نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• صدیقه زارع کیا ¹
• پروانه عشوری ²
• محمد فیاض ³
• محمود گودرزی ²
• نیلوفر زارع ²

¹ کارشناس ارشد پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد

² کارشناس ارشد پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

³ استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

دام در مرتع یکی از اجزاء متشکله اکوسیستم‌های مرتعی می‌‌باشد که متناسب با نوع دام و شرایط اقلیمی ‌‌و پوشش گیاهی رفتارهای چرایی متفاوتی مشاهده می‌‌شود. شناسایی رفتار دام در مرتع می‌‌تواند در برنامه‌ریزی و چگونگی بهره‌برداری از مرتع کمک مؤثری بنماید. به این منظور رفتار چرایی گوسفند در مرتع منطقه استپی ساوه مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا یک میش سه ساله انتخاب و به کمک دستگاه موقعیت‌یاب (GPS) به‌طور پیوسته مسیر حرکت، ساعات ورود و خروج به مرتع، مدت و زمان استراحت و همچنین سرعت حرکت آن ثبت گردید. نتایج بررسی‌ها در محیط نرم‌افزار GIS و داده‌ها با استفاده از روش تجزیه واریانس دوطرفه مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد بجز مقدار میانگین سرعت دام، هیچ اختلاف معنی‌داری بین صفات مورد بررسی طی چهار سال آماربرداری مشاهده نشد. ولی در ماه‌های مختلف فصل چرا با اینکه طول مسافت طی‌شده با هم اختلاف معنی‌داری نداشتند ولی زمان صرف‌شده برای حرکت و زمان صرف‌شده برای استراحت با هم اختلاف معنی‌دار داشته‌اند. به طوری که در اردیبهشت‌ماه با اینکه زمان صرف‌شده برای حرکت و چرا بیشتر از ماه‌های دیگر بود ولی مسافت طی‌شده در این ماه تفاوت معنی‌داری با سایر ماه‌ها نداشت. این امر نشان‌دهنده وجود علوفه بهتر و بیشتر در این ماه برای تعلیف دام بود. میانگین سرعت حرکت دام در اردیبهشت‌ماه کمتر از ماه‌های دیگر ثبت گردید. به‌نحوی‌که بیشترین مسافت طی‌شده توسط گوسفند در شیب 0 تا 8 درصد با پوشش غالب Artemisia sieberi- Salsola laricina رخ داده است. به‌طور کلی می‌توان نتیجه گرفت با کمک تکنولوژی GPS و GIS می‌توان رفتار چرایی دام و مدیریت مراتع را بهتر ارزیابی کرد.

کلیدواژه‌ها

• رفتار چرایی
• گوسفند
• GPS
• GIS
• مراتع استپی
• خشکه‌رود ساوه

عنوان مقاله [English]

Study of sheep grazing behavior in steppe rangelands (Case study: Khoshkehroud of Saveh)

نویسندگان [English]

• Sedighe Zarekia ¹
• Parvaneh Ashouri ²
• Mohammad Fayaz ³
• Mahmood Goudarzi ²
• Niloofar Zare ²

چکیده [English]

Livestock is one of the components of rangeland ecosystems. Different grazing behaviors would be observed according to the climatic conditions, the type of livestock and vegetation. Knowledge of livestock grazing behavior on rangelands could be useful in the planning and utilization of rangelands. For this purpose, in this study, the grazing behavior of sheep in the steppe rangeland of Saveh was investigated. Initially, a three-year-old ewe was selected, then, using a geographic positioning system (GPS), the  path of movement, the time of arrival and departure of livestock, time of rest and movement speed were recorded. Data were entered into the GIS and statistically analyzed using two-way analysis of variance. Results showed that, except for the livestock average speed, there was no significant difference among the measured parameters of grazing behavior during the four years of study. The time spent for movement and rest in different months of the grazing seasonshowed significant differences, while the length of the grazing path had no significant difference during different months. The highest time spent for movement and rest was attributed to May, although the grazing distance in May was not significantly different from other months, indicating the presence of more and better forage for grazing in this month. The lowest average speed of livestock was recorded in May. The most covered distance by sheep occurred in slope gradient ranging from 0 to 8% with dominant cover of Artemisia sieberi and Salsola laricina. Generally, it could be concluded that livestock grazing behavior and rangeland management could be better evaluated using GPS technology and GIS.

کلیدواژه‌ها [English]

• Grazing behavior
• Sheep
• GPS
• GIS
• Steppe rangelands
• Khoshkeh roud–Saveh