی) برای اندازهگیری و مقایسه مؤلفههای تنوع در مقیاسهای مکانی و زمانی مختلف میباشد. بنابراین این تحقیق با هدف بررسی تأثیر ارتفاع و جهت بر مؤلفههای تنوع گونهای (آلفا، بتا و گاما) با روش تقسیمبندی افزایشی در منطقه حفاظت شده کوه گنو انجام شد. فهرستبرداری از گیاهان در 9 طبقه ارتفاعی (1050-400 متر) در دو جهت جنوبی و شرقی و با تعداد 5 پلات 4 مترمربعی (در مجموع 90 پلات) در هر طبقه ارتفاعی انجام شد. کل غنای گونهای (rγ) به مؤلفههای داخل نمونهها یا پلات (1α)، بین نمونهها (1β)، بین طبقات ارتفاعی (2β) و بین جهت (3β) تقسیمبندی شد. تجزیه و تحلیل مؤلفههای تنوع گونهای نشان داد که مؤلفه تنوع 3β با 36/72 درصد و 1β با 19/8 درصد به ترتیب دارای بیشترین و کمترین سهم را از تنوع کل به خود اختصاص دادند. به علاوه 3β بیشتر از میزان مورد انتظار و تنوع آلفا (1α) کمتر از میزان مورد انتظار آن بود که نشان دهنده پراکنش غیر تصادفی گونههای گیاهی است. در دو جهت شرقی و جنوبی کمترین میزان درصد مشاهدهای و مورد انتظار در سطح آلفا دیده شد و از طرفی در هر دو جهت کمترین مقدار اعداد مشاهدهای در سطح آلفا ثبت گردید که مقدار آن در جهت جنوبی برابر 95/5 درصد و برای جهت شرقی 73/5 درصد بود. به طور کلی نتایج نشان داد که مؤلفههای بتا درصد بیشتری نسبت به مؤلفه آلفا داشتند و از میزان موردانتظار آنها بیشتر بود. از طرفی مؤلفهی آلفا در دو جهت شرقی و جنوبی از میزان موردانتظار آن کمتر دیده شد. نتایج نشان داد که بیشترین تنوع شانون در طبقات ارتفاعی 1600-1200 متر و غنای گونهای در طبقات 2050-1600 متر بود که بهترتیب مقدار 72/1 و 22 را به خود اختصاص دادند. بر اساس نتایج بدست آمده از این پژوهش پیشنهاد میگردد جهت حفاظت و افزایش تنوع، مقیاس منطقهای (کل منطقه مورد مطالعه) بایستی مد نظر قرار گیرد که، حفاظت مؤثری از تنوع کل (γ) به عمل خواهد آمد.
علی محمد اسعدی؛ علی رضا دادخواه
دوره 17، شماره 4 ، دی 1389، ، صفحه 589-603
چکیده
در این مطالعه ترکیب فلوریستیکی و غنای گونهای مراتع ییلاقی اسدلی- پلمیس واقع در 30 کیلومتری بین بجنورد و اسفراین از طریق جمعآوری نمونههای گیاهی از منطقه و استقرار قابهای ویتاکر در مراتع حفاظتی (از سال 1378) و تخریبی مورد بررسی قرارگرفت. هدف از این تحقیق تعیین ترکیب فلوریستیکی و غنای گونهای در تیپهای مختلف گیاهی و همچنین تأثیر ...
بیشتر
در این مطالعه ترکیب فلوریستیکی و غنای گونهای مراتع ییلاقی اسدلی- پلمیس واقع در 30 کیلومتری بین بجنورد و اسفراین از طریق جمعآوری نمونههای گیاهی از منطقه و استقرار قابهای ویتاکر در مراتع حفاظتی (از سال 1378) و تخریبی مورد بررسی قرارگرفت. هدف از این تحقیق تعیین ترکیب فلوریستیکی و غنای گونهای در تیپهای مختلف گیاهی و همچنین تأثیر شیب و جهت بر روی غنای گونهای بود که برای تجزیه و تحلیل از مدل رگرسیونهای خطی و گروهی استفادهشد. طبق نتایج بدستآمده از نظر تیپ بیولوژیکی رابطه: همیکریپتوفیت > کامئوفیت > تروفیت > ژئوفیت > فانروفیت و از نظر فرم رویشی رابطه: گندمیان< گیاهان چوبی < پهنبرگان علفی و از نظر غنای گونهای براساس قاب ویتاکر در دو منطقه مورد بررسی رابطه: منطقه تخریبی < منطقه حفاظتی برقرار و در سطح 5 درصد اختلافشان معنیدار شدهاست. معمولاً در دامنههای غربی و شمالی، غنای گونهای بیشتر از دامنههای شرقی و جنوبی است. بطورکلی میتوان نتیجه گرفت که پوشش گیاهی منطقه بیشتر از گیاهان چندساله (فوربها وگیاهان خشبی) تشکیل شدهاست که از مشخصه مناطق کوهستانی با اقلیم سرد ارتفاعات است.
اسفندیار جهانتاب؛ عادل سپهری؛ بهاره حنفی؛ سیده زهره میردیلمی
دوره 17، شماره 2 ، شهریور 1389، ، صفحه 292-300
چکیده
مطالعات اختلاف تنوع پوشش گیاهی مراتع تحت شرایط قرق و چرا در بهبود وضعیت مدیریتی رویشگاههای مرتعی از اهمیت ویژهای برخوردار است. بههمینمنظور در این مطالعه بررسی تأثیر قرق در تغییرات تنوع پوشش گیاهی مرتع تحت شرایط چرا و حفاظت از چرا در منطقه دیشموک (کوههای دلافروز) در استان کهگیلویه و بویراحمد مورد توجه قرار گرفت. بطوریکه ...
بیشتر
مطالعات اختلاف تنوع پوشش گیاهی مراتع تحت شرایط قرق و چرا در بهبود وضعیت مدیریتی رویشگاههای مرتعی از اهمیت ویژهای برخوردار است. بههمینمنظور در این مطالعه بررسی تأثیر قرق در تغییرات تنوع پوشش گیاهی مرتع تحت شرایط چرا و حفاظت از چرا در منطقه دیشموک (کوههای دلافروز) در استان کهگیلویه و بویراحمد مورد توجه قرار گرفت. بطوریکه نمونهبرداری در دو منطقه قرق و چرا به طور تصادفی سیستماتیک با استقرار 6 ترانسکت انجام گردید. 220 پلات 2*2 متر مربعی (هر 10 متر یک پلات) در امتداد آن در هر یک از مناطق برداشت شد. درصد پوشش تاجی گیاهی به تفکیک گونه و کل برآورد گردید. میزان تنوع، غنا و یکنواختی در مناطق قرقشده و خارج از قرق با استفاده از شاخصهای تنوع شانون- وینر، سیمپسون، برگر پارکر و مک اینتاش محاسبه گردید. نتایج بدستآمده از تجزیه و تحلیل دادههای فراوانی گونهها در دو عرصه، نشان داد که عرصه قرق در تمامی شاخصهای عددی از نظر غنا، یکنواختی و تنوع گونهای بیشتر از عرصه تحتچرا بود. همچنین نتایج آزمون آماری معنیدار بودن تفاوت در دو عرصه را براساس شاخص شانون نشان داد.
علی تایا؛ حمید رضا ناصری؛ جمشید قربانی پاشا کلایی؛ مریم شکری
دوره 16، شماره 4 ، دی 1388، ، صفحه 456-467
چکیده
تغییراتی که انسان در قرن اخیر در اکوسیستمهای طبیعی بوجود آورده باعث شده که بسیاری از گونههای ارزشمند محو و یا در خطر انقراض قرار بگیرند که نتیجه آن کاهش غنای بیولوژیک و به طبع آن کاهش غنای گونهای میباشد. در دهههای اخیر با ایجاد پارکهای طبیعی و ملی تصمیم به حفظ این گونهها و جلوگیری از تداوم تخریب در اکوسیستمها گرفته شده ...
بیشتر
تغییراتی که انسان در قرن اخیر در اکوسیستمهای طبیعی بوجود آورده باعث شده که بسیاری از گونههای ارزشمند محو و یا در خطر انقراض قرار بگیرند که نتیجه آن کاهش غنای بیولوژیک و به طبع آن کاهش غنای گونهای میباشد. در دهههای اخیر با ایجاد پارکهای طبیعی و ملی تصمیم به حفظ این گونهها و جلوگیری از تداوم تخریب در اکوسیستمها گرفته شده است؛ زیرا حفاظت از این زیستگاهها میتواند نقش اساسی در اداره صحیح سایر مناطق بهخصوص مناطق همجوار داشته باشد. یکی از راههایی که میتوان به سلامت و پایداری اکوسیستم پیبرد بررسی غنای گونهای میباشد. بدین منظور پارک ملی سالوک با وسعت شش هزار هکتار که در شمالغربی شهرستان اسفراین قرار گرفته جهت مطالعه انتخاب شد. پس از بازدیدهای صحرایی و انتخاب توده معرف در هر تیپ گیاهی، نمونهگیری به طور تصادفی- سیستماتیک با استفاده از قاب تعدیل شده ویتاکر انجام شد. مدل رگرسیونی مورد استفاده جهت تجزیه و تحلیل غنای گونهای به صورت میباشد. در مجموع 184 گونه گیاهی که متعلق به 137 جنس و 40 خانواده گیاهی میباشد در منطقه شناسایی شد که خانوادههای Poaceae ، Asteraceae ، Fabaceae و Lamiaceae بهترتیب هر یک دارای 28، 26، 19 و 17 گونه گیاهی بودند که دارای بیشترین غنای گونهای میباشند. از نظر طیف بیولوژیک رابطه همیکریپتوفیت < تروفیت < ژئوفیت < کموفایت < فانروفیت و از نظر فرم رویشی رابطه پهنبرگ علفی < گندمی < بوته < درختچه در منطقه مورد مطالعه برقرار و بیشتر گیاهان منطقه چندساله میباشند.
زینب جعفریان جلودار؛ حسین ارزانی
دوره 16، شماره 3 ، آذر 1388، ، صفحه 317-328
چکیده
گونههای گیاهی در چرخه زندگی موجودات دیگر نقش اساسی داشته و همواره مورد بهرهبرداری آنها بودهاند. تنوع این گونهها باعث پایداری و تعادل این چرخه میشود، بنابراین مراقبت و حفاظت از گونهها ضامن حفظ و بقای اکوسیستم میباشد. در این مطالعه فلور و تنوع گونههای گیاهی در قسمتی از حوزه آبخیز طالقان شامل زیرحوزههای آرموت، ...
بیشتر
گونههای گیاهی در چرخه زندگی موجودات دیگر نقش اساسی داشته و همواره مورد بهرهبرداری آنها بودهاند. تنوع این گونهها باعث پایداری و تعادل این چرخه میشود، بنابراین مراقبت و حفاظت از گونهها ضامن حفظ و بقای اکوسیستم میباشد. در این مطالعه فلور و تنوع گونههای گیاهی در قسمتی از حوزه آبخیز طالقان شامل زیرحوزههای آرموت، کش، زیدشت و کلانک به مساحت 16230 هکتار مطالعه شده است. در منطقه مورد مطالعه، 13 تیپ گیاهی شناسایی شد که در هر تیپ بر حسب وسعت و یکنواختی پوشش گیاهی 1 یا 2 منطقه معرف انتخاب شد و در هر منطقه معرف دو ترانسکت افقی و عمودی برای دخالت دادن تأثیر جهت و ارتفاع بر حضور گونهها استقرار یافت و روی هر ترانسکت از 10 پلات 1 مترمربعی استفاده شد. در هر پلات لیست گونهها و تعداد آنها یادداشت گردید، سپس شاخصهای تنوع گونهای، غنای گونهای و یکنواختی گونهای از دادهها محاسبه شد. شاخص تنوع گونهای سیمپسون برای منطقه مطالعه 114/0 برآورد شد که نشاندهنده تنوع نسبتاً زیاد است، همچنین شاخص تنوع گونهای شانون- واینر 2/81 بدست آمد که تنوع بیشتر از حد متوسط را نشان میدهد. یکنواختی گونهای نیز براساس شاخصهای استفاده شده در این مطالعه، در حد متوسط بوده است. از نظر غنای گونهای در منطقه 116 گونه جمعآوری شد که به 63 جنس و 18 تیره تعلق دارند.