کبری خادم؛ محمد جنگجو؛ منصور مصداقی
دوره 22، شماره 2 ، مرداد 1394، ، صفحه 231-239
چکیده
چالههای هلالی آبگیر، در بالادست دق محمدآباد چاهک، به منظور جلوگیری از ورود رواناب به داخل دق و در نتیجه جلوگیری از گسترش کویر احداث شدهاند. در داخل چالهها بذر تاغ و آتریپلکس نیز کشت شده است. این پژوهش با هدف بررسی اثر اندازه چالهها بر استقرار گیاهان و تعیین بهترین محل استقرار نهالهای کاشته شده و گیاهان بومی منطقه در هلالی آبگیر ...
بیشتر
چالههای هلالی آبگیر، در بالادست دق محمدآباد چاهک، به منظور جلوگیری از ورود رواناب به داخل دق و در نتیجه جلوگیری از گسترش کویر احداث شدهاند. در داخل چالهها بذر تاغ و آتریپلکس نیز کشت شده است. این پژوهش با هدف بررسی اثر اندازه چالهها بر استقرار گیاهان و تعیین بهترین محل استقرار نهالهای کاشته شده و گیاهان بومی منطقه در هلالی آبگیر انجام شد. در امتداد ترانسکتهای خطی، 30 چاله هلالی در داخل آبراهه و 30 چاله روی پشته (خارج آبراهه) انتخاب و یک هلالی فرضی نیز در مجاورت هر چاله و با همان ابعاد در نظر گرفته شد. در هر هلالی آبگیر پنج زون استقرار در نظر گرفته شده و در داخل هر زون تعداد گیاهان کاشته شده و سایر گیاهان بهصورت جداگانه شمارش شد. احداث هلالی در داخل آبراهه اثر بیشتری بر استقرار نهال گیاهان کاشته شده نسبت به هلالیهای خارج از آبراهه داشت. با افزایش مساحت هلالی آبگیر تعداد نهالهای آتریپلکس و گیاهان طبیعی منطقه افزایش یافت، ولی این رابطه برای نهال تاغ معنیدار نبود. بیشترین استقرار برای گیاهان کاشته شده در بخش میان هلالی و برای گیاهان طبیعی در بخش وسط هلالی بود. با افزایش مساحت هلالی درصد تخریب آنها بیشتر شد. براساس نتایج این تحقیق، پیشنهاد میگردد که چالههای هلالی در داخل آبراهه، تا اینکه در دامنهها، احداث شوند. برای کاشت گیاه آتریپلکس از چالههای بزرگ (10-12 متر مربع) و برای گیاه تاغ از چالههای کوچک (6-8 متر مربع) استفاده شود.
سید علی حسینی؛ منصور مصداقی؛ سرکیس پامبوخچیان
دوره 21، شماره 2 ، شهریور 1393، ، صفحه 189-197
چکیده
تعیین کیفیت علوفه یکی از مهمترین عواملی است که برای مدیریت صحیح مراتع لازم است. گونههای مرتعی در مکانها و زمانهای مختلف، کیفیت علوفه متفاوتی دارند. در این تحقیق کیفیت علوفه پنج گونه از گندمیان مهم مرتعی Bromus tomentellus، Poa angustifolia، Festuca ovina، Agropyron intermedium و Agropyron trichophorum در مراتع ییلاقی استان گلستان در سه مرحله فنولوژیکی رشد رویشی، ...
بیشتر
تعیین کیفیت علوفه یکی از مهمترین عواملی است که برای مدیریت صحیح مراتع لازم است. گونههای مرتعی در مکانها و زمانهای مختلف، کیفیت علوفه متفاوتی دارند. در این تحقیق کیفیت علوفه پنج گونه از گندمیان مهم مرتعی Bromus tomentellus، Poa angustifolia، Festuca ovina، Agropyron intermedium و Agropyron trichophorum در مراتع ییلاقی استان گلستان در سه مرحله فنولوژیکی رشد رویشی، گلدهی و رسیدن بذر مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور در هر مرحله فنولوژیکی پنچ تکرار از هر گونه برداشت شد. فاکتورهای کیفی پروتئین خام (CP)، دیواره سلولی بدون همی سلولز (ADF)، الیاف خام (CF)، درصد ماده خشک قابل هضم (DMD) و انرژی متابولیسمی (ME) در آزمایشگاه اندازهگیری شدند. اطلاعات بدست آمده با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با نرمافزار آماری SAS تجزیه و تحلیل گردیدند. نتایج بدست آمده نشان داد که کیفیت علوفه هر پنج گونه با هم تفاوت معنیداری در سطح پنج درصد داشتند، همچنین بین مراحل مختلف رشد نیز اختلاف معنیداری در سطح پنج درصد وجود داشت. در بین گونههای مورد بررسی گونه Bromus tomentellus بالاترین کیفیت علوفه و پایینترین کیفیت مربوط به گونه Agropyron trichophorum بود. از نظر مراحل فنولوژیکی، مرحله رشد رویشی بیشترین و رسیدن بذر پایینترین کیفیت علوفه را داشت.
نغمه غلامی؛ منصور مصداقی
دوره 18، شماره 4 ، اسفند 1390، ، صفحه 515-525
چکیده
در این مطالعه الگوی مکانی درختچهها بر روی نوع الگو در دو قسمت تخریبی و حفاظتی پارک ملی گلستان توسط روش فاصلهای مربع T بررسی شد. طبق نتایج بدستآمده در تیپ بیشه، درختچهها به صورت کپهای- یکنواخت و کپهای- تصادفی هستند. در قسمت حفاظتی بهدلیل عدم چرای دام، گونههای متعددی از درختچهها ظاهر شده و پوشش گیاهی (گندمیان و ...
بیشتر
در این مطالعه الگوی مکانی درختچهها بر روی نوع الگو در دو قسمت تخریبی و حفاظتی پارک ملی گلستان توسط روش فاصلهای مربع T بررسی شد. طبق نتایج بدستآمده در تیپ بیشه، درختچهها به صورت کپهای- یکنواخت و کپهای- تصادفی هستند. در قسمت حفاظتی بهدلیل عدم چرای دام، گونههای متعددی از درختچهها ظاهر شده و پوشش گیاهی (گندمیان و پهنبرگان علفی) زیراشکوب درختچهها، سطح بیشتری از خاک منطقه را پوشش داده و غنا و تنوع بیشتری به الگوی حاکم بر منطقه داده است. در حالیکه در قسمت تخریبی، گونة غالب Ephedra distachya میباشد. از این رو، گندمیان و پهنبرگان علفی سهم کمتری را در منطقه به خود اختصاص دادهاند؛ و خاک لخت و سنگریزهها نمایان شدهاند. درنتیجه منطقه از غنا و تنوع کمتری برخوردار میباشد.
سید علی حسینی؛ منصور مصداقی؛ سرکیس پامبوخچیان
دوره 18، شماره 4 ، اسفند 1390، ، صفحه 637-651
چکیده
در این تحقیق سه روش 1) قطع و توزین، 2) نمونهگیری مضاعف و 3) مقایسهای در دو تیپ علفزار Festuca ovina) ) و یک تیپ بوتهزار (Onobrychis cornuta/Astragalus verus) واقع در مراتع ییلاقی سرعلیآباد گلستان مورد مقایسه قرار گرفت. در هر تیپ80 پلات یک متر مربعی قطع و توزین گردید. در روش نمونهگیری مضاعف تعداد پلاتهای برآورد و قطع شده 16 عدد بود. در روش مقایسهای ...
بیشتر
در این تحقیق سه روش 1) قطع و توزین، 2) نمونهگیری مضاعف و 3) مقایسهای در دو تیپ علفزار Festuca ovina) ) و یک تیپ بوتهزار (Onobrychis cornuta/Astragalus verus) واقع در مراتع ییلاقی سرعلیآباد گلستان مورد مقایسه قرار گرفت. در هر تیپ80 پلات یک متر مربعی قطع و توزین گردید. در روش نمونهگیری مضاعف تعداد پلاتهای برآورد و قطع شده 16 عدد بود. در روش مقایسهای از پلات استاندارد (مرجع) استفاده شد، بهطوریکه بیشترین تولید مربوط به پلات استاندارد پنج و کمترین آن مربوط به پلات استاندارد یک بود. بین پلاتهای برآورد و قطع شده در نمونهگیری مضاعف و همچنین بین امتیازات پلاتهای استاندارد و وزنهای آنها در روش مقایسهای همبستگی قوی وجود داشت و به همین دلیل با استفاده از معادلات رگرسیون، برآوردها و رتبههای مربوط به پلاتها تصحیح شد. اختلافات بین سه روش فوق از نظر آماری معنیدار نبودند ولی از نظر زمان صرف شده، روش نمونهگیری مضاعف به دو روش دیگر برتری داشت. با توجه به کاربرد وسیع روش مضاعف در علفزارها و بوتهزارها و همچنین بالابودن دقت و صحت برآورد این روش جهت مراتع مورد مطالعه توصیه میشود.
الهام فخیمی ابرقویی؛ منصور مصداقی؛ پرویز غلامی؛ حسین نادری نصرآباد
دوره 18، شماره 3 ، آذر 1390، ، صفحه 408-419
چکیده
حفظ تنوع گونهای یکی از اهداف اصلی مدیریت اکوسیـستم است و با اندازهگیری تنوع و بررسی توزیع گونهها میتوان توصیههای مدیرتی لازم را ارائه نمود. در این تحقیق اثر شیب، ارتفاع از سطح دریا و جهت بر تنوع، غنا و یکنواختی گونههای گیاهی در مراتع اسثپی ندوشن یزد مورد بررسی قرار گرفت. روش نمـــــونهبرداری سیستماتیک-تصادفی ...
بیشتر
حفظ تنوع گونهای یکی از اهداف اصلی مدیریت اکوسیـستم است و با اندازهگیری تنوع و بررسی توزیع گونهها میتوان توصیههای مدیرتی لازم را ارائه نمود. در این تحقیق اثر شیب، ارتفاع از سطح دریا و جهت بر تنوع، غنا و یکنواختی گونههای گیاهی در مراتع اسثپی ندوشن یزد مورد بررسی قرار گرفت. روش نمـــــونهبرداری سیستماتیک-تصادفی بود و اندازه پلاتهای نمونهبرداری براساس روش سطح حداقل تعیین گردید. براساس نتایج، ارتفاع از سطح دریا بر تنوع، غنا و یکنواختی گونههای گیاهی منطقه تأثیر معــنیداری داشت و دامنه ارتفاعی میانی (2600-2400 متر) تنوع، غنا و یکنواختی بالاتری داشتند. بهطوریکه شیب دامنه نیز تنوع و غنای گونهای را به طور معنیداری تحت تأثیر قرار داد و شیبهای زیاد (50-30 درصد) بالاترین تنوع و غنای گونهای را به خود اختصاص دادند. البته جهت دامنه تأثیر معنیداری بر شاخصهای تنوع زیستی نداشت
الهام فخیمی ابرقویی؛ منصور مصداقی؛ قاسمعلی دیانتی تیلکی
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، ، صفحه 219-230
چکیده
امروزه بهرهبرداریهای بیرویه از مراتع سبب گردیده که این منابع با ارزش از لحاظ کیفی و کمی در معرض خطر قرار گیرند. بنابراین بررسی تأثیر چرا بر فاکتورهای پوشش گیاهی لازم و ضروریست. در این تحقیق اثر سه سطح مختلف چرایی (شدید، متوسط و سبک) در راستای گرادیان چرایی بر درصد تاج پوشش، میزان تولید، تراکم، درصد لاشبرگ، درصد سنگ و سنگریزه ...
بیشتر
امروزه بهرهبرداریهای بیرویه از مراتع سبب گردیده که این منابع با ارزش از لحاظ کیفی و کمی در معرض خطر قرار گیرند. بنابراین بررسی تأثیر چرا بر فاکتورهای پوشش گیاهی لازم و ضروریست. در این تحقیق اثر سه سطح مختلف چرایی (شدید، متوسط و سبک) در راستای گرادیان چرایی بر درصد تاج پوشش، میزان تولید، تراکم، درصد لاشبرگ، درصد سنگ و سنگریزه و خاک لخت مورد بررسی قرار گرفت. جهت انجام پژوهش از روش طبقهبندی- سیستماتیک- تصادفی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی استفاده شد. بهطوریکه در هر پلات2m2، درصد تاج پوشش کل، درصد تاج پوشش فرمهای رویشی مختلف، وزن خشک گونههای مورد استفاده دام، تعداد پایههای هر گیاه، درصد لاشبرگ و سنگ و سنگریزه یادداشت شد. جهت طبقهبندی محلهای نمونهگیری بر حسب گونههای شاخص از آنالیز TWINSPAN استفاده شد و بهمنظور بررسی اثر کلی تیمارهای شدت چرایی بر فاکتورهای پوشش گیاهی و رابطه تغییرات فاکتورهای پوشش با فاصله از آبشخور بهترتیب از روش آماری تجزیه واریانس یکطرفه و آنالیز همبستگی پیرسون استفاده شد. بدین ترتیب، با استفاده از آنالیز TWINSPAN3 گروه سایت چرایی در این منطقه تشخیص داده شد. نتایج حاصل از بررسی نشان داد که درصد تاج پوشش گیاهان خوشخوراک و میزان تولید از سطح چرای سبک به شدید به طور معنیداری کاهش مییابد (05/p< ). بنابراین چرای شدید از لحاظ درصد پوشش تاجی کل، درصد لاشبرگ، درصد سنگ و سنگریزه تفاوت معنیداری با سطوح چرای متوسط و سبک دارد (05/p< ). به هر حال، سه سطح چرایی از لحاظ درصد تاج پوشش گونههای غیرخوشخوراک و تراکم دارای اختلاف معنیدار نیستند (05/p> ).
حجت اله خدری غریب وند؛ قاسمعلی دیانتی تیلکی؛ منصور مصداقی؛ منوچهر سرداری
دوره 17، شماره 4 ، دی 1389، ، صفحه 532-545
چکیده
گیاه کافوری یکی از گونههای نادر در استان چهار محال و بختیاری میباشد که در محدودهای به وسعت 3500 هکتار در منطقه دوتو-تنگ صیاد پراکنش دارد. در این تحقیق مناطق انتشار گونه در استان، پوششگیاهی و گونههای همراه آن در موقعیتهای مختلف، فنولوژی گیاه در منطقه و ارتباط گیاه با عوامل محیطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. گونه ...
بیشتر
گیاه کافوری یکی از گونههای نادر در استان چهار محال و بختیاری میباشد که در محدودهای به وسعت 3500 هکتار در منطقه دوتو-تنگ صیاد پراکنش دارد. در این تحقیق مناطق انتشار گونه در استان، پوششگیاهی و گونههای همراه آن در موقعیتهای مختلف، فنولوژی گیاه در منطقه و ارتباط گیاه با عوامل محیطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. گونه Camphorosma monspeliaca در کل چشمانداز رویشگاه انتشار دارد. ولی واقعیت انتشار و بهترین الگوی پراکنش گونه که به صورت غالب یا گونه همراه می باشد، تودههای گیاهی را تشکیل میدهد؛ بهنحویکه دامنههای شمالی، جنوبی و توپوگرافی مسطح میباشد. این گونه در دامنههای مختلف با گونههای متفاوتی همراه است. بهطوریکه از پایینترین تا بالاترین شیب در رویشگاه حضور دارد. نتایج این مطالعه نشان داد که میانگین عاملهای گیاهی این گونه در جهات مختلف، متفاوت است. درجهت دامنه رو به جنوب از تراکم و درصد پوشش بیشتری برخوردار است. بهنحویکه پروتئین و هضمپذیری زیاد آن را از نظر کیفیت علوفهای، گونهای مطلوب توجیه میکند. این گونه در خاکهای غیرشور (Ec کمتر از 2 دسیزیمنس بر متر)، قلیایی (pHبین5/8-5/7)، با بافت رسی، لومی رسی، لومی و با مقدارآهک30% - 20% و با مقدار گچ و ماده آلی کم، رشد و پراکنش دارد. عناصر کربن، نیتروژن، کلسیم و منیزیم در خاک تحت رویش این گیاه نسبت به عناصر دیگر مقدار بیشتری دارند، دلیل آن نیاز بیشتر و سهولت دسترسی به این عناصر میباشد سدیم در مقایسه با پتاسیم و فسفر با واحد یکسان (ppm) در تودههای مورد مطالعه مقدار بیشتری دارد، از دلایل آن میتوان به توانایی جذب سطحی سدیم در گیاهان با مسیر فتوسنتزی C4 از خانواده Chenopodiacea دانست. به طور کلی مطالعه این گونه به دلیل ارزشهای چند منظوره، از جنبههای مختلف ضروریست.
قاسمعلی دیانتی تیلکی؛ منیژه توان؛ سید علی حسینی؛ منصور مصداقی
دوره 17، شماره 2 ، شهریور 1389، ، صفحه 180-190
چکیده
تعیین کیفیت علوفه یکی از مهمترین عواملی است که برای مدیریت صحیح مراتع لازم است. بهکاربردن کودهای ازته و فسفره باعث افزایش کیفیت علوفه مراتع میشود. در این تحقیق کیفیت علوفه Eruca sativa در طی 3 سال (83، 84 و 85) در 2 منطقه سرتخت و شیبدار شمالی مراتع مراوهتپه مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور 0، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار کود ازته و 0 و 25 کیلوگرم در ...
بیشتر
تعیین کیفیت علوفه یکی از مهمترین عواملی است که برای مدیریت صحیح مراتع لازم است. بهکاربردن کودهای ازته و فسفره باعث افزایش کیفیت علوفه مراتع میشود. در این تحقیق کیفیت علوفه Eruca sativa در طی 3 سال (83، 84 و 85) در 2 منطقه سرتخت و شیبدار شمالی مراتع مراوهتپه مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور 0، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار کود ازته و 0 و 25 کیلوگرم در هکتار کود فسفره بهکار رفت. شاخصهای تعیین کیفیت علوفه شامل انرژی خام، پروتئین خام، ازت خام، الیاف خام و ADF(Asid Detergent Fiber) یا دیواره سلولی بدون همیسلولز است. نتایج نشان داد که به طور متوسط در طی 3 سال آزمایش، کود ازته، میزان شاخصهای ازت خام، پروتئین خام و انرژی خام را افزایش و میزان الیاف خام و ADF را کاهش داد. کود فسفره تأثیر بسیار جزئی روی این شاخصها داشت. به طور کلی در هر سال کود ازته با میزان 100 کیلوگرم در هکتار باعث افزایش کیفیت علوفه شد. بنابراین در مقایسه 3 سال در سال 1385 به دلیل شرایط مطلوب خاکی و آب و هوایی میزان کیفیت علوفه افزایش یافت. بهطوریکه میزان کیفیت علوفه در هر دو مرتع سرتخت و شیبدار شمالی یکسان بود و اثر متقابل بین تیمارها فقط در مرتع شیبدار شمالی دیده شد.
بهرام محمدیگلرنگ؛ محسن محسنیساروی؛ بهروز ملک پور؛ منصور مصداقی؛ جان اسکوارز؛ حسین توکلی؛ محمدرضا سعید افخمالشعرا
دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1386، ، صفحه 185-203
چکیده
درک و فهم روابط موجود بین گیاهان و عوامل محیطی و سایر موجودات زنده به منظور حفظ ثبات و پایداری در اکوسیستمها ضروری میباشد. بشر برای رفع نیازمندیهای خود از منابع طبیعی استفاده نموده و در طی هزاران سال بهرهبرداری، کم و بیش در تغییر اکوسیستمها به نحوی مؤثر بوده است. در این پژوهش با در دست داشتن نقشه تیپبندی گیاهی این منطقه در سال ...
بیشتر
درک و فهم روابط موجود بین گیاهان و عوامل محیطی و سایر موجودات زنده به منظور حفظ ثبات و پایداری در اکوسیستمها ضروری میباشد. بشر برای رفع نیازمندیهای خود از منابع طبیعی استفاده نموده و در طی هزاران سال بهرهبرداری، کم و بیش در تغییر اکوسیستمها به نحوی مؤثر بوده است. در این پژوهش با در دست داشتن نقشه تیپبندی گیاهی این منطقه در سال 1352 که توسط شرکت استرالیایی مک گاون از این منطقه تهیه شده بود نقشه تیپ گیاهی منطقه را در سال 1372 با مطالعات صحرایی با استفاده از ابزار GIS تهیه نموده و تغییرات در پوشش گیاهی صورت گرفته، مورد بررسی قرارگرفت. با مقایسه دو نقشه، مشخص شد که از 20 تیپ تشخیص داده شده در سال 1352 سه تیپ در کل، در اثر فشار چرای دام و عوامل دیگر از بین رفته و تیپهای دیگر تبدیل به تیپهای جدیدتر شده و بقیه تیپها فقط تغییراتی در محدوده پراکنش آنها رخ داده است. در مطالعات پوشش گیاهی برای تعیین وضعیت، ظرفیت و گرایش مراتع به ترتیب از روش چهار عاملی، قطع و توزین و ترازوی گرایش استفاده گردید. با استفاده از روش ترازو و همچنین با مقایسه وضعیت پوشش گیاهی در سالهای 52 و 72 مشخص گردیده که در هیچ یک از تیپها گرایش مثبت بوجود نیامده است. در 8 تیپ، گرایش ثابت و در 9 تیپ، گرایش منفی مشاهده شده است.برای بیان بهتر گرایش 17 تیپ مشخص شده در سال 72، نقشه وضعیت و گرایش مراتع حوزه در سیستم G.I.S ترسیم گردیده است