نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدحسن صادقی‌روش ¹
• حسن احمدی ²
• غلامرضا زهتابیان ²
• محمد طهمورث ³

¹ استادیار، گروه محیط‌زیست، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان

² استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ کارشناس ارشد آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

با توجه به اهمیت روزافزون مسئله بیابان­زدایی و پیچیدگی این فرایند که در اثر برهم کنشهای متغیرهای مختلفی در طی زمان حاصل می­شود، لزوم پرداختن به راهکارهای بهینه به منظور جلوگیری از بیابانی­شدن یا احیاء و ترمیم مناطق تخریب­یافته، ضروری به نظر می­رسد. به­طوری­که ضمن جلوگیری از هدررفتن سرمایه­های محدود، بازدهی طرحهای کنترل، احیاء و بازسازی عرصه­های طبیعی بالا رود. با مطالعه منابع تحقیقاتی، مشخص شد که متأسفانه تاکنون راهکارهای ارائه شده برای رفع این مسئله، بخشی و غیر همه­جانبه­نگر بوده و هیچ­گونه سابقه­ای در بکارگیری روشهای نظام­مند، از جمله روشهای تصمیم­گیری چندمعیاره (MADM) در زمینه بیابان­زدایی وجود ندارد. بنابراین سعی شد از روش فرایند تحلیلی سلسله مراتبی(AHP) به منظور ارائه راهکارهای بهینه در بیابانزدائی استفاده شود. در این پژوهش از روش دلفی(Delphi) به صورت مقایسات زوجی(Pire Wise) با استفاده از نرم­افزار Expert Choice، نظرات متخصصان نسبت به ارجحیت و اولویت معیارها و راهبردها، ارزیابی شد. سپس با عمل تلفیق بر روی نتایج حاصل شده، اولویت نهایی راهبردها بدست­آمد. این مدل به منظور ارزیابی کارایی در ارائه راهبردهای بهینه، در منطقه خضرآباد یزد مورد استفاده قرار گرفت. بنابراین بر مبنای نتایج حاصل شده، راهبردهای جلوگیری از تبدیل و تغییر نامناسب کاربری اراضی با میانگین وزنی 9/22 درصد، توسعه و احیاء پوشش گیاهی با میانگین وزنی 8/21 درصد و تعدیل در برداشت از منابع آب زیرزمینی با میانگین وزنی1/19 درصد به­ترتیب به­عنوان مهمترین راهبردهای بیابان­زدایی در منطقه تشخیص داده شدند.
 

کلیدواژه‌ها

• : بیابان‌زدایی
• تصمیم‌گیری چندمعیاره
• خضرآباد
• فرایند تحلیلی سلسله مراتبی
• مقایسه زوجی

عنوان مقاله [English]

Application of Analytical Hierarchy Process (AHP) in assessment of de-desertification alternatives Case study: Khezrabad region, Yazd province

نویسندگان [English]

• Mohammad hassan Sadeghi Ravesh ¹
• Hassan Ahmadi ²
• Gholam reza Zehtabian ²
• Mohammad Tahmores ³

چکیده [English]

With respect to importance of desertification issue and complication of this phenomenon because of interaction of different and numerous variables during the time, paying effective attention to the optimum alternatives is vital for prevention of de-desertification or rehabilitation and improvement of degradation lands so the loss of limited capitals are prevented and efficiency of control and rehabilitation projects is enhanced. Study of research sources showed that unfortunately proposed alternatives are superficial and there are not any precedence in application of systematic methods such as Multiple Attribute Decision Making (MADM) for desertification issues. Therefore in this research AHP method has been used for offering the optimal alternatives for de-desertification. In this study the opinion of experts about alternatives and criteria were assessed by using Delphi method and Pirewise comparison and with application of EC software. Then final preference for the alternatives was obtained with synthesis and integration of the results. The ability of the model was assessed for offering de-desertification alternatives in Khezrabad region in Yazd province. On the basis of obtained results unsuitable land use alternative with weighted average of %22.9, vegetation cover development and reclamation with weighted average of %21.8 and modification of groundwater harvesting with weighted average of %19.1 were determined as the optimum de-desertification alternatives in the study area.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• analytical hierarchy process (AHP)
• Khezrabad
• Multiple Attribute Decision Making (MADM)
• pirewise comparative
• de-desertification