نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
چکیده
هدف از مطالعه فنولوژی گیاهان مرتعی، بررسی تغییرات مراحل مختلف فنولوژی بهمنظور تنظیم برنامه‌های بهره‌برداری از مراتع، جلوگیری از برداشتهای بیموقع و شناخت ارزش غذایی گونههای گیاهی، تعیین زمان ورود و خروج دام و جمعآوری بذرها میباشد.گونه Artimisia sieberi با فرم بوته‌ای و ارزش علوفه‌ای مناسب بهعنوان گونه غالب در ترکیب تیپهای مرتعی در مناطق استپی خشک و نیمهخشک و نواحی رویشی ایران و تورانی گسترش دارد. این گونه دارای ویژگی مقابله با شرایط سخت محیطی و شرایط خشکسالی و مقاومت نسبی به شوری خاک در طیف وسیعی از خاکهای کمعمق تا نیمهعمیق لومی، شنی و لومیرسی رویش دارد. در این تحقیق مراحل مختلف فنولوژی گونه Ar. sieberi بهعنوان یکی از گونههای مهم مرتعی در شش سایت متفاوت در مناطق مختلف استپی کشور مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس اطلاعات مربوط به مراحل فنولوژی در مقاطع زمانی 15 روزه در مرحله رویشی و 7 روزه در مرحله زایشی اندازهگیری و ثبت گردید. از آنجاییکه تکوین مراحل فنولوژیکی ارتباط مستقیمی با عوامل اقلیمی بهویژه درجه حرارت و بارندگی دارد؛ آمار هواشناسی شامل درجه حرارت و میزان بارندگی از نزدیک‌ترین ایستگاه هواشناسی نسبت به هر سایت استفاده شد. نتایج مقایسه مراحل مختلف فنولوژی در سالهای مورد بررسی نشان داد که رشد مرحله رویشی Ar.sieberi از اوایل اسفند تا اوایل فروردینماه آغاز و در صورت وجود رطوبت تا تیرماه ادامه دارد. مرحله گلدهی از اوایل تیر آغاز و تا اواخر آبانماه ادامه مییابد. مرحله رسیدن بذر بهصورت تدریجی از اوایل مهر شروع و تا اواخر دیماه به طول میانجامد. مرحله خواب زمستانه از اواخر دی آغاز و تا اوایل اسفندماه ادامه مییابد. براساس نتایج بدستآمده دوره فنولوژی این گونه طولانی است. این موضوع نشانگر دامنه بردباری و مقاومت این گونه نسبت به شرایط محیطی میباشد. در نتیجه بر پایه شناخت کامل از مراحل مختلف فنولوژی گونه Ar. sieberi بهعنوان یک گونه کلید و معرف میتوان نسبت به برنامهریزی جهت اعمال مدیریت چرا بهمنظور تعیین زمان ورود و خروج دام، تعیین تعداد مطلوب دام برای چرا و سیستم‌های مناسب چرایی اقدام نموده و از سوی مدیران و برنامه‌ریزان و بهره‌برداران مراتع مورد کاربرد قرار گیرد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Comparison of phenology of Artemisia sieberi in different steppe regions of Iran
نویسنده [English]
- Ali Ehsani
Assistant Professor, Range Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, Iran
چکیده [English]
The objective of study on phenology of range plant species is to assess the changes of different phenology stages (germination, flowering, seed maturity stages, autumn growth and winter dormancy) in order to adjust range utilization programs, prevention of early or late grazing, recognition of nutritional value of the plant species, determining livestock entry and exit time and seed collection. Artemisia sieberi is a shrubby species with an appropriate forage value distributed as a dominant species in arid and semi arid steppe regions of Iran. It is resistant to drought and relative salinity which widely grows in loamy, sandy and loamy clay soils. In this study, phenological stages of Artemisia sieberi were investigated in six different sites of steppe regions of Iran. Accordingly, data of the phenological stages were recorded for vegetative and reproductive stages respectively in 15-day and 7-day intervals. With regard to the direct relationship between phenological stages and climatic factors especially temperature and precipitation, these data were taken from the nearest synoptic station for each site. According to the results, vegetative growth stage of Artemisia sieberi starts from early March early April and continues to July if moisture is available. The flowering stage starts from early July and continues to late October. Seed ripening stage gradually starts from early September to late January. The start of the winter dormancy is late January which continues to early February. Our results show a long-term phenology for Artemisia sieberi indicating its resistance to environmental conditions. Consequently, comprehensive recognition of phenological stages of Artemisia sieberi as a key species enables us to manage the grazing, adjust the entry and exit time for livestock, grazing intensity and appropriate grazing systems to be applied by range managers and utilizers.
کلیدواژه‌ها [English]
- phenology
- Artemisia sieberi
- Range Readiness
- steppe
- livestock entry and exit time
)