جواد معتمدی؛ اسماعیل شیدای کرکج؛ یاسر قاسمی آریان
دوره 30، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 1-23
چکیده
ارائه مدلهای مدیریتی عرصههای طبیعی، بهدلیل وسعت زیاد و عدم امکان دسترسی به تمام سطح، از اهمیت زیادی برخوردار است. در این راستا، مراتع کوهستانی امام کندی، بهمنظور ارائه مدل مکانی- اکولوژیکی، هدف پژوهش قرار گرفت. واحدهای همگن اکولوژیک، با تلفیق لایههای طبقات ارتفاعی، شیب، جهت جغرافیایی ...
بیشتر
ارائه مدلهای مدیریتی عرصههای طبیعی، بهدلیل وسعت زیاد و عدم امکان دسترسی به تمام سطح، از اهمیت زیادی برخوردار است. در این راستا، مراتع کوهستانی امام کندی، بهمنظور ارائه مدل مکانی- اکولوژیکی، هدف پژوهش قرار گرفت. واحدهای همگن اکولوژیک، با تلفیق لایههای طبقات ارتفاعی، شیب، جهت جغرافیایی و تیپهای گیاهی تهیه شد. با توجه به خصوصیات اکولوژیکی و محیطی هر واحد همگن اکولوژیک و در نظر گرفتن ضوابط و معیارهای ارزیابی توان کاربری مرتع، نسبت به ارزیابی توان و تناسب استفاده از مراتع اقدام گردید. با توجه به وضعیت و گرایش مرتع، روش مرتعداری و سیستمهای چرایی برای هر یک از کلاسهای مرتعی ارائه شد. بر اساس نتایج، 23 واحد همگن اکولوژیک تشخیص داده شد که بخشهای زیادی از آن به اراضی مرتعی با کلاس یک تا سه اختصاص دارد. بر این اساس، در 9/26 درصد (4/248 هکتار) از مراتع که دارای وضعیت خوب و توان کلاس یک بودند، روش مرتعداری تعادلی در نظر گرفته شد. در 4/37 درصد (4/346 هکتار) که دارای وضعیت متوسط و توان کلاس دو بودند، روش مرتعداری طبیعی توصیه گردید. عملیات اصلاح مرتع یا مرتعداری مصنوعی، برای 7/35 درصد (9/329 هکتار) اراضی که دارای وضعیت ضعیف و توان کلاس سه بودند، پیشنهاد شد. بهمنظور جلوگیری از فرسایش و افزایش تولید علوفه، برای دیمزارهای رها شده نیز روش مرتعداری مصنوعی توصیه شد. نتایج بیانگر آن است که کاربرد مدل مکانی- اکولوژیکی و بهتبع آن شناسایی مناطق همگن اکولوژیک بهعنوان واحدهای مدیریتی و برنامهریزی در سطح کلان، بهعنوان روشی توانا و کمهزینه، علاوه بر ارزیابی توان مراتع، قادر است مدیریت مرتع را در پیشنهاد روش مرتعداری و سیستمهای چرایی و مکانیابی عملیات اصلاح مرتع، کمک کند.
اسفندیار جهانتاب؛ رضا یاری؛ یاسر قاسمی آریان؛ مریم صفاری امان؛ هادی مودب
دوره 29، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 161-170
چکیده
از آنجا که امروزه توسعه پوشش گیاهی، به عنوان سادهترین و ارزانترین روش ذخیره کربن مازاد جو مطرح است، تعیین ذخیره کربن گونهها، نقش مهمی در برنامهریزی و تعیین ارزش خدمات اکوسیستمی پوشش گیاهی مراتع خواهد داشت. در این راستا، هدف از این تحقیق برآورد میزان ذخیره کربن دو گونه درمنه دشتی (Ar. sieberi) و وشا (D. ammoniacum)، تعیین ارزش اقتصادی حاصل ...
بیشتر
از آنجا که امروزه توسعه پوشش گیاهی، به عنوان سادهترین و ارزانترین روش ذخیره کربن مازاد جو مطرح است، تعیین ذخیره کربن گونهها، نقش مهمی در برنامهریزی و تعیین ارزش خدمات اکوسیستمی پوشش گیاهی مراتع خواهد داشت. در این راستا، هدف از این تحقیق برآورد میزان ذخیره کربن دو گونه درمنه دشتی (Ar. sieberi) و وشا (D. ammoniacum)، تعیین ارزش اقتصادی حاصل از ذخیره کربن این دو گونه و مشخص کردن سهم هر یک از اندام هوایی، اندام زیرزمینی و خاک در میزان ذخیره کربن در مراتع منطقه درهباز شهرستان سرایان خراسانجنوبی میباشد. برای این منظور با نمونهبرداری خاک و پوشش گیاهی از طریق استقرار ترانسکت و پلات به روش تصادفی-سیستماتیک، تعداد 10 پایه از دو گونه درمنه دشتی و وشا انتخاب و خصوصیات رویشی و اندام هوایی و زیرزمینی هر یک بهطور کامل نمونهگیری شد. نمونهها به آزمایشگاه منتقل و ضریب تبدیل ترسیبکربن هر اندام گیاهی به صورت جداگانه توسط روش احتراق تعیین گردید. همچنین درصد کربن آلی خاک با روش والکیبلک اندازهگیری شد. در ادامه، با استفاده از روش ارزشگذاریِ مخارج انتشار کربن و لحاظ کردن ارزش پولی 3/25 دلار برای هر تن ذخیره کربن، ارزش اقتصادی آن تعیین گردید. نتایج نشان داد که مقدار کل ذخیرهکربن در اندام هوایی و زیرزمینی مربوط به گونه وشا بهترتیب 9/40 و 9/248 و در اندام هوایی و زیرزمینی مربوط به گونه درمنه دشتی بهترتیب 9/1170 و 238 تن است. همچنین مقدار ذخیره کربن خاک زیر تاج پوشش گونه درمنه دشتی و وشا بهترتیب 13/23 و 38/12 کیلوگرم در مترمربع برآورد گردید که نسبت به فضای باز (شاهد= 29/6 کیلوگرم در مترمربع) اختلاف معنیداری را نشان داد (p≤0.01). ارزش ریالی ذخیره کربن برای اندامهوایی و زیرزمینی درمنه دشتی و وشا بهترتیب برابر 8، 6/1 و 02/0، 7/1 میلیارد ریال و همچنین ارزش اقتصادی ذخیره کربن خاک زیر تاج پوشش درمنه دشتی و وشا برابر 1/26 و 14 میلیارد ریال برای کل مرتع (با مساحت 8732 هکتار) محاسبه شد. با توجه به ظرفیت بالای ذخیرهکربن گونه درمنه دشتی، پیشنهاد میشود از این گونه برای احیاء مراتع مذکور و مراتع مشابه استفاده شود.
فیروزه مقیمی نژاد؛ علی طویلی؛ محمد جعفری؛ محسن شیروانی؛ یاسر قاسمی آریان
دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 11-23
چکیده
اگرچه در خصوص اثر آلودگی بر خصوصیات فیتوشیمیایی گیاهان دارویی که به صورت زراعی کاشت میشوند مطالعات متعددی صورت گرفته، اما این مهم در ارتباط با گونه های مرتعی، علیرغم اهمیت آنها در زمینه ایجاد تنوع معیشتی برای بهرهبردران مرتعی، بسیار محدود بوده است. در همین راستا تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر فلز سنگین کادمیم بر خصوصیات فیتوشیمیایی ...
بیشتر
اگرچه در خصوص اثر آلودگی بر خصوصیات فیتوشیمیایی گیاهان دارویی که به صورت زراعی کاشت میشوند مطالعات متعددی صورت گرفته، اما این مهم در ارتباط با گونه های مرتعی، علیرغم اهمیت آنها در زمینه ایجاد تنوع معیشتی برای بهرهبردران مرتعی، بسیار محدود بوده است. در همین راستا تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر فلز سنگین کادمیم بر خصوصیات فیتوشیمیایی شیرین بیان، در قالب طرح کاملاً تصادفی با تیمار کادمیم در 6 غلظت (صفر، 10، 20، 40، 80 و 160 (ppm)) و 4 تکرار به صورت کشت گلدانی (مجموعاً 24 گلدان) اجرا گردید. پس از تهیه بستر کاشت و اسپری نمودن محلول نمک نیترات کادمیم با غلظتهای فوق الذکر به خاک، ریزومهای شیرینبیان داخل گلدانها کشت و به مدت 7 ماه در گلخانه تحت مراقبت و آبیاری قرار گرفتند. در نهایت نمونههای گیاهی (در دو بخش اندامهای هوایی وزیرزمینی) تهیهشده، جهت اندازهگیری خصوصیات فیتوشیمیایی به آزمایشگاه منتقل شدند. متغییرهای اندازهگیری در اندام زیرزمینی شامل میزان گلیسیریزیک اسید، گلابریدین، لیکوریتجنین و در اندام هوایی فلاونوئیدهای روتین و کتچین بود. عصارهگیری با روش اولتراسونیک و اندازهگیری با استفاده از کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) انجام گرفت. نتایج مقایسه میانگین کادمیم در غلظتهای تحت بررسی نشان داد افزایش غلظت این عنصر درخاک اثر معنیداری بر میزان گلیسریزیک اسید، گلابریدین و لیکوریتجنین در اندام زیرزمینی و فلاونوئیدهای روتین و کتچین در اندام هوایی گیاه شیرینبیان داشته است. در همین راستا بیشترین تاثیر افزایشی را گلیسریزیک اسید و لیکوریتجنین در غلظت 10 (ppm)، به ترتیب با 12/70 و 44/56 درصد و گلابریدین در غلظت 20 (ppm) با 70/51 درصد نسبت به شاهد نشان داده است. نتایج همچنین نشان داد میزان مواد موثره در اندام زیرزمینی گیاه شیرین بیان تحت تیمار کادمیم در ابتدا افزایش یافته و در ادامه با بالا رفتن غلظت کادمیم کاهش داشتهاست.
فیروزه مقیمی نژاد؛ محمد جعفری؛ محمدعلی زارع چاهوکی؛ یاسر قاسمی آریان؛ اصغر کهندل
دوره 21، شماره 4 ، اسفند 1393، ، صفحه 643-650
چکیده
قرق مرتع عبارتست از جلوگیری از ورود دام به تمام یا قسمتی از مرتع برای یک یا چند سال متوالی که با هدفهای مختلفی انجام میشود. هدف از تحقیق حاضر، تعیین میزان تاثیر عمل اصلاحی قرق در خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاک و سه عنصر اصلی N، P و K در منطقه نظر آباد کرج میباشد. برای انجام تحقیق، از خاک دو منطقه چراشده و قرق نمونهبرداری شد. بهطوریکه ...
بیشتر
قرق مرتع عبارتست از جلوگیری از ورود دام به تمام یا قسمتی از مرتع برای یک یا چند سال متوالی که با هدفهای مختلفی انجام میشود. هدف از تحقیق حاضر، تعیین میزان تاثیر عمل اصلاحی قرق در خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاک و سه عنصر اصلی N، P و K در منطقه نظر آباد کرج میباشد. برای انجام تحقیق، از خاک دو منطقه چراشده و قرق نمونهبرداری شد. بهطوریکه از ابتدا، وسط و انتهای 4 ترانسکت (مستقرشده در هر منطقه، بصورت تصادفی سیستماتیک)، از دو عمق 20-0 و80-20 سانتیمتری تعداد 48 نمونه برداشت شدند. سپس به منظور تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی، نمونههای برداشتشده به آزمایشگاه خاکشناسی انتقال یافت. نمونههای خاک، پس از خشکشدن از الک 2 میلیمتر عبور داده شدند. سپس عوامل اسیدیته، هدایت الکتریکی، ماده آلی، درصد رطوبت اشباع و عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم اندازهگیری شدند. نتایج نشان داد قرق تاثیر معنیداری بر عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم خاک داشته اما در مورد فاکتورهای اسیدیته، ماده آلی و درصد رطوبت اشباع تفاوت معنیداری بین دو منطقه چرا و قرق مشاهده نگردید. بطور کلی نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد قرق اثرات مثبتی بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مراتع منطقه مورد مطالعه داشته است.
یاسر قاسمی آریان؛ حسین ارزانی؛ اسماعیل فیله کش
دوره 20، شماره 4 ، اسفند 1392، ، صفحه 634-643
فاطمه نور؛ مسعود نصری؛ حسن یگانه؛ فیروزه مقیمی نژاد؛ یاسر قاسمی آریان؛ جمال بنی نعمه
دوره 20، شماره 3 ، آذر 1392، ، صفحه 522-530
رسول خطیبی؛ یاسر قاسمی آریان؛ اسفندیار جهانتاب؛ محمدرضا حاجیهاشمی
دوره 19، شماره 1 ، خرداد 1391، ، صفحه 72-81
چکیده
یکی از عوامل مؤثر در پراکنش پوشش گیاهی بخصوص در مناطق خشک و نیمهخشک، خصوصیات خاک میباشد. بهطوریکه تأثیر عوامل زمینشناسی، توپوگرافی و اقلیمی در خصوصیات خاک پدیدار میگردد. در این تحقیق خصوصیات خاک تیپهای رویشی مرتع دجینگ خاش، در حاشیه جنوبی تفتان بررسی گردید. نمونهبرداری از خاک و پوشش گیاهی در مناطق معرف هر رویشگاه ...
بیشتر
یکی از عوامل مؤثر در پراکنش پوشش گیاهی بخصوص در مناطق خشک و نیمهخشک، خصوصیات خاک میباشد. بهطوریکه تأثیر عوامل زمینشناسی، توپوگرافی و اقلیمی در خصوصیات خاک پدیدار میگردد. در این تحقیق خصوصیات خاک تیپهای رویشی مرتع دجینگ خاش، در حاشیه جنوبی تفتان بررسی گردید. نمونهبرداری از خاک و پوشش گیاهی در مناطق معرف هر رویشگاه به روش تصادفی- سیستماتیک انجام شد. اندازه پلاتها از روش سطح حداقل تعیین گردید. همچنین تعداد و اندازه ترانسکت جهت نمونهبرداری با توجه به نوع گونهها و تغییرات پوشش گیاهی تعیین گردید. خصوصیات فیزیکی وشیمیایی خاک شامل بافت، اسیدیته، هدایتالکتریکی، آهک و ماده آلی اندازهگیری شد. پس از اندازهگیری فاکتورهای خاک و گیاه، تجزیه و تحلیلهای آماری در مورد تیپها، گونههای گیاهی و فاکتورهای خاکی با نرمافزار Spss انجام گردید. درنهایت بهترین معادله و میزان همبستگی بین تیپهای گیاهی با عاملهای خاکی مشخص گردید. نتایج بدستآمده حکایت از آن دارد که درصد مواد آلی، درصد رس و پتاسیم قابل جذب از مهمترین عوامل مؤثر در پراکنش گونههای شاخص مرتعی در منطقه مورد مطالعه میباشد. به طور کلی گونه درمنه (Artemisia sieberi) با پتاسیم و رس، گونه Salsola nitraria با pH خاک و گونه چوبک (Acanthophyllum microcephalum) با نیتروژن کل در سطح 95% دارای ارتباط معناداری میباشند. همچنین در پراکنش گونه Hammada Salicornia جز فسفر و EC، بقیه فاکتورها دارای نقش مؤثری در سطح معنیداری 95% میباشند.
سید ابراهیم کاظمی؛ امرعلی شاهمرادی؛ محسن پادیاب؛ اردشیر شفیعی؛ یاسر قاسمی آریان
دوره 17، شماره 4 ، دی 1389، ، صفحه 564-574
چکیده
بررسی رفتار و عملکرد یک گونه گیاهی و مطالعه نحوه ارتباط آن با سایر اجزای زنده و غیرزنده در رویشگاه آن، بهعنوان آتاکولوژی آن گونه در نظر گرفته میشود که بخش مهمی از مطالعات اکولوژیک در علوم منابع طبیعی را تشکیل میدهد. در این تحقیق آتاکولوژی گونه مرتعی Dorema aucheri با نام فارسی بیلهر (کندل کوهی) در اکوسیستمهای مرتعی استان کهگیلویه ...
بیشتر
بررسی رفتار و عملکرد یک گونه گیاهی و مطالعه نحوه ارتباط آن با سایر اجزای زنده و غیرزنده در رویشگاه آن، بهعنوان آتاکولوژی آن گونه در نظر گرفته میشود که بخش مهمی از مطالعات اکولوژیک در علوم منابع طبیعی را تشکیل میدهد. در این تحقیق آتاکولوژی گونه مرتعی Dorema aucheri با نام فارسی بیلهر (کندل کوهی) در اکوسیستمهای مرتعی استان کهگیلویه و بویراحمد مورد بررسی قرار گرفت. براساس روش تحقیق ابتدا نقشه رویشگاهی مناطق تحت پوشش با استفاده از نقشههای توپوگرافی به مقیاس50000/1 تهیه گردید و بعد کلیه ویژگیهای رویشگاهی شامل پستی و بلندی، اقلیم، خاک و دیگر ویژگیها شامل گونههای همراه، چگونگی حضور گونه مورد مطالعه در پوشش گیاهی، سیستم ریشه، فنولوژی، زادآوری، ارزش رجحانی، ترکیبات شیمیایی گیاه و فراوانی آن مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسیهای بعملآمده نشان میدهد که گونه Dorema aucheri از ارتفاع 1600 تا 3400 متر از سطح دریا و در اقلیمهای نیمهخشک، مدیترانهای معتدل تا سرد رویش دارد. بهطوریکه بیشترین تراکم این گونه در ارتفاعات 2300 متر تا 3000 متر از سطح دریا میباشد. بافت خاک در مناطق مورد مطالعه سیلتی رسی لوم، سیلتی رسی، رسی، سیلتی لومی و لومی بوده، Ec خاک بین 21/0 تا 5/0 میلیموس بر سانتیمتر و pH خاک بین 7/6 تا 73/7، متوسط بارندگی 750 میلیمتر در سال و دمای هوا بین 11- تا 35 درجه سانتیگراد متغیر بوده است. شروع رویش گیاه در استان کهگیلویه و بویراحمد از اواخر نیمه اول اسفندماه تا پایان فروردینماه سال بعد مشاهده گردیده است. بهنحویکه بذر Dorema aucheriدر نیمه اول تیرماه سفت شده و میرسد و تا پایان نیمه دوم تیرماه ریزش مینماید و پس از آن پژمردگی و خواب گیاه اغاز میگردد. گیاه رشد پاییزه ندارد. ریشه Dorema aucheri گسترش زیادی در جهات افقی و عمودی پیدا میکند، بطوریکه گاهی گسترش عمودی از 200 سانتیمتر و شعاع گسترش افقی از 150 سانتیمتر تجاوز مینماید. این گیاه خوشخوراک نیست ولی در غیاب گیاهان خوشخوراک مورد استفاده دامها قرار میگیرد، بهطوریکه انسان نیز از این گیاه استفادههای غذایی و دارویی میبرد.
