علی فراهانی؛ علیرضا افتخاری؛ حمید رضا میرداودی؛ غلامرضا گودرزی
دوره 29، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 201-210
چکیده
تخریب مداوم پوشش گیاهی و خاک مراتع عمدتاً ناشی از عوامل طبیعی یا انسانی مانند چرای بیرویه دام است و شناخت میزان تغییرات انجام شده در اکوسیستمهای مرتعی و علت آنها برای مدیریت مراتع ضروریست. بر این اساس پایش و بررسی روند تغییرات پوشش گیاهی و خاک در دو سایت قرق و تحت چرای دام در رویشگاههای شور حاشیه کویر میقان اراک طی سالهای 1396 تا ...
بیشتر
تخریب مداوم پوشش گیاهی و خاک مراتع عمدتاً ناشی از عوامل طبیعی یا انسانی مانند چرای بیرویه دام است و شناخت میزان تغییرات انجام شده در اکوسیستمهای مرتعی و علت آنها برای مدیریت مراتع ضروریست. بر این اساس پایش و بررسی روند تغییرات پوشش گیاهی و خاک در دو سایت قرق و تحت چرای دام در رویشگاههای شور حاشیه کویر میقان اراک طی سالهای 1396 تا 1400 انجام شد. در هر سایت برای اندازهگیری پارامترهای گیاهی مانند درصد پوشش، تراکم و تولید از روش نمونهبرداری تصادفی- سیستماتیک در طول شش ترانسکت به فواصل 100 متر از یکدیگر استفاده شد و نمونهبرداری خاک نیز در طول ترانسکتهای آماربرداری پوشش گیاهی انجام گردید. نتایج نشان داد که میزان تاج پوشش گیاهی سایت چرا شده در طول دوره آماربرداری از 43/23 تا 67/28 درصد و در سایت قرق از 8/32 تا 40 درصد در سالهای مختلف متغیر بوده است. میانگین تولید کل علوفه سایت قرق در طول دوره آماربرداری از 6/174 تا 5/203 کیلوگرم در هکتار و میانگین تولید کل علوفه سایت چرا شده از 2/117 تا 1/139 کیلوگرم در هکتار در سالهای مختلف متغیر بود. بیشترین مقادیر درصد پوشش و تولید علوفه کل سالانه در سال پربارانتر 1398 با 490 میلیمتر بارندگی و کمترین مقادیر پارامترهای مذکور در سال کم بارانتر 1400 با 223 میلیمتر بارندگی سالانه مشاهده گردید. وضعیت مرتع به روش چهار فاکتوره در سایت قرق از درجه ضعیف تا خوب و در سایت چرا شده از درجه ضعیف تا متوسط در سالهای مختلف متغیر بود. گرایش مرتع در سالهای مختلف در سایت قرق مثبت یا ثابت و در سایت چرا شده منفی بود. بررسی شاخصهای خاک نشان داد که در طول دوره ارزیابی در سایت قرق و چراشده تغییرات شاخصهای کربن آلی، پتاسیم و نیتروژن در سطح پنج درصد معنیدار بوده و تغییرات سایر شاخصها معنیدار نشد. نتایج آزمون همبستگی و رگرسیون نیز نشان داد که میزان بارندگی سالانه و بارندگی فصل رویش بیشترین همبستگی مثبت را با تغییرات میزان تاج پوشش و تولید علوفه گیاهان منطقه دارند و بعد از آن فاکتورهای کربن آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم همبستگی بالایی با نوسانهای تاج پوشش و تولید گیاهان داشتند. بهطورکلی دو عامل چرای دام و نوسانهای اقلیمی بهویژه تغییرات میزان بارندگی سالانه بیشترین تأثیر را بر تغییرات خصوصیات پوشش گیاهی مراتع مورد مطالعه داشتند.
علی محبی؛ ناصر عریزاده؛ علی اشرف جعفری؛ احسان زندی اصفهان؛ علیرضا افتخاری
دوره 25، شماره 2 ، مرداد 1397، ، صفحه 335-343
چکیده
سطح قابل توجهی از مراتع کشور در اثر عوامل مختلف از جمله بهره برداریهای بیرویه، تغییرات اقلیمی و دیگر عوامل دچار تخریب شده و بخش مهمی از گیاهان مرتعی در معرض خطر قرار گرفتهاند و یا جمعیت آنها به شدت کاهش یافته است. برای ایجاد پایداری در این گونه مراتع، اصلاح و احیاء آنها از طریق انتخاب گونههای مناسب و تعیین جمعیتهای مقاوم در ...
بیشتر
سطح قابل توجهی از مراتع کشور در اثر عوامل مختلف از جمله بهره برداریهای بیرویه، تغییرات اقلیمی و دیگر عوامل دچار تخریب شده و بخش مهمی از گیاهان مرتعی در معرض خطر قرار گرفتهاند و یا جمعیت آنها به شدت کاهش یافته است. برای ایجاد پایداری در این گونه مراتع، اصلاح و احیاء آنها از طریق انتخاب گونههای مناسب و تعیین جمعیتهای مقاوم در هر گونه از اهمیت ویژهای برخوردار است. از اینرو در طرح تحقیقاتی علوفه قابل برداشت مراتع کشور، بذر مهمترین بوتهای چند ساله قابل چرای دام همراه با اکسشنهای موجود آنها، از مناطق مختلف مراتع استان کرمان در تاریخهای مناسب جمعآوری و در ایستگاه تحقیقات کرمان کشت گردید. به منظور مقایسه قدرت جوانه زنی و درصد استقرار جمعیت های مختلف گونههای گیاهی، آزمایشی با طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در شرایط مزرعه به مرحله اجرا در آمده و از صفات مورد نظر یادداشت برداری به عمل آمد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SAS و مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن صورت پذیرفت. نتایج حاصله نشان داد که از بین گیاهان مورد مطالعه گیاه Fortuynia bungei نسبت به سایر گونهها دارای قدرت جوانهزنی و استقرار بهتری بود. همچنین از بین جمعیتهای مورد مطالعه گیاه مزبور، جمعیت های کوهپایه و بم به ترتیب با 03/53 و 52 درصد، بیشترین میزان درصد استقرار را به خود اختصاص دادند.
علیرضا افتخاری؛ حسین ارزانی؛ احسان زندی اصفهان؛ اسماعیل علیزاده
دوره 23، شماره 2 ، شهریور 1395، ، صفحه 218-209
چکیده
با توجه به وسعت و اهمیت مراتع کشور و نقش آن در حفظ آب و خاک، تولید علوفه و سایر خدمات زیستمحیطی و وجود شواهد دال بر تخریب این منبع خدادادی، لازم است اقداماتی در جهت جلوگیری از تخریب و همچنین بهبود وضعیت آن انجام شود. یکی از مهمترین این اقدامات تهیه و اجرای طرحهای مرتعداری میباشد. از اینرو بهدست آوردن اطلاعاتی مبنی بر اینکه ...
بیشتر
با توجه به وسعت و اهمیت مراتع کشور و نقش آن در حفظ آب و خاک، تولید علوفه و سایر خدمات زیستمحیطی و وجود شواهد دال بر تخریب این منبع خدادادی، لازم است اقداماتی در جهت جلوگیری از تخریب و همچنین بهبود وضعیت آن انجام شود. یکی از مهمترین این اقدامات تهیه و اجرای طرحهای مرتعداری میباشد. از اینرو بهدست آوردن اطلاعاتی مبنی بر اینکه طرحهای اجرا شده تا چه حد در جلوگیری از تخریب و بهبود وضعیت مراتع نقش داشتهاند، ضروری بنظر میرسد. در این تحقیق، مراتع قشلاقی دارای طرح و فاقد طرح در منطقه زرندیه مورد بررسی قرار گرفتند. بدین منظور، 16 مرتع دارای طرح و 14 مرتع فاقد طرح برای مقایسه بنحوی انتخاب شدند که تمام حالتهای مدیریتی (انفرادی، مشاعی با سطوح متفاوت مرتع) در مراتع دارای طرح و فاقد طرح لحاظ شده و از نظر شرایط اقلیمی نیز تا حد امکان مشابه باشند. از اینرو، همه مراتع از منطقه مامونیه زرندیه که دارای آب و هوای گرم و خشک است، انتخاب شدند. پس از محاسبه، تعداد 60 پلات در اندازه 2 مترمربع در نظر گرفته شد. در هر تیپ گیاهی، منطقهای بهعنوان منطقه معرّف شناسایی شد و فاکتورهای پوشش تاجی، تولید، تراکم، لاشبرگ، غنای گونهای، وضعیت و گرایش در زمان آمادگی مرتع مورد اندازهگیری و ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل آماری دادههای بدستآمده با استفاده از آزمونt انجام شد. براساس نتایج بدستآمده اختلاف معنیداری بین مراتع دارای طرح و بدون طرح در بیشتر فاکتورهای مورد ارزیابی مشاهده شد. نتیجه کلّی این تحقیق نشان داد که مراتع دارای طرح نسبت به مراتع بدون طرح از وضعیت بهتری برخوردار بودند.
لیلا کاشی زنوزی؛ شهرام بانج شفیعی؛ حسین سعادت
دوره 23، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 150-160
چکیده
در این تحقیق بهمنظور بررسی ارتباط پراکنش گونههای مرتعی Astragalus microcephalus, Bromus tomentellus و Onobrichis cornuta با برخی خصوصیات فیریکی و شیمیایی خاک، پس از تلفیق نقشههای کاربری اراضی، درصد شیب و زمینشناسی و تشکیل واحدهای کاری همگن در حوزه آبخیز زیلبرچای، تعداد 35 نمونه پروفیل خاک به روش Stratified Random Sampling تهیه شدند. سپس خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ...
بیشتر
در این تحقیق بهمنظور بررسی ارتباط پراکنش گونههای مرتعی Astragalus microcephalus, Bromus tomentellus و Onobrichis cornuta با برخی خصوصیات فیریکی و شیمیایی خاک، پس از تلفیق نقشههای کاربری اراضی، درصد شیب و زمینشناسی و تشکیل واحدهای کاری همگن در حوزه آبخیز زیلبرچای، تعداد 35 نمونه پروفیل خاک به روش Stratified Random Sampling تهیه شدند. سپس خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک شامل بافت، اسیدیته، هدایتالکتریکی، آهک و ماده آلی اندازهگیری شد. با تلفیق نقشه پراکنش گونههای گیاهی با نقشه واحدهای اراضی، عوامل خاک مربوط به هریک از این گونهها بهدست آمد. ابتدا، ارتباط حضور این گونههای مرتعی با عوامل خاک، با استفاده از روش رگرسیون لجستیک بررسی شد و بعد در آن واحدهای اراضی که گونههای مزبور، تشکیل تیپ مرتعی As.mi-Br.to-On.co را دادهاند، نقشه تراکم پوشش گیاهی، با استفاده از تصاویر ماهواره لندست و شاخص NDVI تهیه شد. مقادیر درصد سطحی تراکم پوششی تیپ مرتعی As.mi-Br.to-On.co با استفاده از مدل تراکم سطحی محاسبه گردید. بر اساس نتایج آزمون Paired Samples test بجز اسیدیته و هدایتالکتریکی خاک اختلاف معنیداری بین مقادیر اندازهگیری شده در عمقهای 15-0 و 45-15 سانتیمتری خاک وجود نداشت. تجزیهوتحلیل آماری رابطه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در عمقهای 15-0 و 45-15سانتیمتری خاک، بر اساس روش رگرسیون چند متغیره خطی انجام شد. ضریب تبیین مدل رگرسیون چندمتغیره خطی برای تراکم پوششی 30، 50، 65، 85 و 100 درصد برای عمق 15-0 سانتیمتر خاک بهترتیب 47/0، 47/0، 52/0، 74/0 و 74/0 بهدست آمد. همچنین مقادیر ضریب تبیین رگرسیونی در عمق 45-15 سانتیمتری خاک برای عوامل اسیدیته و هدایتالکتریکی خاک در تراکم پوششی 30، 50، 65، 85 و 100 درصد بهترتیب 24/0، 31/0، 32/0، 42/0 و 69/0 محاسبه شدند که نشان میدهد تراکم پوشش گیاهی تیپ مرتعی As.mi-Br.to-On.co تحت تأثیر مقدار ماده آلی و pH و بافت خاک در عمق 15-0 سانتیمتری خاک منطقه مطالعاتی بوده است.
