همکاری با انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان

2 استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، اموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران

3 مربی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، اموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران

چکیده

 این تحقیق برای تعیین ترکیبات شیمیایی و قابلیت هضم 5 گونه مرتعی نسبتاً خوشخوراک شامل:  Frankenia hirsuta، Halocnemum strobilaceum، Halostachys caspica، Plantago coronopus،Salsola turcomanica در مراتع شور و قلیای شمال استان گلستان انجام شد. نمونه برداری گیاهان مورد مطالعه بطور تصادفی در دو مرحله رشد فنولوژیکی (رویشی و رسیدن بذر) انجام گرفت. شاخص های ماده خشک، پروتئین خام، دیواره سلولی بدون همی سلولز(ADF)، لیگنین و خاکستر در آزمایشگاه با روشهای استاندارد تعیین شدند. قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی با استفاده از شیرابه شکمبه گاومیش به روش Invitro تعیین شد. به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 10 تیمار و 5 تکرار استفاده شد. نتایج نشان داد که مراحل فنولوژیکی و گونه بر اغلب شاخص‌های کیفی اندازه گیری شده دارای تفاوت معنی‌داری بود. با افزایش سن گیاه مقدار پروتئین خام، قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی، انرژی قابل هضم و قابل متابولیسم کاهش یافت در صورتیکه ماده خشک، ADF و لیگنین افزایش یافت. در هر دو مرحله فنولوژیکی، گونه S. turcomanica دارای کمترین درصد ADF بود در صورتیکه گونهP. coronopusدارای بیشترین درصد بود. بیشترین و کمترین درصد لیگنین به ترتیب در گونه های F. hirsute و S. turcomanica مشاهده شد. کاهش مقدار پروتئین خام در اثر مرحله فنولوژیکی در گونه های F. hirsute وH. caspicaبیشترین و در گونه S. turcomanicaکمترین بود. بیشترین درصد قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی در هر دو مرحله فنولوژیکی در گونه S. turcomanicaمشاهده شد و اختلاف معنی داری با گونه های دیگر داشت. نتایج کلی نشان داد که گونه S. turcomanica کیفیت علوفه ای بالاتری در مقایسه با گونه های دیگر دارد و کیفیت علوفه گونه ها در مرحله رویشی بیشتر از مرحله بذردهی بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Forage quality of important halophytic species in saline and alkaline rangelands of Golestan province in two phenology stages

نویسندگان [English]

  • Mohammad Pasandi 1
  • ali hosseini 2
  • abdollah kavian 3

1 Instructor, Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Gorgan, Iran

2 Assistant Professor, Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Gorgan, Iran

3 Instructor, Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Gorgan, Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • chemical composition
  • Digestibility
  • Growth stage
  • halophyte plants
  • Golestan Province
ابرسجی، ق.، مهدوی، م. و جوری، م.ح.، 1390. تعیین میزان کلرور سدیم گونه گیاهی Frankenia hirsuta در شرایط چرا و بدون چرا در مراتع شور و قلیای استان گلستان (مطالعه موردی: مرتع اینچه شوره زار)، اکوسیستم‌های طبیعی ایران، 4: 9-15.
ارزانی، ح.، ترکان، ج.، جعفری، م.، جلیلی، ع و نیکخواه، ع.، 1380. تأثیر مراحل مختلف فنولوژیک و عوامل اکولوژیک بر روی کیفیت علوفه‌ای چند گونه مرتعی، علوم کشاورزی ایران، 32: 385-397.
ارزانی، ح.، 1388. کیفیت علوفه و نیاز دامی روزانه دام چرا کننده از مراتع. موسسه انتشارات دانشگاه تهران، ایران،354 ص.
ارزانی، ح.، پیری صحراگرد، ح.، ترکانف ج. و ساعدی، ک.، 1388. مقایسه کیفیت علوفه برخی گونه های گیاهی مناطق سارال کردستان در مراحل مختلف فنولوژی.، مجله علمی پژوهشی مرتع. 4(2): 160-167.
ارزانی، ح.، معتمدی (ترکان)، ج. و زارع چاکوهی، م.، 1389. گزارش طرح ملی کیفیت علوفه گیاهان مرتعی کشور، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیز داری کشور، ایران، 235 ص.
اکبری‌نیا، ا. و کوچکی، ع.، 1371. بررسی اثر مراحل مختلف برداشت بر خصوصیات رشد، عملکرد و ارزش غذایی برخی از ارقام جو. پژوهش و سازندگی، 15(1): 52 -45.
ترکان، ج.، 1378. بررسی اثر مراحل مختلف فنولوژیکی و عوامل محیطی (خاک و اقلیم) بر کیفیت علوفه چند گونه مرتعی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه تهران. کرج.
ترکان، ج و ارزانی، ح، 1384. بررسی تغییرات کیفیت علوفه گیاهان مرتعی در مناطق مختلف آب و هوایــی. منابع طبیعی ایــران، 58: 469-459.
جعفری، م.، 1373. سیمای شوری و شورروی‌ها. موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، ایران،113: 55 ص.
حسینی، س. ع. و توان، م.، 1389. رستنی‌های مراتع شور و قلیای استان گلستان. انتشارات جهاد دانشگاهی تهران، ایران، 156 ص.
قورچی، ت.، 1374. تعیین ترکیبات شیمیایی و قابلیت هضم گیاهان غالب مراتع استان اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم دامی. دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان، 80 ص.
AOAC., 1990. Official methods of analysis, 15th end, Association of Official Analytical Chemists, Arlington, Virginia, USA.
Arzani, H., Pouzesh, H., Moetamedi, J., Mirakhorli, R. and Niknejad., S.A., 2012. Effects of phenological stages on foragequality of five rangeland species in semi-steppe rangeland of Jashlobar Semnan. Iranian Journal of Range & Desert Research, 19(3): 384-394.
Arzani, H., Ghasemi Arian, N., Moetamedi, J., Filekesh, E. and Moammeri, M., 2013. Investigation of forage quality index of some range species and comparison with their critical levels for daily requirement of grazing animal in estepi rangelands of Sabzevar. Arid Biome Scientific and Research Journal, 3(1): 13-21.
Azim, A., Naseer, Z. and Ali, A., 1989. Nutritional evaluation of maize fodder at two different vegetative stages, Aust. Journal of Agriculture Research, 2:27 -34.
Arzani, H., 1994. Some aspects of estimating short-term and long-term rangeland carrying capacity. PhD Thesis.University of New South Wales, Australia.
Chen,C. S., Wang, S. M. and Chang, U. K., 2001. Climatic factors acid detergent fiber natural detergent fiber and crude protein contents in digitagrass. Proceeding of the xix international Grassland Congress Brazil ,PP:632-634.
Cook, C. W. and Stubbendieck, J., 1986. Range research: basic problems and techniques. Denver (CO): Society for Rangemanagment; 317p.
Fahey, J. R. C., 1994. Forage quality, evaluation and utilization. American society of Agronomy, USA, 998p.
Gihad, E. A. and El Shaer, H. M., 1992. Utilization of halophytes by livestock on rangelands, 77–96. In: Ayoub V. R, (Eds,). Halophytes as a source of livestock and for rehabilitation of degraded lands squires, Kluwer Academic Publishers; Dordrecht.
Harrocks, D. and Valentine, J. F., 1999. Harvested forage. San Diego, CA: Academic Press.
Heady, F. H. and Child R. D., 1994. Rangeland ecology and management. San Francisco, USA: West view Press.
Holchek, J. I., Herbal, C. H. and Pieper, R. D., 2004. Range management principles and practices. Prentice Hall Publication, USA, 587p.
Hussain, F. and Duranni, M. J., 2009. Nutritional evaluation of some forage plants from Harboi rangeland, Kalat, Pakistan. Pakistan Journal of Botany, 41: 1137-1154.
Kilcher, M. R., 1981. Plant development, stage of maturity and nutrient composition. Journal of Range Management, 34: 363-364.
Liu, Y. Z., 1993. Study on the dynamic features of nutritive substances in inner Mongolia Steppe. Grassland of China, 4: 16-20.
McDonald, P., Edwards, R. A., Greenhalgh, J. F. D. and Morgan, C. A., 1995. Animal Nutrition. (5th ed.), Longman, UK.
Menke, K. H. and Steingass, H., 1988. Estimation of the energetic feed value obtained from chemical analysis and gas production using rumen fluid, Animal Research Development, 28:7-55.
Mirzaali. A., Mirzaali, E. and Forouzeh, M. R., 2008. Study of effects of phonological stages on forage quality of two halophyte species of Halocnemum strobilaceum and Halostachys caspica in Gomishan ranges.Pajouhesh & Sazandegi, 32: 32-41.
Pearson, R. A., Archibald R. F. and Muirhead R. H., 2006. A comparison of the effect of forage type and level of feeding on the digestibility and gastrointestinal mean retention time of dry forage given to cattle, sheep, ponies and donkeys. British Journal of Nutrition, 95: 88-98.
Pulina, G. and Bencini, R., 2004. Dairy sheep nutrition, CABI publishing, London. UK, 222p.
Rasouli, B., Amiri, B., Assareh, M. H. and Jafary, M., 2011. Nutritional Value of a holophyte species, Halostachys caspicain three Different Phonological Stages and three Different Sites. Iranian journal of Range and Desert Research, 18(1): 32-41.
Ranjhan, S. K., 1993. Animal nutrition and feeding practices. 4th Ed Viskas Publication House, PVT Ltd. 307.
Sultan, J. I., Rahim, I. U., Nawaz, H. and Yaqoob, M., 2007. Nutritive value of marginal land grasses of Northern Grasslands of Pakistan. Pakistan Journal of Botany, 39: 1071-1082.
Tilley, J. and Terry, R., 1963. A two stage technique for the in vitro digestion of forages crops. Journal of British Grassland Society, 18: 104-111. 
Uniyal, S. K., Awasthi, A. and Rawat, G. S., 2005. Biomass availability and forage quality of Eurotia ceratoides Mey in the rangelands of Changthang, eastern Ladakh. Current Science, 89 (1): 201-205.
Valentine. J. F., 2001. Grazing management. (2nd Edition), Academic Press, New York, 659p.
Van Soest, P. J., 1994. Nutritional ecology of the ruminant. 2nd ed. Cornell University Press, Ithaca, N.Y, USA. 476p.
Wahid, A., 1990. Dietary composition and nutritional status of sheep and goats grazing two rangeland types in Balochistan, Pakistann. Ph.D. Thesis, Oregon State University.