نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مریم حیدریان آقاخانی ¹
• علی اصغر نقی‌پور برج ²
• حسین توکلی ³

¹ کارشناسی‌ارشد مرتع‌داری، دانشکده منابع‌طبیعی، دانشگاه تربیت‌مدرس

² نویسنده مسئول، کارشناسی‌ارشد مرتع‌داری، دانشکده منابع‌طبیعی دانشگاه تربیت‌مدرس

³ استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

چکیده

با توجه به اهمیت و لزوم شناخت خصوصیات خاک به­ویژه خصوصیات شیمیایی آن در اداره صحیح اکوسیستم­های مرتعی، این مطالعه به منظور بررسی اثر شدت چرای دام بر خصوصیات شیمیایی خاک و پوشش گیاهی در سه منطقه مرجع، کلید و بحرانی در مراتع سیساب بجنورد انجام شد. بدین منظور نمونه‌برداری و جمع­آوری اطلاعات پوشش گیاهی و خاک از هر سه منطقه انجام شد. اطلاعات پوشش گیاهی در پلات­های یک متر مربعی به تعداد 30 نمونه از هر منطقه به صورت تصادفی- سیستماتیک جمع­آوری شد. نمونه­های خاک از دو عمق 15-0 و 30-15 سانتی­متر (با توجه به مرز تفکیک افق­ها) و به تعداد 5 نمونه مرکب (هر نمونه مخلوطی از 6 نمونه) از هر عمق در هر منطقه جمع­آوری شد. فاکتورهای درصدکربن آلی، ماده آلی خاک، نیتروژن کل، فسفر قابل جذب، اسیدیته (pH) و هدایت الکتریکی (EC) اندازه­گیری شدند. نتایج حکایت از آن داشت که با افزایش شدت چرا از میزان کربن، نیتروژن، ماده آلی، فسفر و هدایت الکتریکی خاک کاسته می­شود ولی مقدار اسیدیته افزایش می­یابد. نتایج حاصل از بررسی پوشش گیاهی نشان داد که پهن­برگان علفی دارای بیشترین درصد پوشش گیاهی در منطقه مرجع می­باشند و با افزایش شدت چرا درصد پوشش گیاهان بوته­ای افزایش می­یابد. همچنین گیاهان کلاس I بیشترین درصد پوشش را در منطقه مرجع به خود اختصاص دادند. بطوری­که در منطقه بحرانی گیاهان کلاس III از بیشترین درصد پوشش گیاهی برخوردار بودند. به طور کلی می­توان نتیجه­گیری نمود که چرای شدید دام باعث کاهش پوشش گیاهی و تغییر ترکیب گونه­ای می­گردد، همچنین با ایجاد تغییرات منفی در عناصر غذایی خاک، پایداری اکوسیستم مرتعی را به خطر می­اندازد.
 

کلیدواژه‌ها

• خصوصیات شیمیایی خاک
• پوشش گیاهی
• شدت چرا
• استان خراسان شمالی

عنوان مقاله [English]

The Effects of grazing intensity on vegetation and soil in Sisab rangelands, Bojnord, Iran

نویسندگان [English]

• Maryam Heidarian Aghakhani ¹
• Ali asghar Naghipour Borj ²
• Hosein Tavakoli ³

چکیده [English]

It is important to know soil propoerties, particulary its chemical aspects, for the proper management of rangeland ecosystems. The aim of this study is to find the impact of grazing on vegetation and some soil chemical properties, in three areas, the key, reference, and critical, Sisab rangelands, Bojnord. The vegetation cover data was collected from 30, 1m² quadrats in each area through random –systematic method. The soil data was sampled from two depths 0-15, 15-30 cm and five composite samples were collected (each sample was mixed of six samples) from each depth in the each area. Some factors such as the organic carbon, the percentage of soil organic matters, total nitrogen, absorbable phosphorus, pH and EC were measured. The results showed that carbon, nitrogen, soil organic matters, phosphorus, and EC were been decreased by grazing, but pH was increased. According to results, forbs were the dominant life form in the reference site. Shrubs cover percentages were been increased as grazing increased. In addition, reference site had species that are more palatable and invaders were more abundant in critical area. It was concluded that heavy grazing intensity cause to decrease of vegetaton and conversion of composition of the species cause to negative conversion in alimentary mineral of soil, sustainable of ecosystem would be endangered.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Soil chemical properties
• Vegetation cover
• grazing intensity
• North Khorasan province