سیدجعفر سیداخلاقی؛ مائده یوسفیان؛ داود درویشی؛ داریوش قربانیان
دوره 30، شماره 3 ، دی 1402، ، صفحه 381-394
چکیده
سابقه و هدفبراساس قانون حفاظت و بهرهبرداری از جنگلها و مراتع، هرگونه بهرهبرداری از منابع طبیعی توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی باید با تصویب و مجوز سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور انجام شود. صدور پروانه مرتعداری و چرای دام از مهمترین مجوزها در بخش منابع طبیعی است که فرایند اجرایی خاص خود را دارد. شواهد نشان میدهد مسائل و مشکلات ...
بیشتر
سابقه و هدفبراساس قانون حفاظت و بهرهبرداری از جنگلها و مراتع، هرگونه بهرهبرداری از منابع طبیعی توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی باید با تصویب و مجوز سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور انجام شود. صدور پروانه مرتعداری و چرای دام از مهمترین مجوزها در بخش منابع طبیعی است که فرایند اجرایی خاص خود را دارد. شواهد نشان میدهد مسائل و مشکلات مختلفی در مسیر صدور این مجوز وجود دارد، بهطوری که برای بهبود و اصلاح فرایند مذکور، باید بررسی علمی آسیبشناسانه انجام شود. هدف این پژوهش، شناسایی و دستهبندی آسیبهای موجود در فرایند صدور و تمدید پروانه چرای دام در مرتع است. مواد و روشهااین پژوهش از نظر ماهیت، کیفی بوده و در آن از فن مصاحبه با گروههای کانونی استفاده شده است. در این پژوهش 96 بهرهبردار و 31 کارشناس از 6 استان کرمان، اصفهان، همدان، کردستان، مازندران و سمنان بهطور هدفمند انتخاب و نظرات آنها پیرامون فرایند و مسائل صدور مجوز چرای دام با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه، جمعآوری و نتایج با بهرهگیری از تکنیک تحلیل محتوا تجزیهوتحلیل شد. نتایجنتایج این بررسی منجر به شناسایی و تأیید 30 نوع آسیب و مشکل در فرایند صدور و تمدید پروانه چرای دام در قالب سه دسته اصلی (سامانهای، قانونی و ساختاری-اجرایی) گردید که در شاخه مشکلات سامانهای، مؤلفه تعدد سامانهها و فقدان یک سامانه یکپارچه و هوشمند، در شاخه موانع قانونی، مؤلفه زمانبر بودن بررسی تخلفات قانونی متقاضیان برای تمدید پروانه چرا، تقسیم پروانه چرا بین فرزندان بعداز فوت صاحب پروانه چرا و در شاخه مشکلات ساختاری، مؤلفه ضعف سیستمهای نظارت و پایش، بروزنبودن اطلاعات آماری دام و مرتع، انگیزه پایین کارشناسان ممیزی ادارات منابع طبیعی و کمبود اعتبارات استانی، بیشترین نقش را در فرایند صدور مجوز چرا داشته است. براساس نتایج این مطالعه، فرایند صدور در استانهای مورد بررسی طی 15 گام و 73 روز و فرایند تمدید پروانه چرا در 8 روز انجام میشود. نتیجهگیریدر یک جمعبندی کلی و برمبنای یافتهها و با توجه به مشکلاتی که پیش از این بیان شد، به منظور بهبود فرایند صدور و تمدید پروانه چرا نیاز به انجام اقداماتی است، به این منظور لازم است موضوع ایجاد سامانهای یکپارچه، بهینهسازی سیستم اطلاعرسانی، تمدید خودکار پروانه چرا برای دامداران خوشحساب، بهروزرسانی اطلاعات دام، مرتع و تعیین مرز دقیق مراتع و اصلاح و یا حذف قوانین و دستورالعملهای مزاحم در اولویت قرار گیرد.
زهرا سعیدی فر؛ محمد رحیمی؛ سکینه لطفی نسب اصل؛ محمد خسروشاهی؛ محمدرضا یزدانی
دوره 26، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 143-157
چکیده
حوضه آبریز جازموریان یکی از حوضههای مهم و حیاتی کشور است که بهدلیل کمبود منابع آب سطحی و درنتیجه قرارگیری آبهای زیرزمینی آن در اولویت بهرهبرداری، با افت شدیدی در سطح سفرههای زیرزمینی روبهرو شده است. هدف از انجام این تحقیق شناسایی عوامل مؤثر بر افت سطح سفره آب زیرزمینی و پیشبینی تغییرات تراز آن در صورت ادامه روند فعلی، در ...
بیشتر
حوضه آبریز جازموریان یکی از حوضههای مهم و حیاتی کشور است که بهدلیل کمبود منابع آب سطحی و درنتیجه قرارگیری آبهای زیرزمینی آن در اولویت بهرهبرداری، با افت شدیدی در سطح سفرههای زیرزمینی روبهرو شده است. هدف از انجام این تحقیق شناسایی عوامل مؤثر بر افت سطح سفره آب زیرزمینی و پیشبینی تغییرات تراز آن در صورت ادامه روند فعلی، در حوضه آبخیز جازموریان میباشد. در این مطالعه باتوجه به اهمیت شناخت عوامل مؤثر بر وضعیت منابع آب زیرزمینی و دلایل افت این منابع، ابتدا ویژگیهای زمینشناسی و ژئومورفولوژیک حوضه و تأثیرات آن بر کمیت و پراکنش منابع آب زیرزمینی مورد بررسی قرار گرفت، آنگاه اقدام به مطالعه تأثیر خشکسالیهای هیدرواقلیمی با استفاده از دو شاخص جریان رودخانهای (SDI) و شاخص بارش استاندار شده (SPI) در ایستگاههای هیدرومتری، بارانسنجی و سینوپتیک واقع در آبخوانهای حوضه گردید و سهم برداشتهای انجام شده بر تغییرات منابع آب زیرزمینی توسط چاه، چشمه، قنات و همچنین تأثیر سازههای سطحی و مصارف انجام شده بر روی تغییرات سطح تراز حوضه مشخص شد. در ادامه دادههای متوسط ماهانه و سالانه تراز آب زیرزمینی در طی سالهای 93-1370 برای پیشبینی تغییرات آب زیرزمینی تا سال 1420 با استفاده از مدلهای سری زمانی بررسی گردید. نتایج بررسی میزان اثر عوامل مختلف بر تغییرات آب زیرزمینی حوضه نشان داد که خشکسالیهای هیدرواقلیمی با وجود تأثیرگذاری بر تغییرات آب زیرزمینی دارای اثر معنیداری نبودهاند که نشاندهنده تأثیر سایر عوامل بر تغییرات آب زیرزمینی حوضه میباشد. سدها و چاههای عمیق و نیمهعمیق بهترتیب با همبستگی منفی 83/0، 75/0 و 68/0 بیشترین اثر منفی را بر افت آب زیرزمینی منطقه داشته و متوسط آبدهی چاهها و چشمهها با افزایش تراز آب زیرزمینی افزایش معنیداری داشته است. همچنین بررسی تغییرات سطح آب زیرزمینی حوضه نشاندهنده روند کاهشی معنیدار با 37/0 متر کاهش در سال بوده و پیشبینیها نشان داد در سالهای آینده با افت شدیدتری روبرو خواهد شد. این افت در تابستان با درصد تغییرات 96/1 حداکثر و در پاییز با 87/1 درصد کمتر از سایر فصول خواهد بود. در صورت ادامه روند فعلی بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی، وضعیت منطقه در آینده با چالشهای فراوانی روبرو خواهد شد.
محسن شرافتمند
دوره 23، شماره 3 ، مهر 1395، ، صفحه 627-635
چکیده
روشهای مختلفی برای اندازهگیری میزان بهرهبرداری گندمیان وجود دارد که هر یک از این روشها دارای معایب و مزایای مربوط به خود هستند. استفاده از سنجه بهرهبرداری برای اندازهگیری بهرهبرداری گونههای گندمی و شبه گندمی، یکی از این روشها است. این تحقیق به ارزیابی کارایی سنجه بهرهبرداری در تعیین میزان برداشت گندمیان بومی ایران میپردازد. ...
بیشتر
روشهای مختلفی برای اندازهگیری میزان بهرهبرداری گندمیان وجود دارد که هر یک از این روشها دارای معایب و مزایای مربوط به خود هستند. استفاده از سنجه بهرهبرداری برای اندازهگیری بهرهبرداری گونههای گندمی و شبه گندمی، یکی از این روشها است. این تحقیق به ارزیابی کارایی سنجه بهرهبرداری در تعیین میزان برداشت گندمیان بومی ایران میپردازد. بدین منظور میزان بهرهبرداری دو گونهی گندمی Agropyron cristatum و Stipa barbata با سنجه بهرهبرداری تعیین و میزان تطبیق نتایج آن با روش نسبت وزنی (شاهد) با استفاده از رگرسیون ارزیابی میگردد. از آنجا که لازمهی استفاده از سنجه بهرهبرداری وجود مقیاسهای بهرهبرداری برای گونههای مورد مطالعه است که در حال حاضر در کشور ما وجود ندارد، ابتدا به توسعهی این مقیاسها پرداخته میشود. بدین منظور، 30 گیاه از گونههای مورد مطالعه نمونهبرداری شد که 25 پایه برای تهیه مقیاس بهرهبرداری و 5 پایه برای بررسی چگونگی انطباق دو روش مورد استفاده قرار گرفتند. نتاج نشان داد که دو روش دارای تطابق زیادی هستند و سنجه بهرهبرداری به خوبی قادر به نشان دادن میزان بهرهبرداری گندمیان است. از آنجا که این روش، سریع، غیر مخرب و بسیار ارزان است، استفاده از سنجه بهرهبرداری برای برآورد میزان بهرهبرداری گونههای گندمی بومی ایران توصیه میشود.
محسن شرافتمند راد؛ غلامعلی حشمتی؛ محمد رحیم فروزه؛ حسین بدری پور
دوره 21، شماره 3 ، آذر 1393، ، صفحه 447-454
چکیده
اندازهگیری تولید و بهرهبرداری گونههای کلید مرتعی از ابزارهای اصلی اتخاذ تصمیمات مدیریتی بهویژه تعیین ظرفیت چرایی مراتع هستند. هدف از این مطالعه ارزیابی رابطه تولید و بهرهبرداری دو گونه علف گندمی دائمی با برخی از پارامترهای ابعادی آنهاست. بدین منظور ارتفاع، قطر تاج پوشش، قطر یقه و وزن خشک (تولید) دو گونه علف گندمی Agropyron ...
بیشتر
اندازهگیری تولید و بهرهبرداری گونههای کلید مرتعی از ابزارهای اصلی اتخاذ تصمیمات مدیریتی بهویژه تعیین ظرفیت چرایی مراتع هستند. هدف از این مطالعه ارزیابی رابطه تولید و بهرهبرداری دو گونه علف گندمی دائمی با برخی از پارامترهای ابعادی آنهاست. بدین منظور ارتفاع، قطر تاج پوشش، قطر یقه و وزن خشک (تولید) دو گونه علف گندمی Agropyron cristatum و Stipa barbata بهعنوان گندمیان کلید در منطقه چهارباغ استان گلستان اندازهگیری شد. ابتدا رابطه این سه متغیر ابعادی با تولید با استفاده از ماتریس همبستگی و ضریب همبستگی پیرسون مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس با استفاده از رگرسیون بهترین زیر مجموعه و رگرسیون گام به گام، نقش هر یک از این سه متغیر در پیشبینی تولید مورد بررسی قرار گرفت. بهرهبرداری بر اساس درصد ارتفاع برداشت شده در ارتباط با وزن برداشت شده برای دو گونه مورد مطالعه تحت بررسی قرار گرفت. نتایج رگرسیون بهترین زیر مجموعه و رگرسیون گام به گام نشان داد که متغیر قطر یقه و قطر تاج بهترین پیشبینی کنندههای تولید هستند. در نهایت به دلیل ذهنی بودن اندازهگیریهای تاج و نقش ضعیف آن در توضیح تغییرات، تنها متغیر قطر یقه در مدل باقی ماند که رابطه آن با تولید بهصورت خطی و ضریب تبیین آن برای دو گونه A.cristatum و S.barbata بهترتیب برابر 4/72 و 71 بود. البته رابطه خوبی نیز بین ارتفاع و وزن دو گونه مطالعاتی وجود داشت، بنابراین تحلیل ابعادی روش مناسبی برای برآورد تولید و بهرهبرداری دو گونه گندمی کلید در مراتع منطقه است
