حمید هویزه؛ امرعلی شاهمرادی؛ حمیدرضا محرابی؛ مامک احمدیان
دوره 22، شماره 3 ، آذر 1394، ، صفحه 407-416
چکیده
بهره‌برداری نادرست و بیش از حد، توان تولید و باردهی گیاهان عمده مرتعی را کاهش داده موجب از بین رفتن بسیاری از آنها و انهدام مراتع شده است. به‌منظور دستیابی به اطلاعات و آمار موردی گونه Hyparrhenia hirta (L.) Stapf برای تجدید حیات و توسعه آن و نهایتاَ احیاء مراتع مخروبه، بررسی و انجام مطالعات برخی از ویژگی‌های اکولوژیکی گونه مورد نظر ضروری است. ...
بیشتر
بهره‌برداری نادرست و بیش از حد، توان تولید و باردهی گیاهان عمده مرتعی را کاهش داده موجب از بین رفتن بسیاری از آنها و انهدام مراتع شده است. به‌منظور دستیابی به اطلاعات و آمار موردی گونه Hyparrhenia hirta (L.) Stapf برای تجدید حیات و توسعه آن و نهایتاَ احیاء مراتع مخروبه، بررسی و انجام مطالعات برخی از ویژگی‌های اکولوژیکی گونه مورد نظر ضروری است. در این تحقیق آت اکولوژی گونه مرتعی Hyparrhenia hirta با نام فارسی نریشت در اکوسیستم‌های مرتعی استان خوزستان مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس روش تحقیق ابتدا نقشه رویشگاهی مناطق تحت پوشش با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی 50000/1 تهیه گردید و سپس کلیه ویژگی‌های رویشگاهی شامل پستی و بلندی، اقلیم، خاک، و دیگر ویژگی‌ها شامل گونه‌های همراه، چگونگی حضور گونه مورد بررسی در پوشش گیاهی، سیستم ریشه، فنولوژی، زادآوری، ارزش رجحانی، گیاه و فراوانی آن مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی‌های بعمل آمده نشان داد که گونه مرتعی Hyparrheniahirta از ارتفاع 60 تا 900 متری از سطح دریا در مناطق استپی و نیمه‌استپی گرم رویش دارد. به‌طوری که بیشترین تراکم این گونه در ارتفاع 300 تا 600 متری از سطح دریا می‌باشد. خاک مناطق مورد مطالعه اسکلتی با بافت شنی و همراه با سنگریزه و واریزه‌های بلوکی می‌باشد. متوسط بارندگی 320 میلی‌متر در سال و دمای هوا بین 5/24 و 5/26 درجه سانتی‌گراد متغییر بوده است. شروع رویش گیاه در استان خوزستان از اواخر شهریورماه تا پایان آذرماه مشاهده گردیده است. بذر Hyparrheniahirta در نیمه دوم اردیبهشت رسیده و در خردادماه سفت شده و ریزش می‌نماید و پس از آن رکود تابستانه گیاه آغاز می‌گردد. ریشه Hyparrhenia hirtaگسترش زیادی در جهات افقی و عمودی پیدا کرده، در شرایط چرای شدید رشد عمودی آن محدود می‌گردد. این گیاه خوشخوراک نیست، ولی در غیاب گیاهان خوشخوراک مورد استفاده دام قرار می‌گیرد.
حمیدرضا عباسی؛ محمود رجبی النی؛ سادات فیض نیا؛ محمد درویش؛ مامک احمدیان؛ علی شهبازی
دوره 22، شماره 3 ، آذر 1394، ، صفحه 583-594
چکیده
وجود سازندهای تخریب کننده کیفیت آب در مسیر رودخانه مند، یکی از شاخص‌ترین نمودهای افت کارآیی سرزمین (بیابانزائی) می‌باشد. وجود 15 گنبد نمکی در این حوزه آبخیز تاثیر بسزایی بر نزول آب رودخانه‌های قره‌آغاج و فیروزآباد، که از شاخه‌های اصلی رود مند هستند، دارد. بدین منظور و برای تعیین کیفیت آب رودخانه‌ها قبل و بعد از گنبدهای نمکی، ...
بیشتر
وجود سازندهای تخریب کننده کیفیت آب در مسیر رودخانه مند، یکی از شاخص‌ترین نمودهای افت کارآیی سرزمین (بیابانزائی) می‌باشد. وجود 15 گنبد نمکی در این حوزه آبخیز تاثیر بسزایی بر نزول آب رودخانه‌های قره‌آغاج و فیروزآباد، که از شاخه‌های اصلی رود مند هستند، دارد. بدین منظور و برای تعیین کیفیت آب رودخانه‌ها قبل و بعد از گنبدهای نمکی، چشمه های نمکی و برخی سازندهای حاوی نمک نمونه‌گیری صورت گرفت و همچنین آمار کمی و کیفی ایستگاه‌های آب‌سنجی موجود در طول رودخانه‌ها نیز تهیه شد.نمونه‌ها در آزمایشگاه مورد تجزیه قرار گرفتند و پیراسنجه (پارامتر)های pH، EC، SAR، کاتیون‌ها و آنیون‌ها اندازه‌گیری شدند. همچنین با استفاده از آمار ایستگاه‌های آب‌سنجی موجود در حوضه، آمار طولانی مدت دبی روزانه استخراج و دبی‌های کلاسه مربوطه استخراج شد. برای مشخص شدن حدود تغییرات کیفیت آب در هر ایستگاه آب‌سنجی از دیاگرام ویل‌کوکس استفاده شد. برای بررسی تغییرات یونی آب در بازه‌های مختلف طولی رودخانه از مقادیر میانگین غلظت آنیون‌ها و کاتیون‌های عمده نیز بهره گرفته شد و در نهایت نقش هریک از سازندهای مذکور در تخریب کیفیت آب رود مند مشخص شد. نتایج حاصل از مطالعات زمین‌شناسی نشان داد که سه گنبد نمکی واقع در جنوب غرب شهرستان فیروزآباد از اصلی‌ترین علل شوری آب رودخانة فیروزآباد می‌باشد که بیشترین تاثیر را بر کیفیت آب رودخانه مند دارند. همچنین رودخانه شور خوراب که از چشمه‌های شور خارج شده از گنبد نمکی خوراب سرچشمه و وارد رودخانه فیروزآباد می‌شود نیز تاثیر بسزایی بر کاهش کیفیت آب دارد. در ادامه مسیر ورود آب شور رودخانه فیروز آباد به رود مند عامل اصلی شور شدن آن می‌باشد که با گذر آن از مجاورت گنبد نمکی خورموج در استان بوشهر، میزان شوری بسیار افزایش می‌یابد و درنهایت به خلیج فارس می‌ریزد.
علی شهبازی؛ خلیل آقاجانلو؛ فاطمه عین لو؛ مامک احمدیان
دوره 21، شماره 4 ، اسفند 1393، ، صفحه 718-730
چکیده
تعیین قابلیت و استعداد اراضی با توجه به میزان تناسب اراضی، خصوصیات آب و هوایی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک به‌عنوان یکی از روش‌های دستیابی به مدیریت پایدار می‌باشد. برای تعیین قابلیت اراضی در حوزه آبخیز مورد مطالعه از مدل فائو استفاده شده است. به‌منظور توصیف مکانی نتایج بدست آمده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده گردید. ...
بیشتر
تعیین قابلیت و استعداد اراضی با توجه به میزان تناسب اراضی، خصوصیات آب و هوایی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک به‌عنوان یکی از روش‌های دستیابی به مدیریت پایدار می‌باشد. برای تعیین قابلیت اراضی در حوزه آبخیز مورد مطالعه از مدل فائو استفاده شده است. به‌منظور توصیف مکانی نتایج بدست آمده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده گردید. دادههای مکانی بهصورت نقشه و دادههای توصیفی بهصورت جدول بانک اطلاعاتی وارد محیط GIS شدند. نتایج مدل تناسب فعلی برای کاربری زراعت آبی و باغها نشان می‌دهد که 5/64 درصد در کلاس N2، 86/17 درصد در کلاسN1 ، 17 درصد در کلاس S3 و 64/0 درصد در کلاس NR قرار دارد. برای کاربری دیم 5/64 درصد در کلاس N2، 86/18 درصد در کلاس S3، 17 درصد در کلاس S2 و 64/0 درصد در کلاس NR قرار دارد. برای کاربری مرتع 32 درصد در کلاسS3، 5/32 درصد در کلاس N1 و 5/35 درصد در کلاس NR قرار دارد. در کاربری جنگل 5/64 درصد کلاسN1و 5/35 درصد کلاس NR را به خود اختصاص دادهاند. از رویهمگذاری نقشه کاربری فعلی اراضی با نقشه تناسب فعلی آنها مشخص گردید که تنها 5/25 درصد از کاربری زراعت آبی، 82 درصد از کاربری زراعت دیم و 3/30 درصد از کاربری مرتع مطابق با نقشه تناسب اراضی آنهاست که بهصورت درست مورد استفاده و بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
علی احسانی؛ مامک احمدیان؛ سعید رشوند؛ محمد علی دهقانی تفتی؛ مصطفی زارع
دوره 21، شماره 1 ، خرداد 1393، ، صفحه 13-23
چکیده
یکی از مشکلات اساسی مراتع ایران، عدم اعمال مدیریت صحیح در سیستم چرایی بوده که نهایتاً منجر به بهره‌برداری غیراصولی و نابهنگام از علوفه طبیعی مراتع و همچنین چرای بیش از ظرفیت می‌شود. هدف از مدیریت مناسب چرا بهره‌برداری صحیح و بموقع از علوفه مرتع می‌باشد، بنحوی که استفاده اقتصادی به‌منظور تولید حداکثر فرآوردههای دامی بدون ...
بیشتر
یکی از مشکلات اساسی مراتع ایران، عدم اعمال مدیریت صحیح در سیستم چرایی بوده که نهایتاً منجر به بهره‌برداری غیراصولی و نابهنگام از علوفه طبیعی مراتع و همچنین چرای بیش از ظرفیت می‌شود. هدف از مدیریت مناسب چرا بهره‌برداری صحیح و بموقع از علوفه مرتع می‌باشد، بنحوی که استفاده اقتصادی به‌منظور تولید حداکثر فرآوردههای دامی بدون اینکه آسیبی به پوشش گیاهی، خاک و محیط زیست وارد گردد. فنولوژی، نحوه حیات یک گیاه و یا مراحل مختلف دورة رویش گیاهان را در مقاطع مختلف زمانی که در طول یک سال رخ می‌دهد را بررسی می‌کند. بر پایه شناخت تاریخها و مدت زمان بروز پدیده‌های مهم فنولوژیکی می‌توان زمان مناسب ورود و خروج دام را جهت تعلیف و چرای گونه تعیین نمود. از این طریق می‌توان بهترین فصل چرا و بهره‌برداری از مرتع و مدت زمان استفاده از گونه و نظام چرایی را در مرتع برنامه‌ریزی کرد. در این تحقیق مراحل مختلف فنولوژیکی گونه مرتعی Artemisia aucheriاز سال 1386 تا 1389 در سه منطقه رویشی نیمه‌استپی با موقعیت جغرافیایی مختلف به‌منظور دستیابی به مدیریت مناسب چرا مورد مطالعه قرار گرفت. در هر منطقه مورد مطالعه منطقه معرف مشخص و پس از ثبت ویژگی‌های جغرافیایی آن، از گونه گیاهی مورد نظر 10 پایه انتخاب و در طول چهار سال در فصل رویش در مقاطع زمانی 15 روزه در مرحله رویشی و هفتگی در مرحله زایشی تاریخ وقوع مراحل حیاتی گیاه شامل مرحله رویش و رشد رویشی، مرحله گلدهی، بلوغ بذر و مرحله خشک‌شدن گیاه در فرمهای ویژه در هر منطقه ثبت گردید. همچنین آمار و اطلاعات هواشناسی شامل درجه حرارت متوسط ماهانه و میزان بارندگی ماهانه از نزدیک‌ترین ایستگاه هواشناسی به منطقه تهیه شد. با توجه به وقوع پدیده‌های فنولوژیکی گونه مورد بررسی، طول دوره چرا و زمان مناسب بذرگیری برای این گونه در هر منطقه پیشنهاد شد. نتایج نشان داد که وقوع پدیده‌های فنولوژیکی در گونه تحت بررسی بیشتر تحت تأثیر شاخص دما و شاخص بارندگی در فصل رشد قرار دارند. همچنین مناطقی که ارتفاع تقریباً یکسانی نسبت به یکدیگر دارند از نظر طول دوره فنولوژی با هم مشابه هستند. در نتیجه بر پایه نتایج اطلاعات مراحل فنولوژیک گونه Artemisia aucheri، شروع و پایان چرا در منطقه شیرکوه یزد نیمه اول اردیبهشت تا اوایل آبان ماه، در منطقه انجدان استان مرکزی اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد تا اواسط تیرماه و منطقه الموت قزوین نیمه دوم اردیبهشت تا نیمه دوم شهریورماه مورد تأکید می‌باشد. براین اساس برنامه‌ریزی جهت اعمال مدیریت صحیح در سیستم مناسب چرایی مراتع، تعیین زمان مناسب ورود و خروج دام، تعیین زمان مناسب جمعآوری بذر از سوی مدیران و برنامه‌ریزان و بهره‌بردان مراتع باید مورد توجه قرار گیرد.
