وحید چیت ساز؛ یحیی پرویزی
دوره 29، شماره 2 ، مرداد 1401، ، صفحه 196-110
چکیده
افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای در قرن گذشته منجر به بهم ریختن تعادل طبیعی چرخه کربن و افزایش نگرانی شده است. ازاین‌رو، این پژوهش با هدف ارزیابی نوع گونه‌های گیاهی مرتعی بومی و دست‌کاشت در پروژه‌های بیولوژیکی اصلاح مرتع بر ظرفیت تثبیت کربن در مراتع بوته‌زار شهرستان دهاقان انجام شد. بدین‌منظور دو پروژه بیولوژیک شامل ...
بیشتر
افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای در قرن گذشته منجر به بهم ریختن تعادل طبیعی چرخه کربن و افزایش نگرانی شده است. ازاین‌رو، این پژوهش با هدف ارزیابی نوع گونه‌های گیاهی مرتعی بومی و دست‌کاشت در پروژه‌های بیولوژیکی اصلاح مرتع بر ظرفیت تثبیت کربن در مراتع بوته‌زار شهرستان دهاقان انجام شد. بدین‌منظور دو پروژه بیولوژیک شامل بذرکاری ردیفی گیاه آگروپایرون (Agropyron trichophorum) با سابقه 17 سال در مراتع بوته‌زار گلیسار و کپه‌کاری جاشیر (Prangos ferulacea) با سابقه 10 سال در مراتع بوته‌زار آستانه سفلی بررسی شد. برای انجام تحقیق نمونه‌برداری از سایتهای مطالعاتی و شاهد در بهار 1392 انجام شد. آزمایش‌های تعیین انباشت کربن برای نمونه‌های گیاهی و لاشبرگ به روش احتراق و برای نمونه‌های خاک به روش واکی-بلاک انجام شد و میزان ذخیره کربن در هریک از مناطق مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که طی مدت اجرای پروژه‌های اصلاح مرتع، انباشت کربنی در نتیجه عملیات بیولوژیکی بذرکاری ردیفی آگروپایرون در منطقه گلیسار 4/37 تن در هکتار (به‌طور متوسط 2/2 تن در هکتار در سال) و در نتیجه کپه‌کاری جاشیر انباشت کربنی در منطقه آستانه 1/10 تن در هکتار (به‌طور متوسط 01/1 تن در هکتار در سال) نسبت به مناطق شاهد افزایش داشته است. به‌طورکلی می‌توان بیان کرد که پروژه بذرکاری ردیفی آگروپایرون از لحاظ افزایش تثبیت کربن موفق‌تر از کپه‌کاری جاشیر بوده است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که گونه‌هایAstragalus verus و Bromus tomentellus نیز ظرفیت بالایی از نظر تثبیت کربن نسبت به بسیاری از گونه‌های مرتعی در پروژه‌های اصلاح مرتع دارند.
محمد جنگجو؛ فریدون ملتی؛ زهره آتشگاهی؛ مجید وطن پور
دوره 20، شماره 1 ، خرداد 1392، ، صفحه 145-160
چکیده
اکولوژی فردی سه گونه Prangos latiloba Korov. (جاشیر گچدوست)، Convolvulus commutatus Boiss. (پیچک سرسان) و Stachys trinervis Aitch. & Hemsl. (سنبلهای سهرگهای) در مراتع میانبند استان خراسان شمالی بررسی شد. این گیاهان از منابع مهم تولید علوفه بهویژه در اراضی دارای سازند شیل هستند. محدوده گسترش جغرافیایی، توپوگرافی، سازند زمینشناسی، خاکشناسی و شرایط ...
بیشتر
اکولوژی فردی سه گونه Prangos latiloba Korov. (جاشیر گچدوست)، Convolvulus commutatus Boiss. (پیچک سرسان) و Stachys trinervis Aitch. & Hemsl. (سنبلهای سهرگهای) در مراتع میانبند استان خراسان شمالی بررسی شد. این گیاهان از منابع مهم تولید علوفه بهویژه در اراضی دارای سازند شیل هستند. محدوده گسترش جغرافیایی، توپوگرافی، سازند زمینشناسی، خاکشناسی و شرایط اقلیمی سایتهای محل رویش بررسی شد. مراحل فنولوژی طی 2 سال بازدید صحرایی ثبت گردید. پنج شاخص اصلی کیفیت علوفه شامل پروتئین خام، دیواره سلولی منهای همیسلولز، همیسلولز و لیگنین، درصد ماده خشک و درصد خاکستر اندازهگیری شد. براساس نتایج، گیاه سنبلهای بیشتر در مراتع میانبند استان و در انواع سازندهای کنگلومرا، ماسهسنگ و شیل و در شرایط اقلیمی مختلف از نیمهاستپ تا استپ سرد مشاهده میشود. جاشیر و پیچک در سایتهای کمتر، عمدتاً در سازندهای شیل و کنگلومرا و مناطق نیمهاستپ حضور دارد. شروع دوره رشد در هر سه گونه ابتدای فروردینماه بود. در دو گیاه جاشیر و پیچک تولید گل و بذر با شروع فصل گرما مقارن بود. ولی در گیاه سنبلهای مراحل گلدهی و بذردهی از اردیبهشت تا مردادماه بطور همزمان مشاهده شد. در طی فصل رویش، مقدار پروتئین خام کاهش اما ADF و NDF افزایش یافت، که باعث کاهش کیفیت علوفه هر سه گونه شد. در گیاه پیچک، خوشخوراکی و کیفیت بالای علوفه و چرای شدید دام و در گیاه جاشیر حمله حشره آفت و سابقه برداشت علوفه برای ذخیره زمستانی، باعث محدودیت گسترش شده بود. اما در گیاه سنبلهای دارا بودن اسانس، خشبی بودن و تولید ساقههای گلدار در دوره طولانی رشد، باعث سازگاری بیشتر به شرایط اقلیم و آسیب کمتر از چرای دام شده بود.
رحمن ابن عباسی؛ حسین معروفی
دوره 15، شماره 3 ، آذر 1387، ، صفحه 415-422
چکیده
به منظور تعیین ارزش غذایی گیاه جاشیر در سه مرحله فنولوژی رشد، گلدهی و بذردهی در منطقه سارال، 30 رویشگاه به روش تصادفی مشخص و تعداد 30 نمونه درحوزه اکولوژیکی سارال با 2 پایه گیاهی و 5 تکرار در مراحل مختلف فنولوژی تهیه شد. پس از خشک کردن نمونه‌ها در آزمایشگاه، با استفاده از روش متداول A.O.A.C فاکتورهای ماده خشک، پروتئین خام، چربی ...
بیشتر
به منظور تعیین ارزش غذایی گیاه جاشیر در سه مرحله فنولوژی رشد، گلدهی و بذردهی در منطقه سارال، 30 رویشگاه به روش تصادفی مشخص و تعداد 30 نمونه درحوزه اکولوژیکی سارال با 2 پایه گیاهی و 5 تکرار در مراحل مختلف فنولوژی تهیه شد. پس از خشک کردن نمونه‌ها در آزمایشگاه، با استفاده از روش متداول A.O.A.C فاکتورهای ماده خشک، پروتئین خام، چربی خام، الیاف خام، انرژی کل، خاکستر خام و عناصر معدنی پرمصرف و کممصرف شامل کلسیم، فسفر، سدیم، پتاسیم، منیزیوم، مس، منگنز، روی و آهن در این نمونه‌ها اندازهگیری شد. نتایج به دست آمده نشان داد که میزان پروتئین خام در مراحل رشد رویشی، گلدهی و بذردهی بهترتیب2/15، 4/9 و2/7 درصد و الیاف خام نیز بهترتیب 8/15، 9/27 و 2/29 درصد بود که برای هر دو ویژگی اختلاف معنیداری بین مراحل سهگانه فنولوژی مشاهده شد (05/0P< ). متوسط عناصر پر مصرف کلسیم، فسفر، سدیم و منیزیوم بهترتیب7/1 ،17/0 ، 02/0 و 31/0 درصد ومتوسط عناصر کممصرف مس و روی بهترتیب 8 و 6/32 میلیگرم در کیلوگرم اندازهگیری شد. به لحاظ تغذیه دام به استثناء فسفر و سدیم، کلیه مواد معدنی بالای سطح بحرانی قرار داشت
جمال حسنی؛ امرعلی شاهمرادی
دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1386، ، صفحه 171-184
چکیده
یکی از گونه های ارزشمند جنس جاشیر(prangos) در استان کردستان، گونة P. ferulacea است که در سطح وسیعی از مراتع رویش دارد. این تحقیق با هدف بررسی بوم شناختی فردی این گونه از سال 1380 تا 1383 ، در چهار رویشگاه شیان و آریز (سنندج)، خان(بانه) و درکی (مریوان) در استان کردستان انجام شد. برای انجام این تحقیق با استفاده از نقشه های توپوگرافی مقیاس 50000 :1 کردستان ...
بیشتر
یکی از گونه های ارزشمند جنس جاشیر(prangos) در استان کردستان، گونة P. ferulacea است که در سطح وسیعی از مراتع رویش دارد. این تحقیق با هدف بررسی بوم شناختی فردی این گونه از سال 1380 تا 1383 ، در چهار رویشگاه شیان و آریز (سنندج)، خان(بانه) و درکی (مریوان) در استان کردستان انجام شد. برای انجام این تحقیق با استفاده از نقشه های توپوگرافی مقیاس 50000 :1 کردستان محدودة رویشگاهها و وضعیت فیزیوگرافی رویشگاههای مورد بررسی تعیین گردید. ارزیابی شاخصهای پوشش تاجی، تراکم و زادآوری جاشیر و گیاهان همراه، در پلاتهای مربع شکل 2×2 متر در راستای خطوط ترانسکت انجام شد. فنولوژی گیاه در هر رویشگاه تعیین و ارزش رجحانی گیاه نیز در مراحل مختلف رشد توسط دامهای موجود در منطقه بررسی گردید. مطالعة خاک شناسی رویشگاهها با حفر پروفیل و ارسال نمونة خاک به آزمایشگاه انجام و برای بررسی سیستم ریشه، نیز 4 گیاه کامل از خاک خارج و خصوصیات ریشه ارزیابی گردید. برای بررسی وزن هزاردانه، فصل کاشت و عمق کاشت، مقداری بذر جمع آوری و در فصل بهار و پاییز در عمقهای 2، 4، 6، 8 و10 سانتیمتر کاشت گردید. نتایج نشان داد، این گونه در شیبهای شمال و شمال غربی مناطق کوهستانی و در دامنة ارتفاعی 1800 تا 2900 متر از سطح دریا استقرار دارد. رویشگاههای مختلف از نظر پوشش تاجی تفاوت معنی‌دار با هم نداشتند، ولی از نظر تراکم و میزان زادآوری متفاوت بودند. بالاترین تراکم گیاه با تعداد 7/16 پایه در رویشگاه درکی (مریوان) و کمترین تراکم 5/6 پایه در 4 مترمربع در آریز (سنندج) ثبت شد. وزن هزار دانة بذر 212 گرم بود، رویشگاه شیان (سنندج) با میانگین 1/3 کمترین و درکی (مریوان) با میانگین 3/13 نهال در 4 مترمربع بیشترین میزان زادآوری را به خود اختصاص دادند. مراحل فنولوژی گیاه در همة رویشگاهها نسبتاً یکسان و از اوایل فروردین رشد گیاه آغاز و در اواسط مردادماه خاتمه می‌یابد. بررسی ارزش رحجانی گیاه نشان داد که در هیچ یک از مراحل رشد، دام از این گونه استفاده نمی‌کند و فقط به صورت علوفة خشک زمستانه از آن استفاده میشود. کاشت بذر این گونه در فصل پاییز و در عمق 4 سانتیمتر، موفقیت بیشتری دارد.
