نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• جمال ایمانی ¹
• علی طویلی ²
• عیسی بندک ³
• بهرام قلی‌نژاد ⁴

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد مرتع‌داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران،

² دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ دانشجوی کارشناسی ارشد بیابان‌زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

⁴ دانشجوی دکترای مرتع‌داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

ارزیابی پوشش گیاهی یکی از موارد مهم برای مدیریت صحیح مراتع می­باشد. به همین منظور درصد پوشش تاجی، تولید و تراکم گیاهان در 4 منطقه مرجع (گورستان)، مرتع خصوصی، منطقه کلید و منطقه بحرانی (مجاور روستا) مورد بررسی قرار گرفت. در هر کدام از منطقه یادشده، 5 ترانسکت 100 متری به فاصله 20 متر از هم (به دلیل وضع پراکنش و تراکم گیاهان) و در امتداد هر ترانسکت 10 پلات 1 متر مربعی با توجه به نوع گونه­ها و نحوه پراکنش آنها مستقر گردید. به­طوری­که درصد پوشش تاجی، تولید و تراکم گونه­ها در داخل کوادرات­ها اندازه­گیری شد. بنابراین برای اندازه­گیری تولید از روش قطع و توزین استفاده گردید. جهت تجزیه آماری از تجزیه واریانس یک طرفه و آزمون چند دامنه دانکن استفاده گردید. نتایج مبین تفاوت معنی­دار بین تولید 4 منطقه در سطح 5 درصد، تراکم در سطح 1 درصد و پوشش در سطح 10 درصد می­باشد. نتایج نشان داد که با حرکت از سمت منطقه مرجع  به سمت منطقه بحرانی درصد پوشش تاجی، تولید و تراکم گونه­های گیاهی به طور چشمگیری کاهش می­یابد. به­طوری­که گیاهان خوشخوراک (کلاس I) در منطقه مرجع، گیاهان با خوشخوراکی کمتر در مرتع خصوصی و گونه­های با خوشخوراکی کم یا غیرخوشخوراک و مهاجم در منطقه مشترک روستا و بحرانی بیشترین میزان درصد پوشش تاجی، تولید و تراکم را بخود اختصاص دادند. گراسهای دائمی و خوشخورک مانند Bromus tomentellus و Hordeum bulbosum دارای بیشترین درصد پوشش، تولید و تراکم در منطقه مرجع بودند و به­تدریج با افزایش شدت چرا از درصد گونه­های خوشخوراک کاسته شد و به درصد گونه­های با خوشخوراکی کم و غیرخوشخوراک ازجمله Boisseria squarrosa و Centaurea virgata افزوده شده است. این تحقیق نشان داد که چرای بیش از حد با ایجاد تغییرات منفی در خصوصیات پوشش گیاهی، پایداری اکوسیستم­های مرتعی را به خطر می­اندازد.
 

کلیدواژه‌ها

• تغییرات چرا
• تولید
• تراکم
• درصد پوشش گیاهی
• چرندو کردستان

عنوان مقاله [English]

Assessment of vegetation changes in rangelands under different grazing intensities Case study: Charandow of Kurdistan province

نویسندگان [English]

• Jamal Imani ¹
• Ali Tavili ²
• Esaa Bandak ³
• Bahram Gholinejad ⁴

چکیده [English]

Analysis of vegetation is one of the important factors in appropriate management of rangelands. The current research was conducted to evaluate canopy cover percentage, forage production, and species density in four areas including reference area, personal rangeland, key area and critical area in the region of village. In each area, 5 transects were established on which 10 quadrate 1 m were used with regard to the plant type and distribution of species. The lengths of each transect and the distance between them were determined 100 m and 20 m respectively according to the species density and distribution. Canopy cover percentage, forage production and species density were recorded in all quadrates. Clipping and weighing method was used to estimate forage production. Data analysis was performed using one way ANOVA and Duncan test. Results indicated that there was significant difference in canopy cover percentage (p≤ 0/1), forage production (p≤ 0/05) and species density (p≤ 0/01) among 4 studied areas. The result showed that with moving from reference to critical area, canopy cover percentage, forage production and species density dramatically decreased as palatable species (class I), average palatable species and non palatable and invasive species  had the most canopy cover percentage, forage production and density respectively in reference area, personal rangeland and common area between village and critical area. Perennials and palatable grasses such as Bromus tomentellus and Hordeum bolbosum had the highest canopy cover percentage, forage production and density in reference area. With a gradual increase in grazing intensity, percentage of palatable species decreased while non palatable species like Boisseria squarrosa and Centaurea virgata increased. This research revealed that heavy grazing jeopardized the sustainability of the rangeland ecosystem by creating unfavorable changes in vegetation characteristics.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• grazing intensities forage production
• density of plant
• canopy cover percentage
• charandow of Kurdistan